С. Т. Иксатова қылмыстық ҚҰҚЫҚ ерекше бөлім
Лауазымды адамның өкілеттігін иемдену (309-бап)
жүктеу/скачать 1,81 Mb.
|
С. Т. Иксатова ылмысты Ы ерекше б лім
| Лауазымды адамның өкілеттігін иемдену (309-бап)
Мемлекет мемлекеттік аппараттың өздерінің қызметтік өкілетін теріс пайдаланылатын лауазымды тұлғаларымен қалай күрессе, лауазымды тұлғаның атағын өз бетінше иемденуге тырысатын өзге қызметкерлермен де солай күреседі. Шындығында осындай әрекеттер мемлекеттік аппараттың қалыпты дұрыс жұмысын бұзады және сонымен азаматтардың, қоғамның және мемлекеттің мүддесіне елеулі түрде зиян келтіреді. Мемлекеттік аппараттың жекелеген буындарының қалыпты дұрыс қызметі түсіндіріліп отырған құрамның объектісі болып табылады. Аталған құрамның объективтік жағы лауазымды тұлға болып табылмайтын мемлекеттік қызметші өздігінен, алдау жолымен лауазымды тұлғаның өкілетін иемденеді және оны азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін елеулі түрде бұзатын қоғамға қауіптиі әрекеттер жасау үшін пайдаланады. Қылмыс белсенді әрекеттер жолымен жасалады. Қылмыс жасаушы кінәлы адам мемлекеттік қызметші-өзін белгілі бір лауазымды тұлға ретінде көрсетеді және іс жүзінде әлгі тұлғаның өкілетін заңсыз орындайды. Лауазымды тұлғаны иемдену нысандары заңда көрсетілмеген, бірақ олар барынша әр түрлі болуы мүмкін. Мысалы: қатардағы қызметкер-аудандық әкімнің референті келушілерді қабылдайды да солардың арыздары бойынша шешім қабылдайды; қандай да болмасын құжаттарға өз бастығының атынан қол қояды немесе қатардағы полиция өзін аудандық ішкі істер басқармасының жедел қызметінің қызметкері ретінде таныстырады және азаматтарды тұтқынға алу қаупін төндіріп, өзіне керекті заттарды алады және т.б. Кінәлы адам лауазымды тұлғаның өкілетін заңсыз әрекеттер жасау мақсатымен иемденеді, соның нәтижесінде азаматтар мен ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне елеулі түрде нұқсан келтіріледі, яғни осы қылмыс құрамының кінәлының қоғамға қауіпті әрекеттерінен басқа объективті жағының міндетті белгілері-азаматтардың немесе ұйымдардың заңмен қорғалатын мүдделерін елеулі түрде бұзу түріндегі қоғамға қауіпті зардаптарының орын алуы болып табылады. Осындай заң бұзушылықтың мазмұны мен нысаны қызметтік өкілетті теріс пайдалану құрамына талдау жасаған кезде ашылды (ҚК-тің 307-бабына түсіндірмені қараңыз). Талданып отырған құрам өзінің құрылымы бойынша материалдық құрамға жатқызылатындықтан, осы құрамның объективтік жағының тағы бір міндетті белгісі болып-кінәлының заңсыз әрекеттері мен орын алған зардаптар арасындағы себептік байланыстың болуы болып табылады. Азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделері елеулі түрде бұзылған сәттен бастап қылмыс аяқталған деп есептеледі. Лауазымды тұлғаның өкілетін иемденудің субъективтік жағы тікелей қаса қаналықпен жүзеге асырылады. Қаралып отырған қылмыс субъектісі лауазымды тұлға болып табылмайтын мемлекеттік қызметші болады. Егер осындай әрекеттерді мемлекеттік қызметші болып табылмайтын басқа жат тұлғалар жасаған болса, онда олар бұл бап бойынша жауапкершілік атқармайды, бірақ олардың әрекеті істің нақты жағдайына байланысты Қылмыстық Кодектің басқа баптары бойынша саралану мүмкін, мысалы: тұрғын-жайдың қол сұғылмаушылығын бұзу, денеге жарақат салу, пара беруге мәжбүр ету, қорқытып талап етушілік немесе алаяқтық және т.б. Осы қылмыс қызметтік өкілетті теріс пайдалану құрамынан мынандай адамдар бойынша ажыратылады. Қылмыстық кодекстің 307-бабындағы қылмыстың субъектісі тек қана лауазымды тұлға, ал иемдену субъектісі (ҚК-тің 309-бабы)-заңда белгіленген тәртіппен лауазымды тұлға болып табылмайтын мелекеттік қызметші. жүктеу/скачать 1,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|