С тұр сын ға лиева

102
Жі гіт:
Кө гіл ді рік, ен де ше, кө гіл ді рік,
Көк дө нен ге жа ра сар өміл ді рік.
Осын дай бір ме-бір ге кез кел ген де,
Ай та гөр өле ңің ді тө гіл ді ріп.
9ыз:
Асыл қай рақ, за ман дас, асыл қай рақ,
Бау ағаш та тұ ра ды бұл бұл сай рап.
Құ дай сай рап осын дай кез кел ген де,
Өле ңің ді ай та гөр, тәу ір сай лап, –
деп қыз бен жі гіт бір-бі рін ай тыс қа ша қы ра ды. Ай тыс осы лай бас-
та лып, жұрт ты күл ді ру үшін әде мі әзіл мен қал жың ай ты ла ды, 
бір-бі рі нің бой ын да ғы кем ші лік тер де сөз бо ла ды. Ха лық ау ыз 
әде бие тін де қыз бен жі гіт ай ты сы ай тыс жан ры не гіз де рі нің бі рі 
бо лып са на ла ды.
Ақын дар ай ты сы – ай тыс жан ры ның ішін де гі ең кө лем ді сі, 
та қы ры бы мен маз мұ ны жа ғы нан күр де лі сі. Зерт теу лер ақын дар 
ай ты сы ның ХІХ ға сыр да ту ған ды ғын көр се те ді. Ақын дар ай ты сы 
бар лық ай тыс түр ле рі нің оң ерек ше лік те рін бой ына сі ңі ріп, 
ай тыс дәс тү рі нің ке мел де нуі нің бас ты бел гі сі болып та бы ла ды. 
Бұл ту ра лы М.Әуе зов «Ай тыс өлең де рі» 
де ген зерт теуін де: «Қа зақ ау ыз әде-
бие тін де ай тыс тың кө не тү рі бір не ше 
адам қо сы лып орын да ла тын ғұ рып тық 
ән дер ден бас та лып, ақын дар ай ты сы на 
ұлас ты», – де ген пі кір айт қан. Жаз ба әде-
бие ті ту май тұр ған кез де ақын ға «ақын» 
ата ғын әпе ре тін де осы ай тыс бол ған, 
се бе бі ай тыс – ақын дар үшін үл кен сын 
жә не ше бер лік мек те бі. Ай тыс ақын-
дар дан тап қыр лық ты, бі лім ді лік ті, се зім-
тал дық ты, өзін дік ерек ше лік ті талап 
ет кен.
Ақын дар ай ты сы на қа ты су ар найы 
дай ын дық ты қа жет ет кен. Мы са лы, 
Жам был дың ақын бо лып қа лып та суы 
ке зе ңі не көз жі бер сек, жас ке зі нен ақын-
дық ты мақ сат ет кен ол ша ғын өлең дер 
шы ға рып, үй-үй ді, ау ыл-ау ыл ды ара лап 
жа ра па зан айт қан, Сүй ін бай дан ба та 

жүктеу/скачать 10,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: