Сабақ № Мерзімі 17-20 км 08 бекітемін

а) студенттермен сәлемдесу;

ә) жоқ студенттерді белгілеу;

б) жұмыс орнын сабаққа дайындау және студенттердің көңілін сабаққа аудару.

Пішім бөлшектері

Киім бөлшектері не тек бір материалдан ғана пішілуі мүмкін, не

негізгі материалдың, астар мен іштіктің бөлшектер топтамасынан

тұруы мүмкін.

Негізгі материалдан жасалған бөлшектер – иықты бұйымдарда

алдыңғы жақ (алдыңғы бой), артқы бой, жең және жаға, белдік

киімдерде белдемше ені, шалбардың алдыңғы және артқы жақтары.

Қимасыз не қималы (түймелікті) алдыңғы бөлшекті, астыңғы

жаққа жетпейтін бөлшекті алдыңғы жақ деп атайды, ал астыңғы

жаққа дейін екі бөлікке қиылған алдыңғы бөлшекті алдыңғы бой

деп атайды. Бұл ретте алдыңғы жақты ортасында (орталық) немесе

аралас орналасуы мүмкін түймелікті жасау үшін қияды.

Түймелік киімді емін-еркін киіп, шешуге, оған көлем беруге

мүмкіндік береді. Бұйымның белгілі бір міндеті бойынша ол

әрлегіш өңдеу қызметін атқаруы мүмкін. Қазіргі заманғы киімдерде

түймелік торланған және құрастырып тігілген ілгек немесе

түймемен бірге баудан жасалатын ілгек, шыртылдақ, ілмек,

айылбас, сыдырма түймелік және текстильді жапсырма (жабысқақ)

болып есептеледі. Бастан киілетін киімде және белдік киімде

(белдемше, шалбар) түймелік әрқалай орналасуы мүмкін: алдынан,

жанынан, артынан; егер мойын ойындысы айтарлықтай бос болса

немесе белдік бұйым резеңкеден жасалса, түймелік болмауы да

мүмкін.

Қалта, манжета, планка, белбеу және т.б. бұйымның

конструктивтік-декоративтік элементтері болып табылады.

Астар бөлшектерінің пішіні көбінесе негізгі материалдан

жасалатын бөлшек пішінін қайталайды. Негізгі бөлшектердің

пішінін сақтап қалу үшін іштік бөлшектер қолданылады. Жылулық

материалдан – ватиннен, синтепоннан, теріден (табиғи және

жасанды) және т.б. жасалатын бөлшектер де іштік бөлшектер болып

табылады.

Бөлшек сұлбасын жасайтын шеттер қиықтар деп аталады.

Технологиялық процесте бөлшектерді конструкцияға салынған

кертпе арасында тігіс, қондырма қосымшаларын қалдырып,

қиықтар бойынша біріктіреді. Өңдеу процесінде бірқатар

операцияларды қысқартуға мүмкіндік беретін конструкциялар

технологиялық конструкциялар деп аталады (мысалы, тұтас

пішілген өңірастылы алдыңғы бой және т.б.)

Тігін өнеркәсібі орталық ғылыми-зерттеу институтында

бөлшектерді сәйкестендіру бойынша ауқымды жұмыс жүргізілді,

аталмыш жұмыс бөлшектерді бірнеше топқа бөлуге мүмкіндік

берді; әрбір топтың шеңберінде бөлшектердің өлшемдері бірдей.

15

Әртүрлі бөлшектердің конструкцияларын сәйкестендіру әртүрлі

манжеталарды, қақпақшаларды, қалталарды және т.б. өңдеу үшін

минималды қайта жөндеумен мамандандырылған тігін

машиналарын және автоматты машиналарды пайдалану арқылы

өңдеу әдістерін сәйкестендіру негізінде бөлшектер мен түйіндерді

өңдеу әдістерін оңтайландыру міндетін шешуге жағдай туғызады.

Пальто (пиджак, жекет) пішімінің бөлшектері

Пальто пішімінің бөлшектер жиынтығына тұрақты емес және

модельге қарай өзгеріп отыратын көптеген бөлшектер кіреді.

Мысалы, алдыңғы бой артқы боймен бірге пішілуі мүмкін, ал жең

тұтас пішілген болуы мүмкін және т.б. Пальто пішімінің бөлшектері

негізгі үш топқа бөлінеді: сырт бөлшектер, астар және іштік

бөлшектері.

Ерлер пальтосының сырты бөлшектері негізгі матадан

пішіледі. Олар: артқы бой (1.3-сурет, а) — бір бөлшек (екі бөліктен

тұруы мүмкін); алдыңғы бой (1.3-сурет, б) — екі бөлшек; жеңнің

үстіңгі бөлігі (1.3-сурет, в) — екі бөлшек; жеңнің астыңғы бөлігі

(1.3-сурет, г) — екі бөлшек; өңірасты (1.3-сурет, д) — екі бөлшек;

астыңғы жаға (1.3-сурет, е) — бір бөлшек (екі бөліктен тұрады);

үстіңгі жаға (1.3-сурет, ж) — бір бөлшек; қақпақша (1.3-сурет, з) —

екі бөлшек; жапырақша немесе жапсырма қалта — екі бөлшек;

кәсекелі тілікті қалта әдібі (1.3-сурет, и) — төрт бөлшек немесе екі

қақпақшалы тілікті қалта шілтері; кәсекелі тілікті қалта шілтері

және жапсырма қалта шілтері – екі бөлшек; ішкі қалта әдібі – төрт

бөлшек.

Астар бөлшектерін сырт бөлшектер бойынша астарлы матадан

пішеді. Олардың атаулары ұқсас. Олар: екі бөліктен тұратын артқы

бой (1.4-сурет, а) — бір бөлшек, алдыңғы бой (1.4-сурет, б) – екі

бөлшек, жеңнің үстіңгі бөлігі (1.4-сурет, в) – екі бөлшек, жеңнің

астыңғы бөлігі (1.4-сурет, г) – екі бөлшек, қақпақша астары (1.4-

сурет, д) – екі бөлшек, қақпақшалы бүйір қалтаның шілтері (1.4-

сурет, е) – екі бөлшек, ішкі қалта шілтері (1.4-сурет, ж) – екі

бөлшек, ілгіш – бір бөлшек, ішкі қалта ілгектері – екі бөлшек.

Пальтоның іштік бөлшектерін (1.5-сурет) әртүрлі материалдан

(өңірлік матадан, флизелиннен, талшықты матадан, бөзден, қалта

матадан) пішеді .

Өңірлік матадан бүйір төсемені – екі бөлшекті, иық төсемесін –

екі бөлшекті, екі бөліктен тұратын жаға іштігін – бір бөлшекті, жең

асты іштікті – екі бөлшекті пішеді. Иық қондырмалары мен жең

асты іштіктері сияқты бөлшектер флизелиннен пішілуі мүмкін.

Талшықты матадан талшықты қондырма мен талшықты бағанша

кесіп пішеді, бөзден қалта бойлығын, талшықты қондырма

қиықтарын бүгіп тігуге арналған жиынтықтарды және ілгек

астындағы іштіктерді, қалта матасынан бүйір және ішкі қалта

астарын пішеді.

Іштік бөлшектерінің жиынтығына модельге қарай алдыңғы

бойды, өңірастын, қақпақшаны және қалта жапсырмасын

қосарлауға арналған желімдік іштік материалдардан жасалатын

бөлшектер кіруі мүмкін.

Киімді модельдеуде, конструкциялауда және оның

технологиясында қиықтар мен пішім бөлшектері сызықтарының

келесідей бірыңғай атаулары қабылданған.

А р т қ ы б о й : артқы бой ортасының сызықтары 1 (1.3-сурет, а

қараңыз), мойын ойындысы қиығы 2, иық қиығы 3, қолтық

ойындысының қиығы 4, бел ойындысының қиығы 5, бүйір қиық 6,

етек қиығы 7.

А л д ы ң ғ ы б о й : өңір сызығы 19 (1.3-сурет, б қараңыз),

қайырма 17, қайырма шығыңқысы 15 (шығыңқы нүктесі 14), үстіңгі

бүкпе сызықтары 13, мойын ойындысы қиығы 12, иық қиығы 11,

қолтық ойындысы қиығы 10, бүйір қиық 9, бел қиығы 8, етек қиығы

Киім бөлшектері не тек бір материалдан қиюға болады, не негізгі материалдың, астар мен астардың бөліктерінің пакетінен тұруы мүмкін.

Негізгі материалдан детальдар – иық бұйымдарындағы алдыңғы (сөрелер), арқа, жеңдер мен жағалар, юбка панельдері, белдегі шалбардың алдыңғы және артқы жартысы.

(слайд 4) Оқушыларға «Майдан қалай аталады?» Деген сұрақ. (4-перне АЛДЫНДА сілтемені тексеріп, енгізіңіз)

Бұл ұғымның тағы бір анықтамасы: «Алдыңғы бөлік – кесіндісі жоқ немесе кесіндісі (бекіткіш) бөліктің түбіне жетпейтін алдыңғы бөлігі»

(Оқушыларға «Сөре деп нені айтады?» Деген сұрақ. (SHELF пернесі 5 сілтемесін тексеріп, енгізіңіз)

Бұл ұғымның тағы бір анықтамасы: «Сөре – түбіне дейін екі бөлікке кесілген алдыңғы бөлік». Осылайша, пальто мен күртешеде екі сөре бар.

(слайд 6) Бұл ретте алдыңғы жағы ортаңғы (орталық) немесе офсеттік (офсетті) орналасуы мүмкін бекіткіш жасау үшін кесіледі.

Бекіткіш киімдерді еркін киюге және шешуге, оның көлемін жасауға мүмкіндік береді. Өнімнің белгілі бір мақсатымен ол сәндік әрлеу ретінде қызмет ете алады. Заманауи киімдерде бекіткіштер бұлтты және бұрылған ілмектер немесе түймелер, түймелер, ілгектер, ілмектермен, найзағайлармен және Velcro (Velcro) біріктірілген. Бастың үстіне киетін киімдерде және белдік киімдерде (юбка, шалбар) бекіткіш әртүрлі түрде орналасуы мүмкін: алдында, бүйірінде, артында; мойын сызығы жеткілікті бос болса немесе белдік бұйым серпімді жолақпен жасалған болса, ол болмауы мүмкін.

(7 слайд) жазба үшін Бұйымның құрылымдық-сәндік элементтері қалта, манжет, белдік, белдік және т.б.

Астарлы бөліктердің пішіні көбінесе негізгі материалдардан жасалған бөлшектердің пішінін қайталайды. Негізгі бөліктердің пішінін сақтау үшін тығыздағыш бөліктері қолданылады. Тығыздағыш бөлшектер сонымен қатар оқшаулағыш материалдардан жасалған бөлшектер болып табылады - валон, синтетикалық қыстауыш, үлбір (табиғи және жасанды) және т.б.

(слайд 8) Оқушыларға «Бөлшектердің кесінділері қалай аталады?» Деген сұрақ.

Жауап «Кесілген бөліктердің контуры» немесе «Бөлшектердің контурын құрайтын жиектер»

Технологиялық процесте бөліктер құрылымға ендірілген ойықтар арасына қондыру үшін тігістер үшін бос орындар қалдырып, кесулер бойымен біріктіріледі.

(9-слайд) Кесілген бөлшектер жиынтығына тұрақты емес және үлгіге байланысты өзгеретін көптеген бөлшектер кіреді. Мысалы, көйлектің алдыңғы жағы бір тігісті немесе екі-үш бөліктен тұруы мүмкін, жең бір тігісті және екі тігісті болуы мүмкін және т.б.

Суретте көрсетілген көйлекті жасау үшін келесі бөлшектер қиылады: екі сөре, бір артқы, екі жең, юбканың бір алдыңғы панелі, артқы панельдің екі бөлігі (тұтас болуы мүмкін), бір жоғарғы жаға, бір төменгі жаға (екі бөліктен жасалуы мүмкін), екі ілгек, екі манжет, бір жамау қалта және бір белдік.

Киімді үлгілеуде, жобалауда және өндіру технологиясында қиылған бөлшектердің қиықтары мен сызықтарының жалпы атаулары қабылданған.

(слайд 10) жазба үшін Сөреде конструктивті сызықтардың, кесінділердің және нүктелердің келесі атаулары бар:

1. бүйірлік кесу

2. жоғарғы ілмек

3. қол саңылауы кесілген

4. иық кесу

5. кесілген мойын

6. шеткі нүкте

7. бисер жиегі

8. моншақ кесу

9. ортаңғы алдыңғы шеп

10. белдің кесілген жерінен тартып алу

11. етек кесу немесе бел кесу

Бір бөліктен тұратын бел сызығы бойымен кесілген немесе кесілмеген алдыңғы (сөрелерде) орам жіпі бөліктің бойымен ортасынан сызылған сызыққа параллель болуы керек. Екі бөліктен тұратын фронттарда бүйірлердегі бұрау жіптері алдыңғы жағындағы бұру жіптерімен сәйкес келуі керек.

Қарапайым боялған маталар үшін және 1% бағытсыз үлгісі бар маталар үшін жіптің қалыпты бағытынан ауытқуға рұқсат етіледі. Жолақ немесе чек үлгісі бар маталар үшін ауытқуларға жол берілмейді.

(слайд 11) жазба астында Артқы жағында конструктивті сызықтардың, кесінділердің және нүктелердің келесі атаулары бар:

1. ортаңғы арқа

2. арқа мойын кесу

3. иық кесу

4. иық ілу

5. қол саңылауы кесілген

6. бүйірлік кесу

7. етек кесу немесе бел кесу

8. белдің кесілген жерінен тартып алу

Бір кесіндіден тұратын бел сызығының бойымен кесілген немесе кесілмеген жіптің артқы жағында орамалы жіп кесінді бойымен ортасынан сызылған сызыққа параллель болуы керек. Қарапайым боялған маталар үшін жіптің қалыпты бағытынан ауытқуы және бағытталмаған үлгісі бар маталар үшін 2% құрайды. Жолақты немесе плаидты үлгісі бар маталар үшін ауытқуларға жол берілмейді.

Екі немесе үш бөліктен тұратын артқы жағында ортаңғы бөліктегі иілу жіпі бөлік бойымен ортада сызылған сызыққа параллель болуы керек, ал бүйір бөліктерінде - ортаңғы бөліктегі иілу жіптеріне параллель болуы керек.

(слайд 12) жазба үшін Жеңде құрылыс сызықтарының келесі атаулары бар:

1. шынтақ кесу

2. көзді кесу

3. алдыңғы кесу

4. төменгі кесу

Бір бөліктен тұратын жеңдерде иілу жіпі алдыңғы кесудің үстіңгі және төменгі нүктелерін қосатын сызыққа параллель болуы керек. Қарапайым боялған маталар мен бағытталмаған өрнегі бар маталардан бір бөлікті жеңге және екі тігісті жеңнің жоғарғы жартысына арналған жіптің қалыпты бағытынан ауытқуына жолақ немесе дойбы бар маталардан 2% рұқсат етіледі. үлгі, ауытқуларға жол берілмейді. Жеңнің төменгі жартысы үшін қарапайым боялған маталардан 3% ауытқуға рұқсат етіледі, жолақты немесе дойбы үлгісі бар маталардан ауытқуларға жол берілмейді.

(слайд 13) жазу үшін Юбканың алдыңғы панелінде дизайн сызықтарының келесі атаулары бар:

1. бүйірлік кесу

2.белді кесу

3. белдің кесілген жерінен түйіп алу

4. алдыңғы панельдің ортасы

5. төменгі кесу

Екі тігісті юбкадағы, алдыңғы және артқы панельдерінде жартылай жалаңаштанған және жалаңаштанған юбкадағы иілу жіпі бөліктің бойымен ортасында сызылған сызыққа параллель болуы керек. Бірнеше бөліктен тұратын юбкаларда белдік жіп белдемшенің әрбір бөлігінің бойымен ортасында сызылған сызыққа параллель болуы керек. Егер алау юбка түбі бойымен біркелкі таралмаған болса, иілу жіптерінің бағытын модельге сәйкес дизайнер анықтайды. Қарапайым боялған немесе бағытталмаған өрнекті маталар үшін иілу жіптерінің қалыпты бағытынан ауытқуы 3% құрайды. Жолақты немесе плаидты үлгісі бар маталар үшін ауытқуларға жол берілмейді.

(слайд 14) жазба үшін Юбканың артқы панелінде дизайн сызықтарының келесі атаулары бар:

1. артқы панельдің ортасы

2. артқы панельді немесе бір жақты бүктеменің ішкі бүктемесін бүктеңіз немесе кесіңіз

3. белдің кесілген жерінен түйіп алу

4.белді кесу

5. бүйірлік кесу

6. төменгі кесу

(15-слайд) жазба үшін Подборт конструктивті жолдардың келесі атауларына ие:

1. сыртқы кесу (сыртқы жиек)

2. кесілген мойын

3. жоғарғы

4. ішкі кесу

5. төменгі кесу

Бас бауларда ілмек жіп бас белдіктердің сыртқы жиегіне параллель болуы керек. Қарапайым боялған және бағытталмаған маталар үшін ауытқу 3% құрайды. Жолақты немесе плаидты үлгісі бар маталар үшін ауытқуларға жол берілмейді.

(слайд 16) жазба үшін Төменгі және жоғарғы жақшаларда құрылыс сызықтары мен учаскелерінің келесідей атаулары бар:

1. жағаның ортасы

2. кету кесіндісі

3. жаға ұштары

4. Тіректі кесу

Жағада өру немесе өру жіптері кету ұштарын қосатын түзу сызыққа параллель болуы керек. Кесетін жіптен ауытқу тек қарапайым боялған маталар мен 1% бағытсыз үлгісі бар маталар үшін ғана рұқсат етіледі.

Төменгі жағадағы ілмек жіп жағадағы ілмек жіптің бағытына сәйкес келуі керек. Қарапайым боялған маталар мен 3% бағытсыз үлгісі бар маталар үшін қалыпты бағыттан ауытқуға рұқсат етіледі. Жолақ немесе плаидті маталар үшін ауытқуларға жол берілмейді.

(слайд 17) жазба үшін Тігілген манжеттерде ілу жіптері бөлік бойымен ортасынан сызылған сызыққа параллель өтеді, ал манжеттерде ілу жіптері жеңдегі иілу жіпінің бағытымен сәйкес келуі керек. Қарапайым боялған маталар үшін және бағытталмаған үлгісі бар маталар үшін жіптің қалыпты бағытынан ауытқуға тек тігілген манжеттерде 2% рұқсат етіледі. Басқа манжеттер үшін және жолақ немесе чек үлгісі бар матадан жасалған манжеттер үшін ауытқуларға жол берілмейді.

(слайд 18) жазбаның астындағы Белдікте иілу жіпі бөлік бойымен ортасында сызылған сызыққа параллель болуы керек. Қарапайым боялған маталар үшін және 1% бағытталмаған үлгісі бар маталар үшін ауытқуға рұқсат етіледі. Жолақты немесе плаидты үлгісі бар маталар үшін ауытқуларға жол берілмейді.

(слайд 19) жазба үшін Жамау қалтасында иілу жіпі бөліктің бойымен ортасында сызылған сызыққа параллель болуы керек. Қарапайым боялған маталар үшін және бағытсыз үлгісі бар маталар үшін 1% ауытқуға рұқсат етіледі. Жолақты немесе плаидты үлгісі бар маталар үшін ауытқуларға жол берілмейді.

(слайд 20) Кесілген шалбар жиынтығына көптеген бөлшектер кіреді, олар тұрақты емес және үлгіге байланысты өзгереді.

Негізгі матадан қиып алыңыз: шалбардың алдыңғы жартысы - екі бөлік, шалбардың артқы жартысы - екі бөлік, тренажер - бір бөлік, еңіс - бір бөлік, белдік (екі бөлік) - бір бөлік, бүйір қалта қалтасы – екі дана, қаптауы көбірек қалта қалтасы – екі дана, артқы қалта қалтасы – бір дана, артқы қалтаға қаратылатын – бір дана, сағат қалтасының қақпағы – бір дана, бау – екі дана, белдік ілмек – бестен жетіге дейін дана.

(слайд 21) жазба астында Шалбардың алдыңғы жартысында келесі бөлім атаулары бар:

1-2 жоғарғы кесу

2-3 жағын кесу

3-4 төменгі кесу

4-5 қадам кесу

5-6 орташа кесілген

6-1 алдыңғы кесу

A-B жиек сызығы

Шалбардың алдыңғы және артқы жартысында тоқыма жібі шалбар жартысының ортаңғы нүктелерінің ені бойынша төменгі және тізе деңгейіндегі нүктелерін қосатын сызыққа параллель болуы керек. Үлгісі жоқ маталар үшін иілу жіпінің қалыпты бағытынан ауытқуға жол беріледі, алдыңғы жартыларда 3%, ал артқы жартыларда 4% тең. Жолақ немесе жалпақ өрнегі бар маталар үшін шалбардың алдыңғы жартысында ауытқуға жол берілмейді, артқы жартысында 3% -дан аспайтын ауытқуға жол беріледі. Орташа және үлкен айқын тексеру үлгісі бар маталарды кесу кезінде бүйірлік тігістердегі көлденең жолақтар сәйкес келуі керек.

(слайд 22) Шалбардың артқы жартысында келесі бөлім атаулары бар:

1-2 жоғарғы кесу

2-3 орташа кесілген

3-4 қадам кесу

4-5 төменгі кесу

5-1 бүйірлік кесу

A-B жиек сызығы

Бұйым бөлшектерін кесуге қойылатын техникалық талаптар. Еденді кесу кезінде өрнектердің макетінің нобайы бар еденнің үстіңгі парағы майыспауы немесе қозғалмауы керек.

Бұйымдардың бөліктерін кесу кезінде кесу сызығының берілген пішінінің өзгеруі үлгінің сәйкес кесінділерінің пішінімен салыстырғанда ± 1 мм-ден аспауы керек: иық кесулері, қолтықтардың, жеңдердің, мойындардың және т.б. кесулер ± 1. мм; көкірекшенің, блузканың, юбканың, шалбардың алдыңғы және артқы жағының бүйірлік қиықтары, шалбардың үстіңгі кесінділері, жеңдердің бүйірлік және төменгі қиықтары + 2 мм; баулардың ішкі кесінділері, блузканың төменгі жағы, көкірекше, юбка және шалбар ± 3 мм.

Бөлшектегі ойықтар арасындағы қашықтық үлгілердегі сәйкес қашықтықпен салыстырғанда ± 2 мм-ден аспауы керек. Ұзындығы бойынша ойықтардың қалыпты өлшемі (4 ± 1) мм.

IY. Сабақты қорытындылау,бекіту,сабақ бойынша рефлекция:

«Бөлшек қиықтарының атаулары»

Бөлшек қиықтарының атаулары бойынша мәлімет іздеп келу