Қажетті материалдар мен құралдар: Залалсыздандырылған тұзақтар, заттық шыны, жабынды шыны, микробиологиялық тұзақ, қажетті бояулар, қара туш, 96 % спирт, Цильдің карбол фуксин бояуының сулы ерітіндісі, Azotobacter туысының бактериялары, микроскоптар.
Тапсырмалар: 1. Бөлініп алған бактерия культуралары клеткасының құрылысымен танысу.
2. Микроорганизмдердің капсулаларын бақылау.
Грам тәсілі бойынша бояуды меңгеру.
Бөліп алған культуралардың Грам тәсілі бойынша боялуын коллекциялық штамдармен салыстыру.
Бақылау сұрақтары. Бактерия клеткаларының ультрақұрылымы.
Прокариоттардың тұрақты құрылымдық элементтерінің (клетка қабырғасы, цитоплазмалық мембрана, нуклеоид, цитоплазма, мезасомалар, рибосомалар), құрылысы, қызметі.
Бактерия клеткаларының тұрақсыз құрылымдық элементтері – капсула және олардың маңызы мен қызметі.
Бактериялардың клетка қабырғасының ерекшеліктері.
Микроорганизмдердің клеткаларын бояудың күрделі әдістері.
Грам оң және грам теріс бактериялар. Грам тәсілімен бояу әдісі және бактерияларды классификациялаудағы маңызы.
Зертханалық сабақ № 7.
Биотехнологиялық зертхананы ұйымдастыру Сабақтың мақсаты: Студенттерді биотехнологиялық зертхана, стерильдеу жұмысының ережесі, ламинарлық бокс, тығындар жасау және өсімдік эксплантын стерилдеу жұмыстарымен таныстыру.
Биотехнологиялық зертхана Қалыпты жағдайда биотехнология зертханасы аз дегенде 3 бөлмеден құралады. Ол бокс, онда стерильдеу жұмыстары жүргізіледі, қоректік орта дайындалатын бөлме, химикаттар сақтайтын, қондырғы және басқа да көмекші бұйымдар, автоклав тұратын жер. Автоклавты жеке бөлмеге шығару қауіпсіздік талаптарын сақтау үшін қажет болды, өйткені стерилизация үрдісі қысым арқылы жүреді және прибордың бұзылуы болған жағдайда қирау болады.
Техникалық прогресстің дамуына байланысты автоклавтардың жаңа қауіпсіз моделдері шығарылды, оларға жеке бөлме қажет етілмейді.
Стерильдеу жұмыстарын арнайы бөлмеде –микробиологиялық бокста немесе ламинар-боксты пайдалануға болады. Олардың едені және керегесі жуылатын болуы шарт (идеалды түрі - кафельденген) және шаң жинайтын материалы болмауы керек.
Тін культурасымен жұмыс жасайтын бөлмелерді ультрафиолет лампасымен (кварцтеу) стерильдеп тұру қажет, сондықтан ол жерже өсімдіктер болмайды.
Жануар тіні культурасымен жұмыс жасағанда өсімдік культурасынан қанағанда стерильділікке талап қатал болуы қажет, контаминация болу ықтималы жоғары.
Бір бокста микробиологиялық нысаналармен және жасуша культураларымен жұмыс жасау қабылданбайды. Микроағзалар сыртқы факторларға төзімдірек, әсіресе саңырауқұлақтадың артынан стерильдеу қиын. Бұлардың барлығы патогенді емес материалдар. Патогенді материалмен жұмыс жасағанда қорғаныс деңгейі басқа, олар аса үлкен қауіпсіздікті талап етеді.