Сабақ Ішінара бақылау туралы түсінік

• 
  Ішінара бақылау әдістері – бұл жалпы жиынтық бірліктерінен кездейсоқ немесе белгілі бір тәртіппен ғылыми негізде алдын ала іріктеліп алынған бөліктерін зерттейтін математикалық статистиканың әдістері.
  
• 
  Ішінара бақылау деп – жиынтықтың кездейсоқ алынған бөлігін зерттеуді айтады. Ішінара бақылау жартылай бақылауға жатады.
  

• 
  Қысқы мерзімде және азайтылған еңбекпен, материалдармен және ақшалай шығындармен жүргізіледі;
  
• 
  Жаппай бақылауды жүргізу мүмкін емес жағдайда жүргізіледі, себебі кейде ішінара бақылау ғана жүргізілуі мүмкін, мысалы өнімнің сапасын тексеруде алынған бірліктер жойылатын болса;
  
• 
  Жаңа әлеуметтік-экономикалық құбылыстарды алдымен статистикалық талдау әдісін дамыту үшін ішінара әдіспен зерттейді. М: шағын кәсіпкерлік, тауар нарығы және т.б.
  
• 
  Бақыланатын жиынтықтың шағын көлемі тіркеу қателегі санын азайтады.
  

• 
  Ішінара бақылау мақсаты – алынған бірлік бөлігі белгісінің орташа мәнін пайдаланып, жетерлік дәлдікпен сол топтағы барлық бірліктердің көрсеткіштернің шамасы туралы қорытынды беру.
  

• 
  Ішінара бақылау экономиканың барлық салаларында қолданылады. Жаппай бақылаумен салыстырғанда ішінара бақылаудың өзіне тән мынадай артықшылықтары болады:
  
  1. 
     Бақылаудың нәтижесі жедел алынады;
     

2. Жұмыс күші, материалдық және қаржы ресурстары үнемделеді;

• 
  4. Қорытынды көрсеткіштер дәл болады.
  

• 
  Ішінара бақылау қателіктері деп репрезентативті қатені немесе өкілдікті қатені айтады. Олар ішінара бақылау мәліметтері мен барлық жиынтықтың арасындағы айырмашылық өлшемін сипаттайды.
  
• 
  Репрезентативті қателіктер кездейсоқ және жүйелі болып бөлінеді. Бақылаудың жаппай емес сипатынан ішінара жиынтық жалпы жиынтықты жетерліктей тура көрсетпеуі нәтижесінде кездейсоқ қателік туындайды. Олардың көлемі үлкен сандар заңы және ықтималдар теориясы негізінде тура анықталады. Жүйелік қате бақылауға жиынтық бөліктерін кездейсоқ таңдау принципі бұзылу нәтижесінде пайда болады.
  

• 
  Іріктеме көлемі
  
• 
  Жалпы жиынтық көлемі
  
• 
  Орташа ішінара
  
• 
  Жалпы орташа
  
• 
  Ішінара бөлік
  
• 
  Жалпы бөлік.
  

• 
  А) жалпы жиынтықтан кездейсоқ тәртіппен іріктелген жиынтық алынады.
  
• 
  Б) әр бірлікке зерттелетін сандық немесе альтернативті (сапалық) белгісі мәні анықталады.
  
• 
  С) алғашқы мәліметтер негізінде орташа ішінара (сандық белгісі бойынша) немесе ішінара бөлік (альтернативті белгісі бойынша) есептеледі.
  
• 
  Д) ықтималдың белгілі бір деңгейімен жалпы орташаның ауытқуы шекарасын береді немесе ішінара орташадан бөлікті береді.
  

• 
  Ішінара жиынтық- іріктеп алынған бірліктердің жиынтығы.
  
• 
  Жалпы жиынтық- одан бірліктер алынатын жиынтық.
  
• 
  Іріктеме үлес (бөлік) – ішінара жиынтықта сол белгіге ие бірлік үлесі (бөлігі).
  
• 
  Қайталама іріктеу- жиынтықтың әр бірлігі оның белгісінің зерттелуінен кейін жалпы жиынтыққа қайтарылатын және ол тағы да таңдап алынуы мүмкін іріктеу тәсілі.
  
• 
  Кездейсоқ іріктеу- жалпы жиынтықтан бірліктерді таңдау кездейсоқ болады.
  
• 
  Механикалық іріктеу – жиынтық бірліктері белгілі бір тәртіппен орналасып, іріктемелі пайызға керісінше топтарға интевалдармен бөлінетін іріктеу тәсілі.
  
• 
  Типтік іріктеу – жалпы жиынтықтың бірліктерін типологиялық топтау негізінде, әр топта бірліктердің іріктелуі бірліктердің санына пропорционалды жасалатын іріктеу тәсілі.
  
• 
  Сериялы іріктеу – жалпы жиынтықтан бірліктер емес , олардың сериялары кездейсоқ немесе механикалық жолмен алынатын ірктеу тәсілі.
  
• 
  Шағын іріктеу – бірліктердің саны 20 бірліктен аспайтын ішінара бақылау.
  
• 
  Сенім коэффициенті – шекті ауытқуға ықтималдың әсерін анықтайтын коэффициент.