№ 5 сабақ
Сыныбы ________________ Мерзімі «___» ___________________
Сабақтың тақырыбы: Екілік арифметика. Екілік сандарға арифметикалық амалдар қолдану.
Программалық
дидактикалық Оқулық
қамтылуы: Жұмыс дәптері
Сабақ мақсаты: 1. Оқушыларға сандарды бір санау жүйесінен екінші бір санау жүйесіне
аударуды үйрету. Екілік сандарға арифметикалық амалдар қолдануды
үйрету.
2. Оқушыларды бір санау жүйесінен екінші санау жүйесіне сандарды
аудара білу қабілеттері мен дағдыларын дамыту.
3. Оқушыларға эстетикалық тәрбие беру.
Сабақтың типі: Жаңа ұғымды меңгеру
Білім мен білікке Оқушы білуі тиіс:
қойылатын талаптар - сандарды бір санау жүйесінен екінші бір санау жүйесіне аударуды;
екілік арифметиканың ережелерін.
Оқушының меңгеруі тиіс білігі:
- сандарды бір санау жүйесінен сегіздік санау жүйесіне аударуды;
- сандарды екілік санау жүйесінен оналтылық санау жүйесіне аударуды;
- сандарды сегіздік және оналтылық санау жүйелерінен екілік санау
жүйесіне аударуды;
- екілік сандарға арифметикалық амалдар қолдануды.
Сандарды екілік санау жүйесінен сегіздік санау жүйесіне аудару
Екілік санау жүйесі
|
000
|
001
|
010
|
011
|
100
|
101
|
110
|
111
|
Сегіздік санау жүйесі
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
Мысал: Сан берілген
11011101101010
11
011
101
101
010
3
3
5
5
2
110111011010102 = 335528
2.16-2.20-тапсырмаларда алғашқы екі мысалды сыныпта талдау, ал қалғандарын қосымша тапсырма ретінде пайдалану ұсынылады. 2.21-2.23-тапсырмаларды толығымен сыныпта орындау ұсынылады. Үйге тапсырма ретінде варианттар бойынша бақылау жұмысы беріледі.
(2.24-тапсырмада 11-вариант бар).
2.16-тапсырма.
1) 111101100112=11110110011=3663;
2) 11101111010112=11101111101011=16753;
3) 10101011101012=1010101110101=12565;
4) 1101111110112=110111111011=6773;
5) 11011010010012=1101101001001=15511;
6) 1011110112=101111011=573;
7) 1111110012=111111001=771;
8) 100000012=10000001=201;
9) 111010112=11101011=353;
10) 1110101012=111010101=725.
Сандарды екілік санау жүйесінен оналтылық санау жүйесіне аудару
Екілік санау жүйесі
|
0000
|
0001
|
0010
|
0011
|
0100
|
0101
|
0110
|
0111
|
Оналтылық санау жүйесі
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
Екілік санау жүйесі
|
1000
|
1001
|
1010
|
1011
|
1100
|
1101
|
1110
|
1111
|
Оналтылық санау жүйесі
|
8
|
9
|
А
|
В
|
С
|
D
|
E
|
F
|
Мысал. Берілген сан
11011101101010
11
0111
0110
1010
3
7
6
А
110111011010102=376А16
2.17-тапсырма. Сандарды екілік санау жүйесінен оналтылық санау жүйесіне аударыңдар:
1) 111101100112=11110110011=7В3;
2) 11101111010112=1110111101011=11DEB;
3) 10101011101012=1010101110101=1575;
4) 1101111110112=110111111011=DFB;
5) 11011010010012=1101101001001=1B49;
6) 1011110112=101111011=17D;
7) 1111110012=111111001=1F9;
8) 100000012=10000001=81;
9) 111010112=11101011=EB;
10) 1110101012=111010101=1D5.
Сандарды сегіздік және оналтылық санау жүйелерінен екілік санау жүйесіне аудару
2.18-тапсырма. Кестені пайдаланып сегіздік сандарды екілік санау жүйесіне аударыңдар:
а) 4368=1000111102;
б) 16748=11101111002;
в) 3642678=111101001000101101112;
г) 7034658=1110000111001101012;
5) 60748=1100001111002;
6) 253718=101010111110012.
2.19-тапсырма. Кестені пайдаланып оналтылық сандарды екілік санау жүйесіне аударыңдар:
а) А3616=1010001101102;
б) 1F7416=11111011101002;
в) B4D6116=101101001101011000012;
г) 7F3A16=1111111001110102;
д) B7C16=1011011111002;
e) 2E116=10111000012.
2.3. ЕКІЛІК САНДАРҒА АРИФМЕТИКАЛЫҚ АМАЛДАР ҚОЛДАНУ
Қосу
0+0=0
1+0=1
0+1=1
1+1=10
ЭЕМ-нің арифметикалық амалдары қалай орындайтынын қарастырайық. Машина орындайтын негізгі арифметикалық амал –қосу болып табылады. Екілік жүйеде көбейту амалы көбейгішті жылжытуға және бірнеше қосу амалына келтіріледі. Азайту амалы екілік толықтауыш ауысу жолымен қосу амалына келтіріледі.
Сондықтан компьютердің арифметикалық құрылымының негізгі элементі екілік қосындылауыш болып табылады.
Екілік бірразрядты қосындылауыш жұмысты төменде келтірілген кестемен сипатталады. Сонда Амен В арқылы бірінші және екіншіқосылғыштағы сәйкес разрядтық цифрлары берілетін кірістерді S арқылы қосындыдағы берілген разрядтағы цифрды қамтитын шығысты, ал Z1 мен Z2 сәйкесінше төменгі разрядтан осы разрядқа және осы разрядтан жоғары разрядқа тасымалдаулар белгілейміз.
Екілік бірразрядты қосындылауышта қосу қалай жүзеге асырылатынын келтірілген кестенің көмегімен мұқият бақылайық.
Егер қосылатын цифрлардың екеуі де 0-ге тең, яғни қосылғыштардың екеуінде де қарастырылып отырған разрядта 0 тұрса және
Оқушыларды математикалық логиканың негізгі ұғымдарымен таныстырғаннан соң бірразрядты екілік қосындылауыштың логикалық схемасын қарастырамыз.
2.21-тапсырма. Қосуды орындаңдар:
Азайту
0 - 0=0
1 - 0=1
1 - 1=0
0 - 1=1
2.22-тапсырма. Азайтуды орындаңдар:
2.23-тапсырма. Амалдарды орындаңдар:
IV. Жаңа тақырыпты бекіту
2.16-2.20 тапсырмаларын талдау.
2.21-2.23– тапсырмаларын орындау.
V. Қорытындылау
Үйге тапсырма
Сандарды екілік санау жүйесінен сегіздік санау жүйесіне аудару. Сандарды екілік санау жүйесінен оналтылық санау жүйесіне аудару. Сандарды сегіздік және оналтылық санау жүйелерінен екілік санау жүйесіне аудару. Екілік сандарға арифметикалық амалдар қолдану.
Оқушыларды бағалау
Достарыңызбен бөлісу: |