Сабақ тақырыбы: Ауыр ядролардың бөлінуі. Тізбекті реакция. Ядролық реактордың жұмыс істеу принципі. Атом электр станциялары
жүктеу/скачать 140,67 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Атом энергиясын өндірудің екі жолы бар
- Жылу шығарғыш
- Жылу тасығыш
- Басқарушы таяқшалар
| Ауыр ядролардың тізбекті бөлінуі
Мысалы Уран ядросын нейтронмен атқылағанда екі ірі жарықшақ (басқа екі ядро) және 2 немесе 3 нейтрон пайда болады. Пайда болған нейтрондарды туынды нейтрон деп атайды. Олар әрі қарай уран ядросмен соқтығысып тағы да екі ірі жарықшаққа және нейтрондарға ыдырайды. Сөйтіп ядролардың бөлінуі жалғасатын реакция тізбекті реакция деп аталады. Тізбекті реакция арқылы атом энергиясын өндіруге болады. Атом энергиясын өндірудің екі жолы бар: Ауыр элементтердің ядроларын бөлу арқылы Жеңіл элементтердің ядроларын біріктіру арқылы Өйткені ауыр ядродағы энергия тек оны бөлгенде ғана босайды. Ал жеңіл ядролардағы энергия тек оларды бір ядроға біріктіргенде ғана босайды. Осы реакциялар яғни ауыр ядроны бөлу немесе жеңіл ядроны біріктіру арнайы қондырғыларда жүзеге асады. Ондай қондырғыларды ядролық (атомдық) реактор немесе атомдық бомбалар деп атайды. Ядролық ректорда ядролық реакциялар басқарылатын жолмен іске асырылады. Ал атомдық бомбаларда басқарылмайтын жолмен іске асырылады. Ең бірінші қолдан басқарылатын реактор 1942 жылы 2 желтоқсанда АҚШтың Чикаго қаласында Фермидің басшылығымен іске қосылды. Екінші реактор 1945 жылы КСРОда Москва түбіндегі Серпухов қаласында И.В.Курчатовтың басшылығымен салынды. Ядролық реактордың негізгі бөлігі - белсенді аумақ. Осы белсенді аумақ мынандай бөліктерден тұрады: Жылу шығарғыш элемент (ЖШЭ) Тежегіштер Жылу тасығыш Нейтрон қайтарғыш Басқарушы немесе апаттық таяқшалар Жылу шығарғыш элемент, ол ядролық отынмен толтырылған таяқшалардан тұрады. Тежегіш, ол яролық отын толтырылған таяқшаларды графитпен қоршап тұрады. Жылу тасығыш , ЖШЭ айнала қоршап тұратын сұйықтар ағып өтетін түтіктер. Жылу тасығыштың қызметін су немесе сұйық металл, мысалы натрий атқарады. Нейтрон қайтарғыш нейтрондардың сыртқы ортаға ұшып шығуын азайту үшін белсенді аумақты қоршайтын зат. Басқарушы таяқшалар тізбекті реакцияны қопарылысқа жеткізбейтіндей, нейтрондарды жұтып алатын зат. Сонымен ЖШЭ таяқшаларындағы ауыр элементтердің ядролары бөлінгенде пайда болатын бөлшектер үлкен кинетикалық энергияға ие болады. Ядродан босаған энергия электромагниттік энергияға айналады. Бұл бөлшектер белсенді аумақта тежегіштің әсерінен тежеліп, кинетикалық энергиясы мен сәулелік энергиясы жылу энергиясына айналады. Белсенді аумақтағы артық жылу мөлшері жылу тасымалдағыштарға беріліп, оларды буландырады. Жоғарғы қысымдағы бу электр энергиясын өндіретін бу турбиналары мен генераторға берілді. Осылайша реакторда бөлінген атом ядросының ішкі энергиясы туынды бөлшектердің кинетикалық және электромагниттік энергиясына , ал ол энергия жылу энергиясына, жылу энергиясы электр энергиясына айналады. жүктеу/скачать 140,67 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|