Сабақ Тақырыбы: Генетикалық материалдың өзгергіштігі Тапсырма: Тұқым қуалайтын және тұқым қуаламайтын өзгергіштіктер. Варияциялық қатарлар құру. Берілген жиынтық мәні бойынша варияциялық қатар құру

Тапсырма: Тұқым қуалайтын және тұқым қуаламайтын өзгергіштіктер. Варияциялық қатарлар құру. Берілген жиынтық мәні бойынша варияциялық қатар құру.

Есептер:

Есеп 1. Аудан орталығы мектебінің 1-сыныбында оқитын қыз балалардың бой ұзындығы өлшенді. Өлшеу нəтижесі мынадай болды:

118 114 122 109 113 119 112 123 120 116 119 122 126

127 120 118 115 113 116 119 111 115 115 118 117 122

127 118 114 116 111 119 116 113 117 125 128 129 122

119 128 118 123 120 118 113 119 115 111 116 119 130

122 114 118 125 120 119 122 120 118 120 124 121 116

117 115 119 124 119 121 118 122 125 126 120 119 115

121 124 132 114 118 121 131 122 122 120 114 118 113

119 122 116 125 118 120 122 109 125

Осы іріктеменің мəліметі бойынша вариациялық қатар құру керек.

Есеп 2. Көп жылдық клиникалық бақылаулардың нәтижесінде клиникалық дені сау павиан гамадрилдердің қан сарысуындағы кальцидің (мг/%) құрамына 100 анализден іріктеу жасалынды:

13,6 12,9 12,3 9,9 12,7 11,7 10,8 10,4 10,9 10,2 14,7 10,4 11,6 11,7 12,1 10,9 12,1 9,2

10,1 11,5 13,1 10,9 12,0 11,1 13,5 11,2 13,5 10,1 14,0 10,0 11,6 12,4 11,9 11,4 12,8

11,4 10,9 12,7 13,8 13,2 11,9 10,8 11,0 12,6 10,0 10,3 12,7 11,7 12,1 13,8 12,2 11,9

11,6 10,6 11,1 10,7 12,3 11,5 11,2 11,5 12,7 10,5 11,2 11,9 9,7 13,0 9,6 12,5 11,6

9,0 11,5 12,3 12,8 12,6 12,8 12,5 12,8 11,4 12,5 12,3 14,5 12,3 12,6 11,7 12,2 12,3

11,6 12,0 13,5 12,5 11,6 11,9 12,0 11,4 14,7 11,3 13,2 14,3 13,2 14,2.

1. Осы мәліметтерді вариациялық қатарға топтастыру;

2. Гистограмма құру.

Есеп 3. Сиырлардың тірі салмағы (кг) бойынша төменде берілген мәліметтер бойынша вариациалық қатар құру:

597 673 598 670 657 647 588 646 555 692 635 610 614 650 629 602 584 630 607 652 654 669 503 665 552 685 599 628 655 584 672 550 605 625 645 545 570 644 591 595 664 565 678 540 715 568 688 612 530 660 538 708 535 695 596 675 618 547 638 655 562 571 653 564 648 582 642 559 580 627 567 630 590 576 630 576 630 574 614 586 580 635 610 567 619 633 608 625 522 612 636 604 625 522 612 636 604 625 644 565 617 585 620 658 572 618 634 596 612 603 626 635 611 578 605 595 615 652 615 637 587 601 590 610 592 621 575 606 639 585 512 583

Есеп 4 . 75 янтарь-сапфир құндыздарының (күшіктерінің саны бойынша) көптұқымдылығы бойынша вариациалық қатар және вариациалық қисықтарды құру. Төмендегідей іріктеу жасалынды:

4 4 2 8 1 6 4 3 4 4 4 6 4 5 2 4 7 4 6 5 6 4 5 4 4

8 4 5 4 4 5 4 3 4 5 4 5 4 4 7 3 4 5 4 5 4 4 3 4 4

4 4 7 5 3 6 4 9 4 6 4 2 6 4 2 4 5 4 4 4 4 3 4 5 7

Есеп 5. Шошқаның тұқым өнімділігіне байланысты вариациалық қисық құру, оның типін анықтау.

Шошқаның торайлар саны 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Жиілік 1 2 8 8 19 27 15 4 1

Сұрақтар:

1. Өзгергіштік дегеніміз не?

2. Комбинативтік өзгергіштікті қалай түсіндіресіз?

3. Мутациялық өзгергіштік деген не?

4. Модификациялық өзгергіштікке мысал келтір.

5. Мутация дегеніміз не?

6. Мутагендерді қалай жіктейді?

7. Гендік мутацияға мысал келтір.

8. Геном дегеніміз не?

9. Полиплоидия дегеніміз не?

10. Биометрия ғылымы нені зерттейді?

11. Вариация, варианта деген не?

12. Бас жиын жəне іріктеме деген ұғымдарды түсіндір.

13. Қандай іріктеме үлкен жəне шағын деп аталады, не себепті?

14. Вариациялық қатар қалайша құрастырылады, мысал келтір.

15. Қандай көрсеткіштер белгінің өзгергіштігін сипаттайды?

16. Статистикалық қате дегеніміз не?