Оқушылардың көпшілігі орындай алады: әдеби шығарманың стиліне сүйеніп, шығармашылық жұмыс орындайды
Кейбір оқушылар орындай алады: шығарманың мазмұны мен стиліне сүйеніп, ой толғау немесе өлең жаза алады
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған жаттығу түрлері
Ресурстар
Басы
Қайырлы күн, құрметті оқушылар.! Қазақ әдебиеті сабағына қош келдіңдер!
Оқылған роман бойынша жаттығулар орындайық.
«Тар кезең» романының мазмұны 18-ғасырда атақонысынан айрылып , отарлау саясатына қарсы қазақ халқының наразылық білдіруін баяндайды. Халық тағдыры таразыға түскен тар кезеңде елдікті сақтап қалу жолында Сырым Датұлының ұйымдастырған көтеріліске 7 мыңдай бұқара халық қатысқан.
«Жадыны жаңғырту» жаттығуы арқылы шығармада көтерілген мәселелерді еске түсірейік:
«Тар кезең» романында тарихи оқиғаларға байланысты жатжерлік кірме сөздер, әскери атаулар мен ақ патша заманындағы историзмдер кездеседі.
2-тапсырма
романда кездесетін кірме сөздерді келтіріңіз:
әскери атаулар мен ұғымдар
лауазым атаулары
3-тапсырма
Сырым Датұлы - Сырым Датұлы - батырлық істерімен қатар тапқырлық даналығымен қара қылды қылды қақ жарған әділ би және от ауызды сөз шебері. Автор стилінде кездесетін шешендік сөздердің сәйкестігін табыңыз :
Шығарма соңында әрі сүйсініп, әрі сынап қойған Алдар қарттың сауалдарына Сырым би тапқырлықпен жауап береді. Сырым Датұлының жалынды сөздерінің мағынасын басшылыққа алып, «Қарадан хан болсам, халқым қалаған шығар!» тақырыбына ой толғау жазыңыз:
Дескриптор :
Шығармашылық жұмыс орындайды
Өзіңді тексер:
«Тар кезең» романында он сегізінші ғасыр аяғындағы Ресей патшылығының қазақ жеріне көрсеткен озбырлығы суреттеледі. Еділ мен Жайық аралығындағы ру-тайпалардың тығырыққа тірелген сәтін атор Сырым батырдың есімімен байланыстырады.
Нұралы хан тақтан кеткеннен кейін қалың елді қыспақтан алып шығатын , ел басқаратын көреген басшы керек болады.Билеуші ұлықтардың ғана айтқанын орындап,іргесінде күнде лаң салып отырған казак-орыстан ел әбден шаршап-шалдығады. Билеуші ұлықтардың ғана айтқанын орындап, іргесінде «күнде лаң салып отырған казак-орыстан» ел әбден шаршап-шалдығып, шұрайлы жерлерінен ығысуға мәжбүр болады.«Құйқалы қонысты тастап қайда барамыз?» деген сауал Сырым батырға маза бермейді.Сондықтан парасатты би «киіз туырлықты» бейқам күй кешкен халықтың қамын ойлап, бірлік пен елдікті сақтап қалу жолында тынымсыз жортуыл кешуге бел буады.Халық та оны сезініп, орақ тілді Сырымның отарлауға қарсы бастаған күресіне қосылып, соңынан ереді. Осынау ер басына күн туған шақта ел басқару тізгіні соның қолында болу керектігін мойындайды. Сондықтан Халық кеңесінде жиылған жұрт Сырым Датұлын Төбе би етіп сайлайды.
Ел берекесін алған отарлау саясатына қарсы халықты ұйымдастырып көтерген жүрек жұтқан Сырым батырдың аты тарих бетінен салмақты орын алады. Бұл ұлт-азаттық қозғалыс - қазақ халқының ұлттық рухының биіктігінің дәлелі.
Мәтіндер
Соңы
Бүгін сабақта біз
Романда көтерлген мәселелерді еске алдық;
автор стиліне сүйеніп шешендік сөздердің сәйкесін таптық
романның тақырыбын негізге алып, шығармашылық жұмыс орындадық
