Сабақ түрі:аралас Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап
Құрал-жабдықтар:компьютер, слайдтар.
Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. ІІ. Оқушылардың үй тапсырмасынқалай меңгергендерін тексеру: Галилей түрлендірулері қалай жазылады?
Инвариантты шамалар деген не?
Галилейдің салыстырмалы принципі қалай тұжырымдалады?
Салыстырмалылық теориясының постулаттары қалай тұжырымдалады?
ІІІ. Жаңа сабақ. 5-3 сурет бойынша мысал қарастыру.
Майкельсон мен Морли тәжірибелерінде интерферометр қолданған.
Алдымен жарық П пластинадан Z2 айнаға дейінгі және одан қайта оралатын уақытын табайық. Мұнда жарық жылдамдығы Жер қозғалысының жылдамдығына параллель интерферометр иіні бойымен бағытталған.
.
Перпендикуляр бағытта жарық эфирге гипотенуза бойынша таралады.
.
. Сондықтан интерферометрдің иіндерін алмастырғанда М микроскоптан интерференциялық жолақтардың ығысуы байқалу керек. Сол ығысу арқылы каютада отырып, эфирге қатысты Жердің жылдамдығын анықтауға болар еді. Бірақ тәжірибенің шарттарын қалай өзгерткенде де интерференциялық жолақтардың ығысуы байқалмаған. Майкельсон мен Галилейдің ойша жүргізген эксперименті сияқты теріс нәтиже береді.
Лоренц болжамы: бұл қатынас қанша болса, интерферометр иіні сонша есе қысқарады, яғни, . Сонда ғана болады.
Лоренц классикалық механика мен Максвелл электродинамикасын, эфирдің барлығы туралы гипотезалық теорияны жақтай отырып, байланыстыруға тырысты. Лоренц екі инерциялық бақылаушылар үшін оқиғаның ұзақтығын байланыстыратын теңдеу тапқан:
.
-О2 санақ жүйесіндегі оқиғаның ұзақтығы,
х2 –О2 жүйесіндегі оқиғаның өту координатасы.
Лоренц әр түрді санақ жүйелеріндегі оқиғалардың кеңістік координаталарын байланыстыратын теңдеуді тапқан:
.
Лоренцтік ұзындықтың қысқаруы
