Сабақтас құрмалас сөйлем (Сложноподчиненное предложение)
Баяндауыш тұлғалары (формы сказуемых)
жүктеу/скачать 24,01 Kb.
|
Сөйлем мүшелері
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Жарыспалы көп бағыныңқылы сабақтас (СПП с паралельными связями)
- 2. Сатылы көп бағыныңқылы сабақтас (СПП с последовательными связями)
| Баяндауыш тұлғалары (формы сказуемых):
мақшы-мекші-пақшы-пекші-бақшы-бекші + болып , у + үшін; шартты, қалау, бұйрық рай + деп;қалау рай қы-кі-ғы-гі +тәуелдік жалғау + келіп ; Мысалы: Марат оқымақшы болып, қалаға кетті. Ол білім алу үшін, біраз қалаларды аралады. Аттың дүбірі естілмесін деп, біз ауылдың шетіне қарай бұрылдық. Оның оқығысы келіп, ел аралап кетті. Көп бағыныңқылы сабақтас сөйлем (ССП с несколькими подчинительными связями) Құрамында екі не одан көп бағыныңқы сыңары бар сабақтас құрмалас сөйлемді көп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем деп атайды. Олар байланысу сипатына қарай екіге бөлінеді. (Сложноподчиненные предложения, имеющие в составе два или более подчиненных компонентов, называются сложными предложениями с несколькими подчинительными связями. По способу связи они делятся на два вида) 1. Жарыспалы көп бағыныңқылы сабақтас (СПП с паралельными связями) Құрамындағы бағыныңқы сыңарлардың әрқайсысы басыңқы сыңармен тікелей байланыса алады. Жарыс- палы көп бағыныңқы сабақтас екіге бөлінеді : бірыңғай жарыспалы және әр алуан жарыспалы. а) бірыңғай жарыспалыда барлық бағыныңқылары бір сұраққа жауап беріп, бірыңғай мазмұнды білдіреді. б) әр алуан жарыспалыда бағынынқылары әр түрлі сұрақтарға жауап беріп, әр түрлі мазмұнды білдіреді ( В СПП с паралельными связями все подчиненные компоненты могут связываться с главным компонентом независимо друг от друга.Такие СПП делятся на два вида: однородные подчинительные и несвязанные подчинительные. а) однородные подчинительные отвечают на общий вопрос и имеют общее значение. б) несвязанные подчинительные отвечают на разные вопросы и имеют разные значения) Мысалы: Жел ызғары сынып /не қып?/, ауа да буалдыр тартып /не қып?/, болмашы дым леп бетке ақырын тиеді. Мысалы: Бұл сөздер көңіліне жаққандықтан /неліктен?/ , кітап сөзіндей етіп, Нұрлан есіне сақтапты. 2. Сатылы көп бағыныңқылы сабақтас (СПП с последовательными связями) Құрамындағы бағыныңқы сыңырлардың бірімен-бірінің бағыныңқы-басыңқы болып, тізбектеліп, басыңқы сыңармен байланысады. Бағыныңқы сыңарлар басыңқы сыңармен тікелей байланыса алмайды. Басыңқы компонентпен тек соңғы бағыныңқы компонент байланысқа түседі. (В СПП с последовательными связями все подчиненные компоненты связываются друг с другом последовательно. С главным компонентом связывается только последний подчиненный компонент. Другие подчиненные компоненты не могут напрямую вступать в связь с главным компонентом) Мысалы: Назым кітабын оқып болып, сағатына қараса, мектепке баратын уақыты болып қалған екен. жүктеу/скачать 24,01 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|