«Көкпар»
Көкпар - ұлттық ат спорты ойындарының бірі. Ойынның атауы “көк бөрте” (лақ) сөзінен шыққан.
Дәстүрлі қазақ қоғамында Көкпарға жасқа толған серкенің семізі таңдалған. Семіз серке терісі жыртылмайды. Орташа салмағы 70-80 келідей болады. Басқа малдың терісі жыртылғыш болғандықтан Көкпарға тартпайды.
Көкпар – Орталық Азия халықтары арасында кең тараған ойын түрі. Ол қырғыз, өзбек тілінде «Улак тартыш», тәжік тілінде «бузкаши» деп аталады. Көкпар тарту сияқты ұлттық ат спорты ойындары басқа да Шығыс елдерінде де бар. Ауғанстанда кең тараған «бузавиш» ойыны Көкпарға өте ұқсас. Сондай-ақ, Аргентина халқының да Көкпарға ұқсас ат спорт ойыны болған.
Көкпар жігіттердің күш-жігерін, төзімділігін, батылдығы мен ептілігін, ат үстінде мығым отыруын қалыптастырады. Сонымен қатар Көкпар – аттың қалай бапталып үйретілгенін, жүйріктігін де сынайтын спорт. Көкпар жаппай және дода тартыс болып екіге бөлінеді. Жаппай тартыста әркім Көкпарды өзі иелік етуге тырысады. Дода тартыста құрамы бірдей екі топ сынға түседі. Мұны кейде «марта тарту» деп те атайды.
Қазақстанда 1949 жылыКөкпаржарысыныңережесібекітілді. ОсығансәйкесКөкпаржарысынарнаулыалаңда, командалықсипаттаөткізубелгіленді. Ал 1958 жылданКөкпар бәйге алаңдарда (ипподромдарда) өткізіліпкеледі. Алаңкөлеміқатысушыларсанынабайланысты. Егерәр команда 5 адамнанболса, ұзындығы 300 м, ені 100 м, 10 адамболса – 500х200 м, 15 адамнанболса – 700х300 м, 20 адамнанболса – 1000х500 м болады. Алаңныңәрбұрышынақызылжалаушаларілініп, ал оныңекіжағындадиаметрі 10 м-лікшеңбер (“отау”) сызылады. Алаңортасындадиаметрі 6 метрлікшеңбердіңдәлортасынаКөкпарқойылады. Жарысбасталарсәттекомандаларорталықшеңбердіңсыртында тұрады. Жарысалаңындағытөрешінің хабары бойыншабасталады. Көкпартартуқатысушылардыңсанынабайланысты 8-15 минут аралығындаөтеді. Көкпаршылардыңмақсаты – орталықшеңбердежатқанКөкпардыөзкомандасының “отауына” жеткізу. Көкпар “отауға” жеткізілгенненкейін, ойыналаңортасынанқайтабасталады. Белгіленгенуақытішіндеқай команда Көкпардыөз “отауына” көпжеткізсе, солжеңіскежетеді.
Ойынның алғашқы балама нұсқасы: ойынға - екі команда қатысады. Ойын алаң ортасынан басталады. Қарама қарсы жақта қазандық орналасқан. (қаз т. аудармасы. «котел»). Ысқырық бойынша «көкпар» ие болу жарысы басталады. Жеңіске жеткен капитан, ойынды бірінші болып бастайды. Ол өзінің командасындағы мүшелерге «көкпарды» беріп, «қазандыққа» жүгіріп барып, оны «қазандыққа» лақтыру керек.
Команда бір ұпай алады. Қарсылас команда қарсыластардың жолын жауып, қарсылас командаға «қазандыққа» өтуге мүмкіндік бермей кедергілер құрастыруы қажет. Адал ойындағы адамгершілік құндылықтары туралы шағын топтарда талқылау.
Кең ойын алаңы
«қазандық» ретінше шеңберді не скакалканы қолдануға болады (шеңбер түрін жасау). «Көкпар» ретінде нығыздалған допты қолдануға болады.
fi
le:///C:/Users/SARSEN~1. FMA/AppData/Local/Temp/Казах
ская%20национальная%20игра%20КОКПАР%20!%20Смотрим%20-%20YouTube. html
|
Сабақтың соңы
5-7мин
|
Жабдықты топпен ақырын орнына қою және басқа топтар бұны аяқтамағанша, орын тауып, жату және тізенің жерде жатуы үшін бұрылу. Оқушыларды қолы жерге созуды, тізелерді ақырын бір жақтан екінші жаққа бұруды және салмақты ақырын жерге түсіруді сұраңыз. Кең созылған қол берік ұстайтынын түсіндіру. Оқушыларды екінші жаққа ақырын бұрылып, тізеге отыруды сұраңыз. Қолды дененің бір жағынан екінші жағына қарай бұрап, омыртқаны ақырын созу. Иықты үш рет алға және үш рет артқа айналдыру және бұл кезде жақсылап тыныс алу. Көзді жұму және бүгін жақсы жасаған нәрсе туралы ойлану.
|
|
Жалпы баға
Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақ барысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтарытуралыненібілдім, келесісабақтарда неге көңілбөлуқажет?
|
