Ұйымдастыру
Өзін-өзі тексеру
Сабақтың басы
10 минут
Өткен білімді еске түсіру
Жаңа білім
10 минут
Бекіту
10 минут
Кері байланыс
Сабақтың соңы
10 минут
|
Ұйымдастыру
Сәлемдесу
Түгелдеу
Психологиялық ахуал қалыптастыру.
Сабақ мақсатын және оқыту мақсатын жариялау.
Үй тапсырмасымен жұмыс
Серпілген сауал әдісі бойынша сұрақ-жауап аламын
1.Термистор дегеніміз не?
2.Термисторды қайда қолданады?
3.Фоторезистордың жұмыс істеу принципі қандай?
4.Фоторезисторлар қайда қолданылады?
5.Транзистордың құрылысы қандай?
6.Транзисторлар қайда қолданылады?
«Өкіл статегиясымен» өздері мәлімет алады.
Талқылау үшін сұрақтар беріледі (13 минут)
1.Эректркедергі жайында не білеміз?
2.Кедергінің температураға тәуелділігі жайлы не білеміз?
Химиялық таза металдар үшін:
ХБЖ-жа өткізгіштің температуралық коэффициентінің өлшем бірлігі: .
Асқын өткізгіштік деп таза металдардың және бірқатар қоспалардың кедергісінің абсолют нөлше жақын температураларды кенет нөлге дейін төмендеу құбылысын айтады.
Жаңа сабақ
«Бұрыштар» әдісін пайдаланамын. Бұл әдіс белсенді тыңдау, сөйлеу, анық баяндау, тәжірибе алмасу, өзара байланыста болу мақсатында қолданылады.
Өткізгіштің кедергісі R оның өлшемдері мен материалына тәуелді екенін білеміз.
Өткізгіштің кедергісі оның температурасына тәуелді бола ма? Бұл сұраққа жауап беру үшін мынандай тәжірибені жасайық. Спираль сияқты иілген темір сымды ток көзі және амперметрге қосылған тізбекке тізбектей қосамыз. Амперметрдің көрсетуін анықтап алып, спиральды шамның жалынына ұстап қыздырамыз. Спираль қызған сайын, амперметр тізбектегі токтың азайғанын көрсетеді.
Демек, қызғанда темір сымның кедергісі артады. Темір спиральды басқа металдан жасалған өткізгішпен ауыстыра отырып, қыздырған кезде барлық металдардың кедергісінің артатынын байқаймыз.
Тәжірибе: (видоеролик арқылы тәжірибе көрсетіледі)
Өткізгіштің кедергісінің температураға тәуелділігі:
Кейбір таза металдардың кедергісі әжептәуір, ал қорытпаларда кедергі аз артады. Температура артқанда, кедергісі ешқандай өзгермейтін арнайы қортпаларда бар. Оларға константан мен манганин жатады. Оларды этолондарды, реостаттар мен басқа да аспаптарды дайындауға пайдаланылады.
Химиялық таза металдар үшін:
ХБЖ-жа өткізгіштің температуралық коэффициентінің өлшем бірлігі: . Кесте
Сұйық өткізгіштерді – электролиттерді қыздырғанда, басқаша құбылысты бақылауға болады. егер тізбекке темір сымның орнына қандай да бір электролитті (мысалы, тұздың судағы ерітіндісін) қосатын болсақ, онда электролит қызған сайын, токтың артатынын амперметрден байқаймыз. Сонымен, температура артқанда, электролиттердің кедергісі кемиді.
Өткізгіш кедергісінің температураға тәуелділігі кедергілер термометрлерін, яғни температураларды өлшейтін құралдарды жасағанда пайдаланылады.
Өте қолайлы кедергі термометрлерінің қатарына платина термометрі жатады. Онымен -2000С-тан +6000С-қа дейінгі аралықтағы температураларды 0,000010С дәлдікке дейін өлшеуге болады.
1911 жылы голландия физигі Камерлинг-Оннес тамаша құбылысты байқады. Ғалым қайнау температурасы 4,1 К болатын сұйық гелийді пайдаланып және әр түрлі металдарды тоңазыта отырып олардың кедергісін өлшеген. Металдардың әрқайсысының кедергісі өзіне тән «сындық» температурада кенет нөлге дейін төмендеген. Сонымен Камерлинг-Оннес сынап үшін 4,12 К-ге (-2690С шамасында) тең сындық температураны алды; қорғасын үшін ол 7,3 К-ге (яғни -2660С шамасында) тең. Осы құбылыс асқын өткізгіштік деп аталады.
|
