1. Неліктен «жас жігіт жүйелі сөз жүйесін табар, жүйесіз сөз иесін табар» деді?
Жауабы: Арызымызды айтып кел, деген жұрт асқақтай сөйле деп тапсырған жоқ еді, ағалар солай болып шықса, айып менен да болған шығар «Жүйелі сөз жүйесін табар, жүйесіз сөз иесін табар» деген бар ғой. Міне,айыбым! – деп атынан түсті.
2.Тығырықтан шығудың жолын «түрік» пен Мүсіреп оңай тапты.
Жауабы:Қара жорғаның мойнына ат қосақтап қайырған дұрыс болар – деді.
3. Неліктен «Кенесарының көзін қайтсеңдер де құртындар» деді?
Жауабы:Үш жыл елдің берекесін алған Кенесары қолың мүлде құртуға патша үкіметі жергілікті әкімдер – аға сұлтан – ақсүйектер — Есеней мен Шыңғысқа деп тапсырма берген болатын
1-топ
2-топ
3-топ
5
Мағынаны ажырату
Қолдану
(Салыстыр, айырмашылығы неде? т.б.)
І топ. «Із қалдыру» әдісі бойынша Ұлпанға байланысты оқиғаларды теріп, беттерін оқулықтан анықтайды.
ІІ топ. Семантикалық карта жасау арқылы Ұлпанның елге жасаған қызметі және Ұлпан жайлы жұрттың пікірін оқулықтан жинастыру.
ІІІ топ. М. Әуезовтің «Абай жолы»эпопеясындағы Ұлжан ана мен Ұлпан бейнелерінің ерекшеліктері мен ортақ қасиетін анықтау.
Енді осы жауаптар арқылы Ұлпан бейнесін жасайды.
Тақырыпша
Бөлім
Беттері
Ұлпанның елге жасаған қызметі -------------------------------Ұлпан жайлы ел – жұрттың пікірі
Ұлжан --------------------------------- Ортақ қасиеттері -----------------------------------Ұлпан
Топтар бірігіп, тірек сызба жасайды.
10
Сергіту
Тренинг
1
Талдау
(Мазмұнды жүйеле, кесте, сызба, т.б. түрінде)
1." Бұл күндері Ұлпанның қолы да босай алмады. Қой қырқылып, жылқы күзеліп жатқан кез екен. Әуелі бір кемпір келді.
- Қарағым - ай, төрт жетімек немерем тырдай жалаңаш... тым болмаса бір - екеуіне күпті тігіп беретін жабағы берші.
- Ала ғой, шеше... төртеуіне де жететін етіп ал...Одан соң екі кемпір келді. Одан соң екі кемпір, бір жастау әйел, одан соң екі кемпір, екі жастау әйел келе берді, көбейе берді, келе берді..."
Ұлпан алдына келген адамның қолын қусырып қайтарған жоқ. Сұраған адамдарға бере берді. Ол белгілі бір мырза келін атанғысы келген жоқ, әлденеге іштей наразы, әлденеге іштей намыстанып үлестірді 2.Осы қырық үй малшы - жалшыларыңның қырық жылдан бергі жалақылары сенің мойныңда кете беріпті... обал ғой, - деді! - Айналайын Ұлпанжан, соны маған ендігәрі айтпайтындай болып, өзің тындыршы, екеумізге екі айғырдың үйір жылқысын қалдырсаң болды. Менің ендігі байлығым жалғыз сен! Асырарсың бірдеме қылып... 3.Барлық міндеті кісіде, күні- түні күзетте тоғыз жыл жатып, Есеней былтыр қайтыс болды. Қол-аяғынан жан кетіп, Есеней де Артықбай батырға ұқсап сал болып қалып еді. Қол-аяғы қалшылдап- селкілдеп бар денесін теңселтті де жатты. Қол ұстаудан, аяқ басудан біржола айрылды. Көп өмірі жорықта өткен, көп жараланған адам еді, әлдеқай жерінің жүйке тамыры үзіліп кеткенін кім білсін, өзі де тоғыз жыл азаптанды, Ұлпан да тоғыз жыл азаптанды.
Оқушылар берілген мәтіндегі үзінділер бойынша Ұлпан бейнесінің басқа қырларын ашады.
