Сабақты жүргізу кезеңдері (негізгі және қажетті әдістемелік түсіндірмелер мен ұсыныстар)
Берілетін уақыт (мин)
I.Ұйымдастыру кезеңі
5 минут
Сәлемдесу
Сабаққа даярлықты тексеру
Білімгерлердің зейінін сабаққа аудару
II.Өткен сабақты қайталау(білімді тексерудің әдістері мен түрлері)
20 минут
сауалнама құрастыру жасөспірімдерге
III.Жаңа сабақты баяндау (сабақ жүргізу түрі)
инут
Лекция мәтіні:
1. Ақпаратты өңдеудің техникалық құралдарын қолдану мен талдау. Әлеуметтану зерттеулерінің барысында алынған мәліметтерге талдау жасау құралдарды толтыру сапасына бақылау жасаудан, қателерді түзетумен жарамсыз анкеталар карточкалар және т.б.
Қойылған әрбір сұраққтарынан жауаптын дұрыстығы анықталады. Қортындылауын нәтижесін әлеуметтану ақпаратты деп атайды. Құралдарды ( анкетаны өндеудің тәсілі жөнінде шешімін қабылдайды. 60 – 70 адамнан алыған сауалдама жауаптарын өндеу қолмен микро калькулятормен жүзеге асырылады . Егерде анкета айтарлықтай үлкен болмаса ( 20 сұраққа дейін болса ) онда 200 350 анкета қолмсн өңдеуден. Егерде құралдарда 20 дан көп сұрақтар болса, онда қолмен өндеу мүмкіндігі 100-200 анкетаны құрайды . Элсктронды есептсу машинасымен өңделгендердің нәтижесі табуляграммалар түрінде көрсетіледі.
Анкетадағы немесе сұхбаттаманың бланкісіндегі әрбір сұрақ белгілі бір дәрежеде өлшем шкаласы болып табылады. Өлшем бірлігі болып соларға сәйкес жауаптардың балама варианттары саналады. Осы нозиңиялар (жауаптардың вариянттары) бойынша респонденттер топтастырылады. Сонымен қаттар. белгілі бір өлшем шкаласына жауап берушілердің объективтік сипаттары, олардың субъективтік бағалары, т.б. топтастырылады.
Өлшеу әр түрлі шкалалардың көмегімен іске асырылады, оған мағлұматтарды математикалық талдаудың әр түрлі ережелері сәйкес келеді. Әлеуметтану зертеулерінде әдетте шкалалардың үш негізгі типтері: номинальды, рангтік (ретгілік), интервалды қолданылады.
Алғлшқы әлеуметтанулық ақпараттарды қорытындылаудың ең карапайым формасы топтастыру болып табылады. Осы кезеңде мәнді белгілері немесе бір ғана белгісі (мысалы, жынысы, жасы, білімі) ерекшеленеді және респондент анықталған белгіге сәйкес топтың біріне қосылады. Респонденттердің жауаптарын, айталық, жыныстық белгісін ескеріп жинақтағанда қарапайым топтастыру іске асады. Дәл осындай жұмысты маңызды белгі ретінде білім деңгейін анықтағанда да атқаруға болады. Бұл жерде топ екеу емес, кем дегенде үшеу немесе төртеу болуы тиіс.
Бөлініп алынған т оптарды салыстыруға, теңестіруге болады, осыған байланысты қайсыбір әлеуметтік құбылыстарды, мотивтерді, жауап берушілердің мүдделсрін терең әрі жан-жақты талдауға қол жеткізіледі.
2. Алған мәліметтерді ғылыми суреттеу және ғылыми есептерді қорытындылармен,
кеңестермен, ұсыныстармен құрастыру. Әлеуметгану ақпараты төмендегідей белгілеріне орай топтастырылуы мүмкін: номинальды белгісіне сәйкес (кәсібі, үлты, т.б.); ранггік шккалаға сәйкес белгілер бойынша ( мысалы, еңбектің сипатына орай қол еңбегі, механизмдермен жұмыс, интеллектуалды еңбек ); сандық белгілері бойынша ( топтар сандық белгілермен сипатталады, оларды өзара сапалы салыстыруға болады, мысалы, жас мөлшері интервалы бойынша топтастыру: 18 – 20 жас, 21 – 25 жас, 26 – 30 жас, т.б. )
Әлеуметтану зерттеуінің нәтижесін өңдеу, талдау және қорыту бірнеше кезеңді қамтиды.
Бірінші кезеңде эмпирикалық міндеттерді жүйеге келтіру, диаграмалар, схемалар, кестелер, т.б. құрастыру жүзеге асырылады.
Екінші кезеңде алынған ақпараттарды топтастыру, яғни оларды белгілі бір белгілеріне, проблемаларына, сұрақтарына, т.б. қарап жинақтау орындалады .
Үшінші кезеңде құбылыстарды суреттеу негізінде алынған ақпараттарды топтастыру жүргізіледі.
Төртінші кезеңде теориялық типологиялау ісі атқарылады.
Жиналған ақпараттарды талдап қорытындылаудың нәтижесінде зерттеуге ғылыми баға беріліп, проблееманы шешуге ұсыныстар жасалынады, ғыдыми есеп беріледі. Зерттеудің қорытындысы бойынша жасалатын есеп берудің құрылымы көбіне - көп негізгі ұгымдардың әрекетіне сәйкес келеді. Алайда зерттеуші бұл құжатты дайындау кезінде индукцияға бой алдырады. Есептің тарауларының саны әдетте зерттеу бағдарламасында көрсетілген көземелдің санына дәл келеді, жауап ең алдымен басты көземелге беріледі.
