Сабақтың тақырыбы: Суда жүзетін құстар Сабақтың мақсаты

Суда жүзетін құстар 

 

Сабақтың тақырыбы:

 Суда жүзетін құстар 

Сабақтың мақсаты:

 Құстардың тіршілік әрекеттер, құрылысы, жабыны жер бетінде 

кеңінен таралғандығы және ұшуға бейімделгендігі, әрі жылықанды жоғарғы сатылы 

омыртқалы жануарлар екенімен таныстырып және олардың ерекшеліктеріне түсінік беру. 

Ә) абақта алған теориялық білімдерін практикада пайдалана білуге, тез жауап бере білуге, 

ғылыми деректер мен білімдерін толықтырып дамыту. 

Б) табиғат сырларын тереңірек біле түсіп, құстарды қорғауға және аялауға тәрбиелеу. 

Сабақтың типі:

 Жаңа білімді меңгерту 

Сабақтың түрі:

 Қалыпты сабақ 

Сабақтың әдісі:

 Баяндау, сұрақ-жауап, көрнекіліктерді демонстрациялау, көрініс, т.б. 

Сабақтың көрнекілігі:

 плакаттар, ұстардың түрлері, лупа, қауырсындар, жұмыртқа, 

тірек-сызба. 

Сабақтың барысы:

 

1.     Ұйымдастыру кезеңі 

А) сынып тазалығын бақылау 

Ә) оқушылпарды түгелдеу 

Б) оқушылардың назарларын сабаққа аудару 

Қанаттары талмасын, 

Әр қиырға самғасын! 

Өнер-білім арнасын 

Көпір болып жалғасы 

Жаңа сабақ:

 Құстар класы 

Құстар класы – омыртқалы жануарлардың ұшуға бейімделген түрі. 

Құстардың генетикалық жағына жорғалаушыларға ұқсас екендігі дәлелденген. Триас 

кезеңінде дамып ұша алғанымен да, орманда тіршілік етіп, ағаштан ағашқа секіргенде, 

біраз қашықтыққа қалықтау,а  қанатын пайдаланғандығы байқалады. Қазіргі кезде 

дүниежүзінің түрлі аймақтарында Қазақстанда құстардың 489 түрі кездеседі. Олардың 

дене температурасы тұрақты, жылықанды әрі жоғары (+41; +43 0С). 

Құстар барлық құрлықтарда таралған. 

Құстар табиғаттың ажары, табиғаттың сұлулықһ сәнін, сазды әнңін де, келтіретіндер-

құстар. Құстардың дәмді еті, жұыртқасы, мамығы саңғырығы т.б. өнімдерін күнделікті 

пайдаланамыз. 

Құстардың                бас 

денесі                        мойын 

тұлға 

құстардың терісі жұқа, әрі жұмсақ, бездері өте аз. Тек қауырсындарын майлайтын  

құйымшақ безі болады. 

Терінің                               қауырсындар 

Қосалқы                             тұмсықтарының мүйізді бөлігі 

бөлімдері                           жіліншік 

құстардың қаңқасы жеңіл әрі берік. 

бассүйек 

Қаңқасы              омыртқа жотасы 

Иық белдеуі мен қанаттары 

Жамбас белдеуі мен аяқтары 

Кеуде қуысы 

Құстар жақсүйектерінің сыртқы тұтас мүйізді тақташалармен қапталған. Оны құстардың 

тұсығы деп атайды. 

Тұмсығы             тұмсықүсті 

Тұмсықасты 

Қазіргі құстардың жақ сүйектерінде тістері болмайды. 

Құстардың қарны              безді 

Етті 

Етті қарын тістердің қызметін атқарады. Құстардың өкпесінің көлемі шағын, іші ұяшықты 

болады. Ауа қапшықтарының көлемі өкпеден 10 есе үлкен. Бірақ ауа қапшықтарында газ 

алмасу жүрмейді. Ұшу кезінде құс денесін жеңілдетеді. Денесін қызып кетуден сақтайды. 

Құстар ұшқан кезде өкпеде ауа құрамындағы қан екі рет тыныс ал,ған кезде тыныс 

шығарған кезде қанығады. 

Құстардың маңдайы тынысалу ерекшелігін қосарлы тынысалу деп атайды. Құстардың 

жүрегі үлкен, әрі толық төрт қуысқа екі жүрекше, екі қарыншаға бөлінген. 

Екі бүйрек 

Зәр шығару                екі несепағар 

клоака 

нәжіс 

құстар-дара жынысты, іштей ұрықтанады. 

Жұмыртқалыларының                               ширақ-тауық, қаз т.б. 

ерекшеліктеріне 

байланысты                                                  қызылшақа-торғай т.б. 

I кезең.

 Оқулықпен жұмыс. 5 мин 

1.     Қанатты …белдеуіне…жамбас белдеуіне жатады. 

2.     Омыртқа жотасының арқа, бел, сегізкөз бөлімдері жамбас сүйектерімен тұтасын … … 

құрайды. 

3.     Кеуде қуысы… … қабырғалар және … омыртқалардан құралады. 

4.     Ұшатын, жүзетін құстардың төс сүйегі алдыңғы жағынан қырланып…түзеді. 

5.     Алдыңғы аяқтың … айналып, сүйектердің  … және берік болуы-құстардың ұшуға 

бейімділігін білдіретін қасиеті. 

6.     Аяқтарындағы толарсақ, табан сүйектері бірігіп, … сүйегіне айналған. Көпшілік 

түрлері үш рет не төрт …, тек африка түйеқұсының … екеу. 

7.     Құстардың өңешінің кеңейген бөлігі… 

8.     Құстардың қарны… және …бөлімдерден тұрады. 

9.     Етті қарын… қызметін атқарады. 

II кезең 

Венн диаграммасы. 7 мин 

Жорғалаушылар класы Сұр кесіртке Ортақ              Құстар класы тауық 

  

  

  

III кезең

 

Білемін 

Білгім келеді 

Үйрендім 

 

 

  

  

  

  

  

Бекіту: 

 

2.     «Мұражайға» бару. Мұражайға кіру үшін мұндай сұрақтарға жауап беру керек. 

1.     Неліктен құстарды жылықандылар деп атайды? 

2.     Құстардың терісінде қандай без бар және ол қандай қызмет атқарады. 

3.     Құс терісінің қосалқы бөлімдерін ата? 

4.     Құстың етті қарны қандай қызмет атқарады? 

5.     Құстарда қосалқы тынысалу деген не? 

6.     Құстар туралы өлең айт. 

7.     Құстар туралы мақал-мәтел 

  

Қорытындылау:

 «Сөзжұмбақ» шешу 

1.     Суда жүзетін құс 

2.     Орман құсы 

3.     Мекен-жайды төңіректейтін құс 

4.     Орман құсы 

5.     Құстардың тұмсық үстіндегі қалың тері қабығы? 

6.     Жемтігін ұшып жүріп аулайтын құс? 

Оқушыларды бағалау. 

Үйге §58

 

«Мақал-мәтел», «Жұмбақтар» және альбом жасау.( 50 рет оқылды.)