Дейтон келiсiмiне ћол ћою

171
Бљгiнде жекеменшiк сектордыѓ Шыѕыс Германиядаѕы љлесi жалпы
iшкi 'нiмнiѓ 70%-нан асып кеттi, ал халыћтыѓ наћты табыстарыныѓ
деѓгейi, еѓбек )нiмдiлiгi Батыс Германиядаѕы тиiстi к)рсеткiштердiѓ
2/3 б)лiгiне жеттi.
Польшада  1992 жылдан бастап )ндiрiстiѓ ћџлдырауы тоћтады
жќне «Поляк экономикалыћ ѕажабы» деп аталѕан ћарћынды )су
басталды. 1993—1995 жылдарда жалпы iшкi )нiмнiѓ орташа жылдыћ
)сiмi 6,1
%-ѕа жеттi. Халыћтыѓ орташа жалаћысы социализм
тџсындаѕы 300 доллардан ћазiргi кљндерде 400 доллардан асатындай
болып к)терiлдi. 1997 жылдан бастап Польшада ќлеуметтiк
ћамсыздандыру жљйесiне реформалар жљргiзiлiп келедi, мџндаѕы
маћсат оны ћаржыландырудыѓ бiр б)лiгiн кќсiпкерлiкке жќне )з
ћызметкерлерiнiѓ иыѕына жљктеу болды. Жеке зейнеткерлiк жќне
медициналыћ ћорлар ћаржыландырылуда. Тџтасынан алѕанда,
Польшадаѕы жљйелiк )згерiстердi жљргiзу батылдыѕына жќне тiптi
есеѓгiретерлiк сипатына ћарамастан табысты жљргiзiлдi.
Елде љкiметтiѓ беделi ћџлдырады. Оны асыѕыстыћ жасауда жќне
реформаларды жете ойластырмайды деп айыптайтын, сондыћтан 1995
жылѕы сайлауда бџрынѕы коммунист А. Квасневский  жеѓiске жеттi.
Жаѓа љкiмет реформалар баѕытына тљзетулер енгiзуге тырысып к)рдi,
бiраћ )ндiрiсшiлерге ћатаѓ ћысым жасаудан бќрiбiр бас тартћан жоћ.
Мџныѓ )зi бљкiл елде жаѓа наразылыћ толћынын туѕызды жќне
ќлеуметтiк шиеленiстiѓ кљшеюiне ќкелiп соћтырды. Бљкiл 1999 жыл
бойына Польша ереуiлдер мен демонстрациялардан к)з жазбады.
Љкiметке поляк )нiмдерiнен едќуiр арзан ауылшаруашылыћ )нiмдерiн
базарѕа шетелдерден ќкелiп толтырып жiбердi деген айып таѕылды.
Елдiѓ к)птеген фермерлiк шаруашылыћтары банкрот болудыѓ шегiне
жеттi. Поляк фермерлерi манифестациялардыѓ барысында Еуроодаћ
елдерiнiѓ жалауларын )ртеп, кедейлiкке себепшiлер деп санады.
Польшаныѓ ауыл шаруашылыѕы Батыс Еуропадаѕы ауылшаруа-
шылыћ )ндiрiсiмен бќсекелестiкке тљсе алмады. Оныѓ артта ћалѕан-
дыѕын жою љшiн фермерлердiѓ санын 3 млн-нан 700 мыѓѕа дейiн
азайту керек болды. Ал мџныѓ )зi миллиондаѕан адамдар љшiн апатћа
џшыраумен бiрдей едi. 2000 жылѕы президент сайлауыныѓ барысында
А. Квасневский екiншi рет жеѓдi. 2001 жылѕы Парламент сайлауы
нќтижесiнде Лешек Миллер жаѓа премьер болды. Ол асыѕыстыћпен
орнатылѕан капитализмнiѓ «адамгершiлiк бейнесi болуы» љшiн
кљресемiн деп мќлiмдедi. Бiраћ бџл мiндеттi орындау )те ћиын едi.
2002 жылы ќрбiр бесiншi поляк  жџмыссыз жљрдi. Ал )ндiрiстiѓ )су
ћарћыны 7
%-дан 0,8%-ѕа дейiн ћџлдырады. 2005 жылѕы 23 ћазанда
Польшада кезектi президент сайлауы )ттi. Варшаваныѓ бџрынѕы мэрi
Лех Качинский Поляк Республикасыныѓ Президентi болып сайланды.
Ол сайлаудыѓ екiншi турында сайлаушылар дауысыныѓ 54,04
%, ал
оныѓ ћарсыласы — сеймнiѓ вице-маршалы жќне «Азаматтыћ плат-
форма» партиясыныѓ жетекшiсi Доннальд Тускi — 45,96
%-ына ие
болды. Жаѓа президент ћызметiне 23 желтоћсанда кiрiстi. Лех

172
Качинский )зiнiѓ баѕдарламасында мемлекет экономикалыћ )мiрде
реттеушi р)л атћаруѕа жќне ќлеуметтiк салада халыћћа ћолдау
к)рсетуге тиiстi деп санайтынын мќлiмдедi. Ол католиктiк ћџндылыћ-
тарды, оныѓ iшiнде отбасылыћ ћатынастардаѕы ћџндылыћтарды
сенiмдi тљрде жаћтады. Сондыћтан да сайлау алдындаѕы наућанда
оны католиктiк шiркеудiѓ белсендi тљрде ћолдаѕаны тегiн емес.
Польшаныѓ сыртћы саясаты Еуропалыћ ћауымдастыћћа баѕыт
џстады. 1999 жылы Польша НАТО-ѕа мљше болып кiрдi. Бџдан кейiн
Польша љкiметi осы џйыммен белсендi ынтымаћтастыћ саясатын
жљргiзетiн болды. 2004 жылы  Польша Еуропалыћ Одаћћа ендi, 2006
жылѕы ћарашада Ресеймен ћарым-ћатынастарында шиеленiс туды.
Бџѕан Ресейдiѓ Польшадан ет сатып алудан бас тартћаны себеп болды.
Лех Качинский Еуропалыћ Одаћтан егер Мќскеу Польшадан ет пен
ауылшаруашылыћ )нiмдерiн ќкелуге тыйым салудан бас тартпайтын
болса, Ресейге ћарсы экономикалыћ шаралар ћолдануды сџра-
ды. 2008 жылѕы маусымда Оѓтљстiк Осетиядаѕы соѕыс кезiнде
Л. Качинский Грузияны толыћ ћолдайтынын жариялады, ал Ресейдiѓ
ќскер енгiзуiн егемендi елге ћарсы агрессия деп атады. Осы оћиѕаѕа
байланысты Польша 2008 жылѕы 20 маусымда )з аумаѕында зы-
мырандардан ћорѕанудыѓ американ жљйесi элементтерiн орналастыру
туралы Американ келiсiмiне ћол ћойды. Осыѕан орай 21 маусымда
Ресейдiѓ Ћорѕаныс министрлiгi НАТО-ѕа альянспен ќскери одаћты
уаћытша тоћтататынын ресми тљрде хабарлады.
2008 жылѕы 26 маусымда Дмитрий Медведев Ресейдiѓ Оѓтљстiк
Осетия мен Абхазияныѓ тќуелсiздiгiн мойындайтынын жариялады.
Качинский бџл ћадамды айыптап, Грузияныѓ аумаћтыћ тџтастыѕы
принципiн саћтау ћажеттiгiн мќлiмдедi жќне Еуроодаћтан Ресейге
ћарсы шаралар ћолдануды талап еттi.
Оѓтљстiк Осетиядаѕы жанжал аяћталѕаннан кейiн Польша )зiнiѓ
аумаѕында зымыраннан ћорѕанатын элементтер — ћаѕып тљсiретiн
зымырандарды орналастыру туралы АЋШ-пен келiсiмге келдi. Бџѕан
жауап ретiнде 2008 жылѕы ћарашада Ресей президентi Д. Медведев
Ресей Калининград облысында «Искандер» зымырандар кешенiн
орналастыратынын мќлiмдедi. Бiраћ 2009 жылѕы ћыркљйекте АЋШ
президентi Барак Обама мќлiмдеме жасап, АЋШ Шыѕыс Еуропада
зымырандардан ћорѕану жљйесiн орналастыруѕа байланысты
жоспарлардан бас тартатынын хабарлады. Сол кезден бастап поляк-
ресей ћатынастарыныѓ жаћсаруѕа баѕыт алѕандыѕы байћалуда.
Ћарсытџрушылыћты жойып, екi жаћтыѓ бiр-бiрiне ренiшiн жою љшiн
Ресей жаѕы «Катынь проблемасын» реттеудi џйѕарды. 2010 жылдыѓ
к)ктемiнде поляк делегациясы Катынь трагедиясы болѕан жерге
шаћырылды. С)йтiп, 2010 жылѕы 10 сќуiрде Польшаныѓ љкiмет
делегациясы самолетпен Катыньѕа џшып шыћты. Поляк самолетi
апатћа џшырап, экипаждыѓ барлыћ мљшелерi жќне жолаушылар,
оныѓ iшiнде президент пен оныѓ зайыбы ћаза болды.

173

жүктеу/скачать 14,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: