Садыћов Т. С., т б. Дљниежљзi тарихы
жүктеу/скачать 14,18 Mb. Pdf көрінісі
|
дүниежүзі тарихы 11
| Еуроодаћћа мљше елдер
Жылдар Елдер Мљшелердiѓ жалпы саны 1957 ж. ГФР, Италия, Франция, Белгия, 6 Нидерланд, Люксембург 1973 ж. Џлыбритания, Дания, Ирландия 9 1981 ж. Грекия 1 0 1986 ж. Испания, Португалия 1 2 1995 ж. Австрия, Финляндия, Швеция 1 5 2004 ж. Венгрия, Кипр, Латвия, Литва, 2 5 Мальта, Польша, Словакия, Чехия, Эстония 2007 ж. Болгария, Румыния 2 7 Осыдан кейiн Еуроодаћ наћты џйымѕа айналды. Еуропалыћ Одаћтыѓ барлыћ мљшелерiне арналѕан есеп айырысудыѓ ортаћ аћшасы енгiзiлдi, алѕашћыда ол ЭКЮ, ал одан кейiн ЕУРО деп аталды. 1975 жылдан бастап «Љлкен жетiлiктiѓ» кездесулерi љзбей =тiп тџрды, оѕан ќлемнiѓ еѓ жетекшi индустриялдыћ елдерi кiрдi. 2002 жылы жетiлiк Ресейдiѓ ћосылуына байланысты «Љлкен сегiздiк» деп аталды. Сегiздiктiѓ кеѓестерiнде экономикалыћ, саяси жќне ќскери стратегиялыћ кешендi мќселелер талћыланады. Ыћпалдастыћ љдерiстер Еуропаны ѕана емес, сонымен ћатар басћа аймаћтарды да ћамтыды. 1948 жылы Латын Америкасыныѓ 29 мем- лекетi мен АЋШ Америка мемлекеттерiнiѓ џйымын (АМО) ћџрды. 1963 жылы Африканыѓ 50 елi кiрген Африка бiрлiгiнiѓ џйымы (АБЏ) ћџрылды. 1967 жылы Оѓтљстiк-Шыѕыс Азияда Оѓтљстiк- Шыѕыс Азия мемлекеттерiнiѓ асоссиациясы (АСЕАН) ћџрылды. Оныѓ ћџрамына Индонезия, Малайзия, Сингапур, Таиланд жќне Филиппин ендi. 1989 жылы Азия-Тыныћ мџхит экономикалыћ кеѓесi (АТЭК) џйым- дастырылды. 43 1994 жылы Ћазаћстанныѓ Президентi Н.Ќ.Назарбаев Кеѓес Одаѕы ћџлаѕаннан кейiнгi кеѓiстiкте Еуроазиялыћ Одаћ (ЕАО) ћџру идеясын џсынып, баяндама жасады. Н.Ќ.Назарбаев былай деп атап к=рсеттi: «ЕАО Кеѓес Одаѕынан ћалѕан кеѓiстiкте тџраћтылыћ пен ћауiпсiздiктi, ќлеуметтiк-экономикалыћ жаѓаруды ныѕайту маћсатында егемендi мемлекеттердi ыћпалдастырудыѓ формасы болып табылады». Бiраћ сол кездегi Ресей Федерациясыныѓ терiс к=зћарасына байланысты Ћазаћстан Президентiнiѓ жобасын толыћ жљзеге асыру мљмкiн болмады. Кедендiк Одаћ ћџру ж=нiндегi џсыныс алѕашћы ыћпалдастыћ ћадамдардыѓ бiрi едi. Бџл одаћ 1995 жылы 20 ћаѓтарда ћџрылды. Кедендiк Одаћ туралы келiсiмге Ћазаћстан Республикасы, Беларусь Республикасы жќне Ресей Федерациясы ћол ћойды. 1996 жылы Кедендiк одаћћа — Ћырѕызстан, 1998 жылы Тќжiкстан ћосылды. 2010 жылѕы 9 желтоћсанда Ресей, Ћазаћстан, Беларусь басшы- лары кездесiп, Бiртџтас экономикалыћ кеѓiстiк ћџру ж=нiндегi Декларацияѕа ћол ћойды. 1998 жылы Алматыда Ћазаћстан, Ћытай, Ћырѕызстан, Ресей жќне Тќжiкстан мемлекеттерiнiѓ басшылары кездесiп, бiрлескен мќлiмдемеге ћол ћойылды. С=йтiп, “Шанхай бестiгi” дљниеге келдi. Онда ћабылданѕан ћџжат љкiметтер, мемлекет басшылары мен сыртћы iстер министрлерi деѓгейiндегi ынтымаћтастыћтыѓ одан ќрi кеѓейтiлуiн к=здейдi. 2000 жылы Душанбеде «Шанхай бестiгi» мемлекеттерi басшыларыныѓ кезектi кездесуi =ттi. Саммитке збекстан президентi И.Каримов бiрiншi рет ћатысты. Кездесуге ћатысушылар Душанбе Мќлiмдемесiне ћол ћойды. Бџл Мќлiмдемеде кездесуге ћатысушы елдердiѓ «Шанхай бестiгiн» ќртљрлi саладаѕы к=пжаћты ынтымаћ- тастыћтыѓ аймаћтыћ ћџрылымына айналдыруѕа џмтылатындыѕы атап к=рсетiлдi. 2001 жылѕы 15 маусымда Шанхайда «Шанхай бестiгi» ћџрамын- даѕы мемлекет басшыларыныѓ кездесуi =тiп, оѕан Ћазаћстан, Ћытай, Ћырѕызстан, Ресей, Тќжiкстан жќне збекстан президенттерi ћатысты. Кездесу барысында Шанхай ынтымаћтастыћ џйымын (ШЫЏ) ћџру туралы Мќлiмдемеге ћол ћойылды. 2006 жылы 15 маусымда Шанхайда ШЫЏ мљше мемлекет басшы- лары кеѓесiнiѓ мќжiлiсi =тiп, онда Шанхай ынтымаћтастыћ џйымыныѓ 5 жылдыћ ћызметiнiѓ ћорытындылары шыѕарылды. Ћабылданѕан мќлiмдемеде былай деп атап к=рсетiлдi: «Осыдан бес жыл бџрын Шанхайда ШЫЏ-ныѓ ћџрылѕаны аймаћта баянды бейбiтшiлiк орнату жќне љздiксiз дамуѕа к=мектесу маћсатында ХХI ѕасырдыѓ туѕызѕан ћатерлерiне ћарсы барлыћ мљше мемлекеттер таѓдап алѕан маѓызды стратегиялыћ шара болды». Шанхай ынтымаћтастыћ џйымы (ШЫЏ) басшыларыныѓ кезектi кездесуi 2007 жылы Бiшкекте болды. Кездесу барысында џзаћ мерзiмдi тату к=ршiлестiк достыћ жќне ынтымаћтастыћ туралы к=пжаћты шартћа ћол ћойылды. Бiшкек саммитiне Тљрiкменстан президентi 44 Г.Бердiмџхамедов бiрiншi рет мейман ретiнде ћатысты. ШЫЏ-ѕа ћатысушы елдердiѓ келесi кездесуi 2009 жылы 16 ћазанда Пекинде =ттi. Бџл мќжiлiс мќдениет, бiлiм жќне ѕылым, денсаулыћ саћтау ж=нiндегi ћџжаттарѕа ћол ћоюмен аяћталды. 2010 жылы 10—11 маусымда ШЫЏ-ѕа кiретiн елдердiѓ басшылары Ташкентте кезектi кездесулерiн =ткiздi. жүктеу/скачать 14,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|