10101012 = 8510 Берілген мысалда екілік сан жеті орынды бүтін саннан тұрады. Сонымен, 1010101 екілік саны 85 ондық санына сәйкес немесе 10101012 =8510 Тапсырма: А) 10010112 Ә) 100000112 Б) 110011012 В) 100011012 Г) 11001111012 Жауаптар А) 75 Ә) 131 Б) 205 В) 141 Г) 829 Сандарды ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне ауыстыру Сандарды ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне ауыстыру 891 891
2
2
1
445
2
2
6
55
13
111
27
222
2
2
2
2
2
0
1
0
1
1
1
1
1
1
3
Жауабы:
89110 =11011110112
Бүтін оң ондық санды екілік санау жүйесіне ауыстыру үшін осы санды 2-ге бөлу керек. Алынған бөліндіні қайтадан екіге бөліп және т.с.с. алынған бөлінді 2-ден кіші болғанша бөле беру керек.
Ауыстыруды тексеру үшін көбейту амалын қолданамыз.
төменнен жоғары қарай жазамыз
Ондық сандарды екілік санау жүйесіне ауыстырыңдар: - 322
- 150
- 283
- 428
- 315
6. 181 - 176
- 125
- 229
- 146
- 221
Жауаптар: - 322=101000010
- 150=10010110
- 283=100011011
- 428=110101100
- 315=100111011
6. 181=10110101 - 176=10110000
- 125=1111101
- 229=11100101
- 146=10010010
- 221=11011101
Сегіздік санау жүйесі Сегіздік санау жүйесінде сандар сегіз цифрдың көмегімен көрсетіледі: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 357=3*82+5*81+7*80 357 санынының индексі 8 санау жүйесін білдіреді. 3578 =23910 Тапсырмалар Төмендегі сандарды сегіздік санау жүйесінен ондық санау жүйесіне ауыстыру қажет: - 555 365
- 235 157
- 517 335
- 636 414
- 237 159
8
8
8
8
8
Он алтылық санау жүйесі Екілік сандарды жазуды қысқарту үшін негізі 16 санау жүйесі қолданылады. Бұл жүйені оналтылық деп атайды. Оналтылық санау жүйесінің негізі: 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F A=10 B=11 C=12 D=13 E=14 F=15 Мысалы: 3E5A116 = 3*164 + Е*163 + 5*162 + А*161 + 1*160 3E5A1 16 = 25539310 Тапсырмалар 16=10 - 1A4C 6732
- 31F 799
- 591D 22813
- А2C3 41667
16
16
16
16
- 10 = 2 (ондықтан екілікке)
- 10 = 8 (ондықтан сегіздікке)
- 10 = 16 (ондықтан оналтылыққа)
- 2 = 8 (екіліктен сегіздікке)
- 2 = 16 (екіліктен оналтылыққа)
- 8 = 2 (сегіздіктен екілікке)
- 16 = 2 (оналтылықтан екілікке)
891 891
2
2
1
445
2
2
6
55
13
111
27
222
2
2
2
2
2
0
1
0
1
1
1
1
1
1
3
Жауабы:
89110 =11011110112
Бүтін оң ондық санды екілік санау жүйесіне ауыстыру үшін осы санды 2-ге бөлу керек. Алынған бөліндіні қайтадан екіге бөліп және т.с.с. алынған бөлінді 2-ден кіші болғанша бөле беру керек.
Ауыстыруды тексеру үшін көбейту амалын қолданамыз.
төменнен жоғары қарай жазамыз
10 = 2 ауыстыру ережесі
891 89110 = 15738
8
8
8
111
13
1
104
888
8
-
-
-
3
5
7
төменнен жоғары қарай жазамыз
Ауыстыруды тексеру үшін көбейту амалын қолданамыз.
10 = 16 ауыстыру 893 89310 = 37B16
16
16
55
48
882
3
-
-
11
7
төменнен жоғары қарай жазамыз
Ауыстыруды тексеру үшін көбейту амалын қолданамыз.
11 цифры оналтылық жүйеде латынша В әрпімен белгіленеді
2 = 8 ауыстыру
Екілік жүйе
|
Сегіздік жүйе
|
000
|
0
|
001
|
1
|
010
|
2
|
011
|
3
|
100
|
4
|
101
|
5
|
110
|
6
|
111
|
7
|
1101111011 екілік санын соңынан бастап, үш саннан тұратын топқа бөліп жазамыз : 1 101 111 011 = 1573
Осы топ сандарды кестеге сәйкес сегіздік жүйеге ауыстырамыз. Нәтижесінде 1573 сегіздік саны шығады.
2 = 16 ауыстыру
Ондық
|
Оналтылық
|
Eкілік
|
0
|
0
|
0000
|
1
|
1
|
0001
|
2
|
2
|
0010
|
3
|
3
|
0011
|
4
|
4
|
0100
|
5
|
5
|
0101
|
6
|
6
|
0110
|
7
|
7
|
0111
|
8
|
8
|
1000
|
9
|
9
|
1001
|
10
|
A
|
1010
|
11
|
B
|
1011
|
12
|
C
|
1100
|
13
|
D
|
1101
|
14
|
E
|
1110
|
15
|
F
|
1111
|
1101111011 екілік санын соңынан бастап, төрт саннан тұратын топқа бөліп жазамыз : 00011 0111 1011 = 37В.
Осы топ сандарды кестеге сәйкес сегіздік жүйеге ауыстырамыз. Нәтижесінде 37В оналтылық саны шығады.
8 = 2 және 16 = 2 ауыстыру 8 = 2 және 16 = 2 ауыстыру ережелерін орындау үшін біз сегіздік және оналтылық жүйелердің кестелерін қолданамыз. Мысалы: Ескерту : Егер екілік жүйеге ауыстырғаннан кейін екілік санның алдында немесе соңында нөлдер болса, олар алынып тасталынады. 1238 = 001 010 0112 = 10100112 А1416 = 1010 0001 01002 =10100001012
Достарыңызбен бөлісу: |