Жоспар: 1.Сапалы тағам және салауатты өмір салты.
2. Тамақтану анықтамасы.
а. Салауатта тамақтанудың көмегі.
ә. Дұрыс тамақтану.
б. Дұрыс тамақтанудың принціптері.
3. Сапалы, дұрыс тамақтанудың тәжірибесі.
«Сапалы тағам - саламатық өмір салтының басталуы» Салауатты өмір салты — бұл ең әуелі денсаулықты сақтауға және нығайтуға бағытталған сауықтыру жолындағы белсенді іс-әрекет. Өмір Адамның өмір салты өздігінен қалыптаспайды, ал салауатты өмір салты өмір сүру барысында мақсатты түрде қалыптасады. Қазіргі мәліметтер бойынша денсаулық 53-55%- ға салауатты өмір салтына тәуелді болады екен. Бұдан салауатты өмір салтын ұстанудың қаншалықты маңызды екендігі айқын. Салауатты өмір салты - адам үшін аса маңызды, денсаулықпен тікелей байланысты құнды форма. Ол адам мәдинетінің бір бөлігі. Ал денсаулық адам бақытының негізгі бөлігі. Қоғамның болашағы әрбір адам денсаулығына байланысты. Денсаулыққа тек дененің сыртқы бүтіндігі ғана деп қарау ағаттық, жалпы алғанда оны организмнің жан-жақты дамуымен бүкіл қызметтердің жүзеге дұрыс асырылуы деп ұққан жөн. Тамақтану – адамның өмірлік қажеттілігі. Қазіргі уақытта тағамның адамға айтарлықтай әсер ететіндігі туралы түсініктің айтарлықтай артуы байқалады. Ол қуат, күш, даму және дұрыс пайдалану - және денсаулық береді. Адам денсаулығы 70% тамақтануға байланысты деп сенімді түрде айтуға болады. Азық-түлік көбінесе көптеген аурулардың негізгі көзі болып табылады, бірақ оның көмегімен сіз ұзақ мерзімді аурулардан арыла аласыз. Азық-түлік өнімдері мен олардан жасалған дайын өнімдердің түрлі-түсті палитрасы қаншалықты еліктірер болса, қазіргі өркениет тудырған азық-түлік өндірісіне байланысты проблемалар да үлкен Қандағы холестериннің жоғарылауы, семіздік, кариес, қант диабеті, липидтер алмасуының бұзылуы, гипертония, іш қату, қандағы зәр қышқылының жоғарылауы немесе подагра - бұл дұрыс тамақтанбаудан туындаған «өркениет аурулары» деп аталатындардың толық емес тізімі. Салауатты тамақтану және салауатты өмір салты (жаттығулар, стресстік жағдайлардан аулақ болу, темекі шегуді тоқтату) көмегімен сіз:
- мүмкін болатын аурулардың алдын алу;
- денсаулықты және тартымды келбетті сақтау;.
- сымбатты және жас болып қалу;
- физикалық және рухани белсенді болу.
Қалай болғанда да, дұрыс тамақтану дегеніміз не? Ол:
- өнімдердің әртүрлілігі;
- теңдестірілген тамақтану;
- дәмді;
- арзан;
- барлығына пайдалы.
Олай болса, дұрыс тамақтануды ұстансақ, біз неге қол жеткіземіз?
Біріншіден, дұрыс тамақтану - бұл көптеген ұзақ уақыт бойы зардап шегетін көптеген созылмалы аурулардың алдын алу шарасы. Мысалы, ыдыстарыңыздағы ыстық дәмдеуіштердің мөлшерін азайтсаңыз, гастрит пен күйдіруді ұмытуға болады. Жастар елемейтін ережелер әрқашан болды, бірақ аға ұрпақ ұстанады. Өйткені жастардың кез келген тағамды дерлік жеуге мүмкіндік беретін сау ас қорыту жүйесі бар. Бірақ, соған қарамастан, мәзірді әртараптандыру және өнімнің кез келген түріне сүйенбеу керек. Бірақ аға ұрпақ көптеген тағамдарға ұсынылмайды. Мысалы, гипертониялық кризді болдырмау үшін тұзды қабылдамаңыз. 50 жастан асқан адамдарға остеопороздың алдын алу үшін диетада кальций бар тағамдарды көбейту ұсынылады. Денсаулыққа пайдалы тағамдарды жеу және дұрыс тамақтануды білу және терінің күйі үшін бірдей маңызды. Егер сіз диетада тұтынылатын май мен кофе мөлшерін азайтсаңыз, бұл сізді тітіркендіргіш безеулерден құтқарып қана қоймайды, сонымен қатар өңіңізді жақсартуға көмектеседі.
Дұрыс тамақтанудың негізгі принциптері:
- пісіру тәсілі;
- тағамның тұтыну құрылымы, қасиеттері, құрамы және дәмі;
- тағамды қабылдаудың тәсілдері мен шарттарын;
- қоршаған орта және организмнің ішкі жағдайы.
Пісіру әдістері:
Пісіру бірден тұтыну алдында болуы керек. Бір уақытта тамақтанар алдында 3 сағаттан артық емес пісірген жөн (қайнатылған тағамдар үшін), өйткені пісірілген тағамда микроорганизмдер тез дами бастайды, бұл олардың нашарлауына әкеледі. Қайта қыздырылған тағамды тіпті тоңазытқышта да пайдалану ұсынылмайды, өйткені бастапқы дайындықтан кейін қалған пайдалы заттар ондағы күрт азаяды. Өнім неғұрлым жаңа болса, соғұрлым ол дененің энергия шығындарын жақсы толтырады. Тамақтанудан көп бұрын дайындалған тағамды үнемі пайдалану асқазанның, ішектің, қан тамырларының, бауырдың әр түрлі біртіндеп дамып келе жатқан ауруларына, шаршауға, шаршауға, сонымен қатар мінез-құлық қасиеттерінің өзгеруіне әкелуі мүмкін, өйткені ол жалқаулыққа, күңгірттікке, ұйқышылдыққа әкеледі. , төмен физикалық және психикалық өнімділік.
Тым ыстық және өте суық тағамдарды, сондай-ақ температуралары қарама-қарсы тағамдарды бір уақытта жеуге болмайды. Жоғары және төмен температуралар ас қорыту бездерінің секреторлық қызметін төмендетеді, сөйтіп шырын бөлінуін және асқазанның ас қорыту қабілетін төмендетеді.
Асқорыту жүйесінің қалыпты жұмыс істеуі үшін бір сағатта тамақтану маңызды - диетаны сақтау. Диетаны ұстанатын адамдарда ас қорыту шырындары тамақтанар алдында ерекшелене бастайды. Асқазанға және ас қорыту жүйесінің басқа бөліктеріне енгеннен кейін тағам бірден қорытыла бастайды. Диетаны сақтау ас қорытуды және тағамның жақсы сіңуін қамтамасыз етеді.
Пісіру жақсы көңіл-күйде жасалуы керек. Теріс тербеліс тағамға қабаттасып, оны бұзады, дәмсіз және тіпті улы етеді. Ал жақсы көңіл-күймен пісірсеңіз, тағам шипалы, қанағаттанарлық және дәмді болады. Күніне 4 рет тамақтанған дұрыс. Ересектер күніне 3 рет жеуге болады. Тәулігіне төрт мезгіл тамақтану кезінде тағамды қабылдау келесідей бөлінеді: таңғы ас - 25%, түскі ас - 40%, түскі ас - 15%. Кешкі ас - 20%.
Тамақтану арасындағы ұзақ аралық, құрғақ тағам асқазан ауруларына әкеледі. Кешкі ас ұйқыға дейін 2 сағат бұрын болуы керек. Осы уақыт ішінде асқазандағы тағамның қорытылатын уақыты болады.
Тамақтану алдында қолыңызды сабынмен жақсылап жуыңыз. Мұқият тамақтану керек, тамақты мұқият шайнау керек. Тамақтану кезінде кітап оқуға, радио тыңдауға, теледидар қарауға, әңгімелесуге болмайды.
Тамақтанғаннан кейін ауызды шаю керек, тістерді тамақ қалдықтарынан тазарту керек.
Қорытындыға келе, болашақ өмірді жалғастыру үшін бүкіл әлем бойынша әр халық өзінің ұлттың бейнесін және денсаулығын сақтауды қарастыруда.
Салауатты тамақтану деп құрамында қажетті дәрумендер мен микроэлементтер – микроэлементтер, белоктардың, майлардың және көмірсулардың теңдестірілген мөлшері бар және құрамында зиянды заттар: ауыр металдар, нитраттар, радионуклидтер, дәрілік заттар, дәрілік гормондар жоқ өнімдерді пайдалану түсініледі. Адам өміріндегі салауатты тамақтанудың теориялық негіздерін зерттей отырып, олар дұрыс тамақтану ұғымын ашты, тағам дайындау әдістерін қарастырды. Олар тағамның тұтыну құрылымын, қасиеттерін, құрамы мен дәмін, тағамды жеу әдістері мен шарттарын, қоршаған орта мен ағзаның ішкі күйін ашты. Салауатты (дұрыс) тамақтануды қамтамасыз ету үшін дененің біздің ерік-жігерімізге тәуелді емес биологиялық қажеттіліктерін ескеру қажет. Егер режим сақталса, біраз уақытқа шартты рефлекс дамиды. Тиісті уақытта тәбет пайда болады және ас қорыту жүйесінің барлық органдары тағамды қабылдауға және өңдеуге дайын. Тәжірибе көрсеткендей, бұрын ауырған көптеген адамдарды емдеуде, күнделікті тамақтануды түзету кез келген жаста көптеген ауруларды қалпына келтіруге мүмкіндік береді. Сондықтан жеке адамды да, жалпы қоғамды да жақсартудың ең тиімді жолдарының бірі – зиянды өнімдерді алып тастау немесе айтарлықтай азайту және емдік-профилактикалық қасиеттері бар өнімдерді айтарлықтай көбейту арқылы тұтынылатын өнімдердің құрылымын өзгерту.