Тема: Нужны ли Беликовы обществу?

77 
 
II. Опрос домашнего задания.  
1. Жизнь и творчество А.П.Чехова. 
    Этот    год  знаменателен  тем,  что,  по  решению  ЮНЕСКО,  2010  год  объявлен  Годом  Чехова.  Вся 
литературная  общественность  отметила  150-летний  юбилей  со  дня  рождения  великого  писателя  Антона 
Павловича Чехова. После себя писатель оставил огромное литературное наследие. 
( на доске составляется план рассказа «Человек в футляре») 
- Но так ли легок был его жизненный путь? Чем занимался писатель помимо литературы?   
- Расскажите о семье писателя. 
- Что произошло в 1875 году?  (Чехов остался один в Таганроге).    
- Какому виду драмы отдает предпочтение Чехов в начале литературной деятельности?  (Комедии, а именно 
юмористическим рассказам). 
Литературоведческий термин: юмор – в искусстве: изображение чего-нибудь в смешном комическом виде. 
-  Что  критикует  автор?  (В  юмористических  рассказах  осмеиваются  подхалимство,  угодничество, 
самодержавно-полицейский режим). 
-  Какая  книга  явилась  разоблачением  преступлений  самодержавия?    (Документальный  очерк  «Остров 
Сахалин»). 
III. Переход к новой теме. 
-  Чем  знаменателен  1898  год?  (Появляется  трилогия,  включающая  рассказы  «Человек  в  футляре», 
«Крыжовник», «О любви»). 
- Каковы особенности этих рассказов? (Рассказ в рассказе, история одного человека (общий образ человека 
в  футляре),  историю  рассказывает  не  автор,  а  рассказчик,  каждый  является  то  слушателем,  то 
рассказчиком, то действующим лицом). 
IV. Новая тема. 
Итак,  в  седьмой  книжке  «Русской  мысли»  в  1898  году  напечатали  рассказ  А.П.  Чехова  «Человек  в 
футляре». 
Значение слова: футляр – вместилище для хранения, для предохранения чего-нибудь. 
-  Объясните  смысл  заглавия  рассказа?  (Человек  в  футляре  –  метафора.  Человек  проживает  бесцельное, 
бессмысленное существование изолированно от общества). 
Литературоведческий  термин:  метафора –  оборот  речи  –  употребление  слов  и  выражений  в  переносном 
смысле на основе аналогии, сходства, сравнения. 
- Дайте краткое содержание рассказа. 
-  Кто  явился  ключом  рассказа?  (Мавра  –  жена  старосты.  Мы  её  встретим    в  конце  рассказа.    Автор 
применяет приём обрамления). 
«И  такие  люди,  как  Мавра,  –  явление  не    редкое»,  -  замечает  учитель  гимназии  Буркин.  И  в  качестве 
примера знакомит нас с Беликовым. 
- Какова первая информация о Беликове? Дайте портретную характеристику (зачитать). 
Составление на доске ассоциативного образа Беликова. 
Беликов 
теплое пальто на вате                   зонтик в чехле                      калоши      нож в чехольчике                   
лицо «в чехле» - поднятый воротник           часы в чехле из серой замши          темные очки    
вата в ушах         коляска с поднятым верхом       «как бы чего не вышло»      спальня точно ящик 
стремление окружить себя оболочкой         древние языки             мысль запрятать в футляр 
- Каковы особенности его поведения?  (выступал на собраниях, ходил по квартирам, укрывался с головой) 
-  Как  к  Беликову  относятся  коллеги?  (Боятся,  подчиняются  и  терпят.  В  страхе  держит  целых  15  лет) 
Кто же  виноват? (умные, образованные и интеллигентные  люди) 
- Какое событие в жизни Беликова показалось невероятным для окружающих? (женитьба Беликова) 
- Изменился ли Беликов после решения? Почему он медлил сделать предложение? 
(Боится перемен: женишься, а потом чего доброго попадёшь в какую-нибудь историю) 
-  Как  отнёсся  к  Беликову  брат  Вареньки  Коваленко?    (Возненавидел  с  первого  дня,  называя  его  «глитай 
абож паук») 
- По какой причине Беликов вышел Первого мая зелёный мрачнее тучи? (нарисовали карикатуру) 
- Перескажите по иллюстрации эпизод встречи Беликова с Варенькой и её братом? 
- Какое решение принимает Беликов?  (Поговорить с Коваленко) 
Значение слова: фискал – ябедник, доносчик. 
- Перескажите по иллюстрации эпизод спуска с лестницы Беликова. 
Беликов  получает  достойный  отпор,  терпит  поражение,  умирает.  Он  достигает  своего  идеала  (лежит  в 
гробу) 

78 
 
- Изменилось ли что-нибудь после смерти ? (Беликов умер, а «беликовщина» осталась: жизнь потекла по-
прежнему, утомительная, бестолковая) 
V.  Обсуждение проблемы и закрепление темы. 
 
-  Есть  ли  еще  герой  схожий  по  духовному  родству  с  Беликовым?  (учитель  гимназии  Буркин:  фамилия 
Буркин, лежит внутри на сене, в потемках, нежелание продолжать разговор об изменении жизни, тоже 
«человек в футляре») 
- Какой вывод делает Иван Иванович?  ( Больше жить так не возможно)  
- Что обличает автор?  (робость, трусость, нежелание что-либо изменить) 
- Нужны ли обществу Беликовы?  (мнения сторон) 
Высказывают мнение «защитники» Беликова. 
Высказывают мнение «противники» Беликова. 
-  В  чем  видел  «футлярность»  Иван  Иванович  применительно  к  нашему  времени?  (мы  живем  в  городе  в 
духоте, в тесноте, пишем ненужные бумаги, играем в винт, среди бездельников, сутяг, глупых праздных 
женщин, говорим и слушаем разный вздор)  
VI. Подведение итогов урока. 
 
-  Что  нужно  делать?    (Надо  начинать  прежде  всего  с  себя:  прежде,  чем  проповедовать  какие-то 
принципы, попробовать жить по ним самому). 
Обратимся к истории: в преддверии 65-летия Великой Победы.  
Война – это не только грохот сражений, величие подвига, самоотверженность,  проявленная в боях. Это и 
трусость,  малодушие,  даже  предательство.  Особенно  на  войне,  где  сильнее  обнажаются  черты 
человеческого характера, взаимоотношения людей, где рядом с подлинным героизмом порой проявляется и 
трусость; рядом с высокой человечностью – жестокость, а рядом с самоотверженной храбростью – желание 
спасти собственную шкуру, и тоже любой ценой. 
В рассказе мы не слышим голоса автора, но, вложив в уста Ивана Ивановича, Чехов призывает бороться с 
«беликовщиной».  В  эпоху  «безвременья»,  когда  проводятся  аресты,  казни,  преследования,  ссылки 
выступает Чехов, чтобы средствами художественного слова сказать нам: в любых условиях человек должен 
оставаться  человеком!  Величие  человеческой  души  или  её  уничижение,  станешь  ты  зависимым  или 
независимым, презренным или достойным, обывателем или гражданином – человек определяет сам! 
Высказывание  Чехова:    «Жизнь  дается  человеку  один  раз,  и  нужно  прожить  её  бодро,  осмысленно, 
красиво». 
27 января 2010 года. Памятник «Человеку в футляре» в Таганроге. Скульптор Давид Бегалов. 
VII.  Объяснение  домашнего  задания.    Написать  сочинение-миниатюру  на  тему  «Кто  такие  «футлярные 
люди»? 
 
VIII. Комментирование оценок. 
 
 
 
 
    
Байқоңыр қаласы  
Тоқмұхамедов Қ.Қ.атындағы жалпы  
білім беретін №14 орта мектеп 
Асқарова Ақмарал Камалқызы ,  
I санатты,  жоғары білімді , 
бастауыш сынып мұғалімі.       
   
Сабақтың тақырыбы: Атау септік 
 
Қазақ тілі пәні,4- сынып  
Сабақтың   мақсаты: 
Білімділік: атау  септігі  туралы  (сұрақтары,  жалғаулары)  мағлұмат  беру,  сөйлемде  етістікпен  болған 
мүшемен тікелей байланысатынын  түсіндіру, зат есімнің септелуі туралы білімдерін жетілдіру; 
Дамытушылық: оқушылардың ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамыту, сауаттылықтарын арттыру; 

79 
 
Тәрбиелік: адамгершілікке,  мейірімділікке,  отансүйгіштікке    тәрбиелеу, 
білім  алуға  деген  
құштарлықтарын арттыру, жауапкершілікті сезінуге баулу. 
Әдіс-тәсілдер: дамыта оқыту технологиясы, сұрақ-жауап, түсіндіру, талдау, ойландыру, ойын 
Көрнекілік: интерактивті тақта, слайд 
Сабақтыңбарысы:  І. Ұйымдастыру кезеңі 
 Психологиялық  дайындық.   Амандасу 
-   Балалар,  біздің    бүгінгі      сабағымыз                ерекше        болмақ.  Қане,  өздерің  айтыңдаршы,  бүгінгі  сабақ         
несімен ерекше?   
- Дұрыс    айтасыңдар,  бүгін  біздің  сабағымызға  қонақтар  келіп  отыр.  Біздің  бұл  сабағымызға  келем 
деушілерге  есігіміз  ашық,  яғни  бұл  –  ашық  сабақ.  Олай  болса  «Сәлем  –  сөздің  анасы»  деген  мәтелді  
ескеріп, ең алдымен амандасып  алайық. 
Мейірімді жүрекпен, 
Ақ пейілді тілекпен 
Амандасып алайық, 
Бір жадырап қалайық!   
Топқа бөліну.             
1-топ. Жануарлар суреттері.               
 2-топ. Оқулықтар суреттері.     
3-топ. Спорттық құралдар суреттері.                                 
 4-топ.Оқу құралдар суреттері.                                                                                                                  ІІ. Үй 
тапсырмасын сұрау, тексеру.                                                          «Ыстық орындық» стратегиясы .                                                                                                  
Шарты:  топтар  бір  –  біріне  сұрақ  қояды,  қойылған  сұрақтарға  жылдам  жауап  беру  керек.  Ыстық 
орындықта    көп  отыруға  болмайды,  оқушы  сұраққа  жауап  бере  алмаса  тобындағы  келесі  оқушы  жауап 
беруге болады.                                                                                                                    Мақсаты: оқушылардың 
алған білімін жинақтау, қорытындылау.                                                                                           Сергіту 
сәті.Слайд арқылы жасау                                                                                                                              ІІІ.  
Жаңа сабақты ашу.                                                                                        Сабағымды математикамен 
байланыстырамын.Мына  өрнектердің  мәнін  тапсаң  бүгінгі  біздің  сабағымызға  қатысты  сөз  тіркестері 
шығады.            (Слайд  арқылы  көрсетемін.)А(12*2=24),  Т(  100*0=0),  А(  300:10=30),  У  (612*100=61200), 
С(12*2+10), Е ( 124:4=31), П(600:0=0), Т(12км:4=3км), І(123+32=155), К(999:9=111)     
 
 
 
    Оқушылар қандай сөз тіркесі шықты?                                                                                        *Атау септік  
Жаңатақырыппен таныстыру.                                                                                               1.Бүгінгі жаңа 
сабағымыздың аты «Атау септік» 
2. 
Миға 
шабуыл. 
Өткен 
сабақта 
«Септік 
шалдың» 
ертегісімен 
танысқанбыз.                                                                                         
-Атау 
қайтыс 
болғанда 
кім 
үнсіз 
егіледі?-Септік 
шал.                                                                                                                               
-Сонда балалар біз қандай сұрақ қойдық?    -Кім?                                                                         Әр топ жаңа 
өздерің топқа бөліндіңдер, топтағы суретеріңе сұрақ қойыңдар.                                        -Бұл сөздерден не 
байқадыңдар.(оқушылар  жауабы:  зат  есім,  зат  есім  көпше,  жекеше  түрде,  оларға  кім?  кімдер?  не?  нелер? 
деген 
сұрақтар 
қойылды.) 
3.Ережені 
шығару. 
Хормен 
оқу. 
(Слайд 
арқылыкөрсету)                                                   
4. Дәптермен жұмыс. Күн ретін жазу. Көркем жазу.                                                             5. Оқулықпен 
жұмыс.                                                                                                  1-жаттығу.Интерактивті тақтаға орындау. 

80 
 
Сөйлемдерді 
көшріп 
жаз. 
Қарамен 
жазылған 
сөздерге 
сұрақ 
қой. 
Оларды 
талдау                                                                                                                      
-Атау  септіктің сұрақтары: кім? не? кімдер? нелер? 
-Атау септіктің жалғаулары жоқ . 
(Бұл жаттығуды смайлик арқылы бағалау)                                                             2-жаттығу.Ауызша орындау. 
Өлеңді мәнерлеп оқу.   Атау септікте тұрған зат есімд тап.   
6. Ақпаратық хабар. Автор туралы түсінік. М. Әлімбай                                                            Мұзафар 
Әлімбаев — Қазақстанның халық жазушысы, Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, қазақ әдебиетінде соғыс 
сұрапылын бастан кешіп келген қаламгер шоғырының бірі. Туған жері Маралды атырабында  — Павлодар 
облысы, Шарбақты  ауданындағы Маралды  ауылы.  Әнші-күйшілердің,  ақын-жыраулардың  думан  құрған 
өнер  төрінде,  солардың  тәтті  сазын,  татымды  сөзін  қаршадайынан  құлағына  құйып  өскен.  Мұзағаң  5 
жасында әріпті әліп деп біліп, кітап оқи бастаған. 6  сыныпта  ауыл кітапханасының  бір қыста 150-ден аса 
кітабын  тауысып,  «Бауырсақтан»  бастап»,  «Батырлар  жырын»  ортаға  ала, А.  С.  Пушкиннің 4  томдығын 
тауысады.                                                                                                                                                   ( бұл 
жаттығуды  жест  арқылы  бағалау,Әр  жаттығудан  кейін  кері  байланыс  жасап  отырамын)                                                                                                                       
7.  Санау  арқылы  оқушыларды  топтаймын  1,2,3,4  (топ  мүшелері  өзгереді)  4-жаттығу.1-топ.  Сурет 
бойынша 
мәтін 
құрап 
жазу. 
Сөйлемдердегі 
атау 
септіктегі 
сөздерді 
тап.                                                                                                                                            
2-топ.  Жеті  түрлі  сөздер  беремін  ,сол  сөздерді  септік  орындарына  қою  керек.Мысалы:  Оқушы,  құстарға, 
дананың Саматты, партада, жерден, әуенмен                                                  (бұл топты басқа топ мүшелері 
«бағдаршам» арқылы бағалайды)                               
  3-топ.  «Қима  құрастыру»  ойыны.Мәтін  құрау.  Дайын  сөйлемдерді  құрастыру.  Атау  септікті  сөздерді 
тап.  Өзен  жағасына  екі  лақ  келді.  Өзеннен  өтетін  көпір  бар.  Ол  бір  ғана  бөрене.  Екі  лақ  көпірдің 
үстімен қарсы жүрді. Олар бір-біріне жол бермеді. Екеуі сүзісті. Ақыры екеуі де суға құлап түсті. 
 4-топ. «Постер»жасау.  Спорт ойыны тақырыбында сурет салу.                                   (Бұл жұмысты от шашу 
арқылы бағалау)                                                                                  Ескерту:(Әр топтан 1 оқушы жұмыстарын 
қорғайды)  5-жаттығу.    Интерактивті  тақтаға  орындау.  Семантикалық  картаны  толтыру                                                                      
Берілген сөздерді сұрақтар бойынша кестеге жаз.                                                                                           Су, 
дәптерлер, бағбан, домбыралар, нағашы, теңізшілер, заңгер, жусан, әжелер, биші, компьютер, жолаушылар, 
мұражай, сәулетші. 
 
Кім? 
Кімдер? 
Не? 
Нелер? 
бағбан, ... 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ІҮ. Сабақты қорытындылау. «Келісеміз, келіспейміз»  ойыны                                         Шарты:  Мен 
сұрақтар қоямын дұрыс жауап болса келісемін деп жасыл белгіні, дұрыс емес жауап болса келіспеймін деп 
белгіні  көрсетесіңдер.  Мақсаты:  бүгінгі  сабақты  оқушыларды  қалай  меңгергендерін  байқау,  түйіндеу.                                                                                                                                                            
1. Атау септігі кім? не? сұрақтарына жауап береді.                                                                                     2. 
Домбырашылар сөзі барыс септігінде тұр.                                                                                           3. Зат есім 
жекеше, көпше түрге бөлінеді.                                                                                           4. Зат есімнің септелуі 9 
түрге бөлінеді.                                                                                                   5. «Мұғалім» сөзі атау септігінде 
тұрған сөз.                                                                                         Ү. Үйге тапсырма беру, түсіндіру.                                                                                                      
1) 3-жаттығу. 85-бет.                                                                                                            2)Ережені жаттау.                                                                                                                                  
3) 
1 
шумақ 
өлең 
жазу, 
одан 
атау 
септігінде 
тұрған 
сөздерді 
табу.                                                                         
ҮІ. Бағалау, мадақтау. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

81 
 
Баймұратова Ләззат  Баймұратқызы 
I санатты,  химия пәнінің  мұғалімі                    
Байқоңыр қаласы  
Тоқмұхамедов Қ.Қ.атындағы жалпы білім беретін №14 орта мектеп 
Химия  пәні,  10- сынып   
 
Сабақтың тақырыбы: d-элементтер. Мыс, мырыш, хром және темір 
 
Білімділік  мақсаты:  d-элементтер туралы оқушылардың білімін бекіту;  
Дамытушылық  мақсаты:  металдардың  қасиеттері  туралы  зерттей  отырып,  химия  пәніне  деген  
қызығушылығын дамыту; оқушылардың ақпараттық мәдениетін жүйелеу;  
Тәрбиелік  мақсаты:  оқушыларды  сабақ  уақытын  үнемді  пайдалана  білуге,  бірлесіп  жұмыс  жасауға, 
өзіндік  зерттеу  жүргізуге,  шығармашылық  табысқа  жетуге,  көпшілік  қауымның  алдында  өз  жұмысын 
көрсете алуға үйрету. 
Сабақтың типі: бекіту сабағы 
Сабақтың түрі: дәстүрден тыс 
Сабақтың  әдісі:  АКТ-ның  әдістері,МОТ,кейс  технологиясының  элементтері,  тест,  ішінара  іздену, 
практикалық әдіс, сұрақ-жауап 
Сабақтың  көрнекілігі:  Д.И.Менделеевтің  периодтық  жүйесі,  үлестірмелер,  мультипроектор,  экран, 
химиялық реактивтер мен құрал-жабдықтар. 
Пәнаралық байланыс: физика, биология, математика, география 
Сабақтың жоспары: 
I.Ұйымдастыру кезеңі  
II. Мақсат қою кезеңі 
III. Ғылыми институттың зерттеу нәтижелерімен таныстыру 
1) Темір.Мыс.Мырыш.Хром (презентациялармен таныстыру) 
2) шығармашылық жұмыстар 
3) компьпютерде тест тапсырмасын орындау 
4) есептер шығару 
5) тәжірибелер көрсету 
ІV. Қорытынды. 
VI. Үйге тапсырма беру 
VII. Бағалау 
I.Ұйымдастыру кезеңінде оқушыларды түгендеп, назарын сабаққа аудару. 
II.  Мақсат  қою  кезеңі  д-элементтердің  ішінде  темір,  мыс,  мырыш,  хромның  табиғатта  таралуы, 
алынуы, қасиеттері мен қосылыстары туралы білімдерін бекіту. 
ІІІ.  Ғылыми  институттың  зерттеу  нәтижелерімен  таныстыру  кезінде  институт  басшысы  (оқушы)  
темір  туралы  өзі  презентация  жасайды,  ал  қалған  3  топты  3  металды  зерттейтін  лабораторияның 
ғылыми  қызметкерлері  ретінде  бір-бірімен  бәсекелесе  отырып,  өз  ізденіс  нәтижелерін  көрсетуді 
ұсынады. Мұғалім бақылаушы ретінде жауап берген оқушыларға сыйақы (химон) беріп отырады. 
1) Темір.Мыс.Мырыш.Хром (презентациялармен таныстыру) 
2) шығармашылық жұмыстар: сурет салу, өлең шығару, ертегі құрастыру. 
3) компьпютерде тест тапсырмасын орындау 
4) есептер шығару 
№6 есеп, 183-бет. 
Бер: m(Fe)=10г                                                    10г                              Хг 
                                                                Шешуі: Fe+CuSO
4
= FeSO
4
+Cu 
Т/к: m(Cu)                                                            56г                              64г 
 
 
 
                                                                         Х=10*64/56=11,4 
 
             
Жауабы: 11,4г 
№7 есеп, 194- бет 
                                                             Шешуі: 

82 
 
Бер:  m (Na
2
CrO
4
) =100г                       Хг                                 10,12г 
m (тұнба) =10,12г                             Na
2
CrO
4
 + Ba(NO
3
)
2
 = BaCrO
4
↓ + 2NaNO
3
 
                                                          162г                                 253г 
Т/к: w(Na
2
CrO
4
)                             
                      
                                                   Х =6,48г 
 
                                                   w (Na
2
CrO
4
)  =  6,48: 100 = 0,0648 = 6,48 %. 
                
 
 Жауабы: 6,48 %.    
5) тәжірибелер көрсету (әр топтан бір оқушы шығады) 
1) Үш сынауықта (№1, №2, №3) белгісіз үш зат берілген. Қай сынауықта темірдің тұздары бар? Дәлелде.  
2) Үш сынауықта (№1, №2, №3) белгісіз үш зат берілген. Қай сынауықта мыстың тұздары бар? Дәлелде. 
3) Үш сынауықта (№1, №2, №3) белгісіз үш зат берілген. Қай сынауықта мырыштың тұздары бар? Дәлелде. 
ІV.  Қорытынды.  Мына  электрондық  формулаға  сәйкес  келетін  элементті  периодтық  жүйеден  көрсетіп, 
бүгінгі тақырыппен байланыстырып, сөйлем керек. 
1s
2
 2s
2
 2p
6
 3s
2
 3p
6
 3d
6
 4s
2 
 
1s
2
 2s
2
 2p
6
 3s
2
 3p
6
 3d
10
 4s
2 
 
1s
2
 2s
2
 2p
6
 3s
2
 3p
6
 3d
5
 4s
1 
 
1s
2
 2s
2
 2p
6
 3s
2
 3p
6
 3d
6
 4s
2 
 
VI.  Үйге  тапсырма  d-элементтері  мыс,  мырыш,  хром,  темір  өндірісі  туралы  хабарлама  жазу,  тест 
сұрақтарын құрастыру, оқулықтан 194-беттегі  №8 есеп шығару.  
VII.  Бағалау  кезінде  оқушыларды  сыйақы  ретінде  алған  химондардың  түсіне,  санына  байланысты 
бағалау. 
 
 
 
 
 
 
Балғатаева Несібелі                        
I санатты,  жоғары білімді бастауыш сынып мұғалімі                    
Байқоңыр қаласы  
Тоқмұхамедов Қ.Қ.атындағы жалпы білім беретін №14 орта мектеп 
Қазақ тілі, 4 сынып 
 
Тақырыбы:   Сын есім. 430-435-жаттығу. 
 
Мақсаты: 
 а)  білімділік:  оқушылардың  сын  есім  туралы  білімдерін  бекіту,тиянақтау,  толықтыру.  Сын  есім  түрлерін 
ажырата білуге, түбір  сөзден туынды сын есім жасай білуге дағдыландыру. 
 ә)  дамытушылық:  түрлі  қызықты  тапсырмаларм  мен    шығармашылық  жұмыстарды  пайдалану  арқылы 
оқушылардың ойлау қабілетін дамыту. 
б) тәрбиелік: оқушыларды топта, жұпта, жұмыс жасай білуге,ұйымшылдыққа, табиғатты аялауға тәрбиелеу. 
Типі:  аралас сабақ. 
Түрі:  дәстүрлі сабақ. 
Формасы: сыныптағы (жүйелі) сабақ. 
Әдісі: репродуктивті түсіндірмелі көрнекілік, «Топтастыру»,  «Бейнеге ену» стратегиялары. 
Көрнекілігі: бағалау текшелері, тапсырма үлестірме қағаздары, оқулық т.б. 
Пәнаралық байланыс: ана тілі, бізді қоршаған орта. 
Барысы: I.  Ұйымдастыру кезеңі. 
 а)  психологиялық дайындық: күн 
ә) мұғалімнің сөзі: бүгінгі сабақтың мақсаты, бағалауы туралы айту. 
      II. Үй тапсырмасын тексеру. 
а) 427-жаттығу.  
Мәтінді көшіріп жазып, етістіктерді табу, шағын айту. 
 

83 
 
ә) Бейнеге ену:  
1 топ -осы шақ етістігі. 
                            
2 топ-өткен шақ етістігі. 
                            
3 топ-келер шақ етістігі. 
     III. Білімді жан-жақты сұрау, тексеру. 
Өткенді қорыту: «Кәдеге не асады?»  
Мақсаты:  
оқушылардың білімдерін тиянақтау. 
Шарты:  
оқушылар өздеріне, жалпы адамға қажетті заттарды алу үшін    
               
берілген сұрақтарға жауап береді. 
Тапсырмасы: етістік бойынша сұрақтар қойылады.    
      IV. Жаңа сабақты үйренуге дайындық. 
а) Ойын: « Алфавит сыры» 
Мақсаты: оқушылардың тапқырлығын шыңдау. 
Шарты:  
бұл ойын жұппен ойналады.  Берілген сандар бойынша алфавиттен   
                
әріптерді жинап жазады. Соңында шыққан мағыналы сөзді оқиды. 
ә) Ассоциация: «Сын есім» 
Мақсаты:  
оқушылардың ойын жинақтау. 
Шарты: сынып үш топқа бөлінеді. «Сын есім» дегенге жазбаша ассоциация    
               құрып, дәлелдейді.  
                V. Жаңа сабақты түсіндіру. 
а) Дәптермен жұмыс: күн реті, көркем жазу. 
ә) Мұғалімнің түсіндірмесі: сын есім туралы. 
1 Жақсы бала қонаққа үйір.  
2 Ақылсыз адам еріншек. 
3 Өнерлі жігіт-елдің көркі. 
                VI. Жаңа сабақты бекіту. 
а) Оқулықпен жұмыс.  
430-жаттығуды  оқыту,  талдау,  тақырыбын  дәптерге  жаздыру,  сызбасын  көрсету.  Н.Әлімқұлов  туралы 
айту. 
ә) «Қатені тап»  
Мақсаты:  
оқушылардың байқампаздығын жаттықтыру. 
Шарты: 
 жалпы сыныпқа бір сөйлем беріледі. Сөйлемдегі сөздердің қатесін табуы шарт. 
Тапсырмасы: Біздің елімізде пайдалы қаздардың түр-түрі кездеседі. 
431-жаттығу. Берілгенін оқыту, мәтінді оқыту, тақтада және дәптерде  
 орындату, талдау. 
Сергіту сәті. 
Ақылды, ойлы білімді, 
Өнерпаз біз баламыз. 
Көп нәрсені білеміз, 
Суда еркін жүземіз. 
Қазбаны да табамыз, 
Еңбектеніп тереміз. 
432-жаттығу.  
I нұсқа. 
 Ақыл                    II нұсқа.   білім 
                     ой                                         
өнер  
                     біл 
   
тап 
                     жүз  
   
тер 
Дәптерге, тақтаға рет-ретімен орындату.  
Енді сендердің тапқырлықтарыңды байқайын...  
Техникалық құрал арқылы 433-жаттығу орындалады. 
1) оқыту. 
2) шешу. 
3) талдау. 
4) қорыту: қарбыздың түсі қандай екен? 
                    
     көлемі ше? 
                         дәмі ше?  
              VII. Үйге тапсырма беру. 
а) 434-жаттығу.  

84 
 
ә) ережелерді (сын есім) қайталау)  
    сын есімнің түрлерін қайталау. 
б) сын есімі  (түсі, пішіні, дәмі) бар сөйлем құрастыру. 
    435-жаттығу. 
1) оқыту. 
2)талдау. 
3) техникалық құрал арқылы ақпараттық хабар беру. 
«Негеш» кітабын көрсету. 
               VIII. Қорытынды. 
а) жалпы сабақ бойынша сұрақ-жауап, ереже түрлерін қайталап айтқызу. 
ә) мұғалімнің сөзі: сын есім сөйлемде көбіне анықтауыш болатынын... 
               IX. Бағалау. 
а) оқушылардың қолындағы күндерін санауы. 
ә) мұғалімнің бағалауы (мадақтау, нұсқау).   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Қызылорда облысы Байқоңыр қаласы  
Қ.Қ.Тоқмұхамедов атындағы№14  жалпы білім беретін орта мектеп  
Бекпанова Бағила Тұрсынбекқызы жоғары санатты 
 Қазақ тілі мен әдебиті пәнінің мұғалімі 
Қазақ әдебиеті  пәні,  10- сынып   
 
 
Сабақтың тақырыбы: Шәкәрім Құдайбердіұлы «Еңлік - Кебек»дастаны 
 
Мақсаты: 
білімділік: дастанның мазмұнына талдау және идеясын таныту,ақпаратты саралауға, жүйелі жұмыс 
жүргізуге дағдыландыру. 
дамытушылық: логикалық ойлау қабілеттерін, шығармашылық белсенділіктерін  шыңдау,көркем 
мәтінмен жұмыс істеуді дамыту. 
тәрбиелік: ақынның шығармаларынан үлгі ала отырып, соны болашақтарына жарата білу, жан - жақты 
дамыған жеке тұлға қалыптастыру. Кейіпкер  
тағдырына ортақтастыра білу, бір-бірінің пікірін дамыта отырып, өзара сыйластыққа үйрету. 
Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту 
Сабақтың түрі: пікірталас элементтері қосылған дәстүрлі сабақ 
Сабақ әдісі: түсіндірмелі –көрнекілік,баяндау,ішінара іздендіру, репродуктивті, 
пікірлесу, талдау,проблемалық сұрақтар. 
Көрнекілігі: тақырыпқа байланысты слайдтар 
Техникалық құрал-жабдық: интербелсенді  тақта 
Пәнаралық байланыс:     тарих, музыка 
Сабақтың барысы:             
I  Ұйымдастыру кезеңінде оқушылар түгенделіп, назары сабаққа    
   аударылады. 
ІҮ Мақсат қою кезеңі 
      Шәкәрім Құдайбердіұлы «Еңлік - Кебек»дастанының мазмұнына талдау       
      және идеясын таныту,ақпаратты саралауға, жүйелі жұмыс жүргізуге    
     дағдыландыру. 
           V Жаңа материалды түсіндіру кезеңі            

 
Шәкәрім  қаламынан  туған  үш  дастан. 

85 
 
   Бұл   дастандар   жанрлық   тұрғыдан   алғанда   «Қалқаман-Мамыр»   ─   лиро-эпикалық   жыр,   «Еңлік-
Кебек»  
─   
әлеуметтік  
дастан,  
«Нартайлақ-Айсұлу»  
─  
махаббат  
драмасы.  
«Ләйлі-
Мәжнүн»  (Физулиден)  дастанын                         1907  жылы  жазған,  «Қодардың  өлімі»  дастанын  жазады
.  
1888  
жылы  
«Қалқаман-Мамыр»  
дастанын,   
1891  
жылы  
«Еңлік-
Кебек»   дастанын   жазып,   1912   жылы   жеке   кітап   күйінде   Семейде   «Жәрдем»      баспасында 
басылып  шыққан.  
     1912 жылы Семейде жеке кітап болып басылған "Жолсыз жаза" поэмасы. Ескілікті жақсы білген шежіре 
ақын Шәкәрім Еңлік - Кебек оқиғасы  
1780 жылдар шамасында болды деп дәл көрсетеді. 

 
«Еңлік-Кебек» поэмасы кімнің ақыл- кеңесімен жазылған? 
М.Әуезовтің «Абай жолы» эпопеясында қасындағы жас өнерпаздарға, шәкірттеріне Абай : 
«Осы  жалғыз  мола  осынау  елсіз  жотаға  пайда  болғалы,  міне  жүз  рет  жадырап  жаз,  кірбең  тартқан  күз 
келіпті. Сол бір ықылымнан бергі көп буындар тіршілігінің үнсіз куәсі осы мола. Бұл мола  — ішіне ауыр 
сыр бүккен мола. Мұнда жатқан бір қыз, бір жігіт. Жігіті  — Кебек, қызы — Еңлік аталушы еді,»- деп сол 
оқиғаны  әңгімелей  келіп,  жас  ақын  інілеріне  осыны  жыр  етіп  жазуды  тапсырады.  Міне,  осылай  Абай 
ағасының  тапсыруымен  дүниеге  келген  «Еңлік  —  Кебек»  дастаны  бүгінгі  жастардың  сүйіп  оқитын 
шығармасы, ғашықтарға қойылған мәңгілік ескерткіштей. 
Бұл поэманы қандай жанрға    жатқызуға болады?  
Бейне көрсетілім. 
«Еңлік-  Кебек»  дастаны  -  адам  тағдыры, адал  махаббат  жолындағы  күрес, рушылдық  құрбаны  болған  екі 
жастың қайғылы тағдыры туралы баяндайды. 
Қызығушылықты ояту «Миға шабуыл» 
«Ой шақыру» стратегиясы.  

 
Дастан дегеніміз не?  
Дастан ─  (парсы   сөзі   тарихи   әңгіме,   ертегі, 
батырлар жыры)  Таяу  және  орта  Шығыстың,  Азияның
   әдебиеті   мен фольклорындағы   эпикалық   жанр,   өлең  
түріндегі  оқиғалы шығарма. 

 
Түсіндірме  сөздік 
Барымта ─  жауласқан   екі   рудың   бірінің-бірі   мал-
мүлкін іштен  тартып  алып,  кек  қайтаруы. 
Ұрын ─ күйеу  жігіт  жеңгелеріне  сый-сияпат  беріп, айттырған  қыздың  ауылына  жасырын  келуі. 
Абыз ─ ас  білгір,  білімдар  адам. 
Бақсы ─ пірге,  аруаққа  сиынып,  ауруды  ұшықтап емдейтін  тәуіп. 
Жамағайын ─ аздаған  жақындық,  алыс  туыстық. 
Жасы ─  көңілі  босау,  мұңаю,  қамығу,  беті  қайту. 
Сабаз  ─  біреудің  іс-қылығына,  мінез-құлқына, кеңпейілділігіне риза  болғанда  айтылатын  көтерме  сөз. 
Тапалдау  ─  аласалау,  кішілеу,  тәпелтектеу. 
«Еңлік-Кебек» дастанындағы оқиға өрісіне байланысты  тірек сөздер жасау. 
Дастанның  мазмұнын  талдау 

 
Кебектің  Нысан Абызға бал аштыруы. 

 
Ақын  Абыздың   динамикалық, жанды кескінін қалай  суретейді?  Абыз қимылының  нақты картинасын 
көзге елестеткендей болады. 

 
Хан,Шыңғыс  бөктері,Хақан  өзені  дәл  осы  тұста  неге  айтылады.Еңлік  пен  Кебек  қай  кезде,  қандай 
жағдайда кездеседі? 

 
Поэманың ең көркем тұсы - Кебек пен Еңліктің арасындағы сырласу эпизоды.  Араларында не туралы 
сөз болады? (слайд)  

 
Әй, батыр, сен жатырсың ұйқың қанбай,  
Мен жүрген бір сорлымын бағым жанбай.  
Көрінгенге көз сүзген көрсе қызар,  
Әдепсіз қыз дейсің-ау әлдеқандай,- деген  өлең жолдарын Еңлік не мақсатпен айтты? (Диалогты әрі қарай 
жалғастыру , Еңлік пен Кебектің кездескен тұсынан монолог оқу тапсырылады) 

 
Нышан жоқ бет-ауызда, сақал мұрттан,  
Бұрын да естуші едім жайын сырттан.  
Түн болса ұйқыдан бас көтермейді,  
Күндіз асық іздейді ескі жұрттан,-деген өлең жолдарында кім туралы айтылады? 

 
Соғысқа сылтау таппай отырғанда,  

86 
 
Бүлдірмелік  Матай  мен Тобықтыны, - деген үзіндіде Кебек  нені  айтқысы келді? 

 
Бірі  Матай  қызы  болса,  екіншісі  -  Тобықты  ұлы.  Қалың  малын  беріп,  бүгін-ертең  алып  кетем  деп 
отырған күйеуді қайтпек. Ез де болса, қор да болса, оның артынан  ерген руы,  намысын күйттер  ағайыны 
бар.  Сонда  Еңлік  пен  Кебек  арасында  ұзақ  тірлік,  ерлі-зайыпты  баянды  өмір  мүмкін  бе?  Екеуі  қандай 
шешімге келеді? (Кімнің көзі жетеді күні ертеңге, Теңін тапқан сені мен жалғыз мен бе. Ел шабысып кетті 
ме соның бәрі, Алып қашып алды ғой талай пенде. 

 
Жұмбақ шешуі. 

 
Елші (үнтаспа) Ру  адамдары  неліктен  екі  жасты  өлімге  бұйыратынын  дәлелде. Найман неге бітімге 
келмейді? 

 
«Әнет бабаң емес пе менің атам,  
Бірақ ондай қабыл ма менің батам?  
Көшсем қоныс, отырсам көмегім жоқ, 
Көрсетемін, қайтейін тыныш жатам» -кімнің сөзі және қай оқиғаны айтып тұр?  

 
Тобықты Еңлік пен Кебектің тығылған жерін айтуға неге мәжбүр болады? 

 
Бейне көрсетілім. «Еңлік-Кебек» пьесасы 

 
Жас қой деп жаны ашыған бір адам жоқ...,  
Кейбіреуі таспенен атпақ болды,  
Кейбіреуі дарға да аспақ болды.  
Аяғында мойнына арқан тағып,  
Атқа байлап сүйретіп шаппақ болды.  
 Көп Найман екеуіне тұр анталап,  
Бейне бір соятұғын малға балап...  
Сол  кездегі  қоғам  туралы  ойың? 

 
Поэма қалай аяқталады? 
Менің 
пікірім 
( 
зерделейік, 
ойлайық, 
айтайық) 
 1. Поэманың көтерген мәселесі не деп ойлайсыз? ( Махаббат, тарих, 
әлеуметтік  өмір шындығы) 
2.Шәкәрімнің  осы  поэма арқылы  айтпақ ойы не ?  
3. Еңлік пен Кебек не үшін қашуға мәжбүр болды?  (Екі ел арасындағы дау- 
   дамай,әлеуметтік 
теңсіздік, 
жер 
дауы) 
            V Жаңа  материал  бойынша  түсінгендерін  зерттеу   кезеңі                 
Іздендіру  тапсырмасы. 
"Еңлік - Кебек" аңызының екі әңгіме, екі поэма түрінде келген төрт нұсқасын талдау. 
1-нұсқа "Қазақтардың естерінен кетпей жүрген бір сөз" деген атпен  
1892 жылы "Дала уалаяты" газетінің 31-39 сандарында жарияланды. 
2-нұсқа  "Дала  уәлаяты"  газетінің  1900  жылғы  46-санында  жарияланған  нұсқа  "Қазақ  тұрмысынан  хикая" 
деп аталды.  
3-  нұсқа  –  Мағауия    Абайұлының  "Еңлік  -  Кебек"  поэмасы.    Ол  Қазақстан  Республикасы  Ғылым 
академиясы архивінде сақталған қолжазба бойынша               1960 жылы "Дастандар" жинағында басылды. 
4- нұсқа - 1912 жылы Семейде жеке кітап болып басылған "Жолсыз жаза" поэмасы. Ескілікті жақсы білген 
шежіре ақын Шәкәрім Еңлік - Кебек оқиғасы 1780 жылдар шамасында болды деп дәл көрсетеді. 
 VIІ  Бекіту кезеңі                
Төрт нұсқаны салыстыра отырып, қандай байламдар жасауға болады? 
Оқушылар тапсырманы орындап жатқанда Роза Рымбаеваның «Еңлік-Кебек» әнін тыңдатамын. 
"Еңлік - Кебек" дастанының 
 варианттарындағы оқиғалар 
"Еңлік  -  Кебек"  дастанымен 
ұқсастығы 
Кебек – батыр 
 
Еңлік - асқақ махаббат иесі 
 
 Кеңгірбай - опасыз 
 
Нысан Абыздың бал ашқандағы сөзі, 
 
 Еңлік портреті 
 
Бүркіт салу суреті 
 
Шыңғыстау, Орда, Хан, Доғалаң, Ащысу 
 

87 
 
Жаулар үстерінен түскендегі қашу сәті 
 
Кебек мойнына арқан тасталуы. 
 
Еңліктің үш тілегі жөргекте зар қағып қалған бала 
 
Қараменде, Көбей, Кенбайлар 
 
Барлық нұсқа Еңлік пен Кебектің өлімімен тынады 
 
Кеңгірбайдың екі жүзділігі 
 
Тобықты, Найман руларының тасбауырлығы, 
 
 
«Еңлік пен Кебектің өліміне кім кінәлі?» деген тақырыпта пікірталас  
жүргізу  .    Оқушылар  екі  топқа  бөлініп,дұрыс  деп  тапқан    жауаптарын  қорғайды.  Қалыс 
қалғандар  “білмеймін” деген  жауапты   қорғайды.  
- 
Ру 
басылары 
кінәлі 
- Екі жастың өздері кінәлі 
– Сен Кеңгірбай болсаң қандай шешім қабылдар едің? 
-Еңлік-Кебек өмір сүрген заман мен қазіргі ХХІ ғасырдағы жастар өмірін салыстыру.  
 Ой толғаныс 
1. 
Жас 
жаңылады, 
үлкен 
кешіреді. 
Мақал.  
2. 
Ғашықтың 
тілі 
– 
тілсіз 
тіл, 
көзбен 
көр 
де, 
ішпен 
біл. 
Абай  
3. 
Адасқанның 
алды 
жөн, 
арты 
соқпақ. 
Абай.  
4.  Алтын  жығаң  болса  да,  жаға  мен  жең  керек.  Асқан  батыр  болсаң  да,  ағайын  мен  ел  керек.  Мақал.  
5. 
Жүрекке 
әмір 
жүрмейді.  
6. 
Бейқамдық 
сәтсіздікке 
бастайды, 
оның 
аяғы 
қолайсыздыққа 
ұрындырады.  
Сабақты  қорытындылау үшін берілетін сұрақтар: 
Автор  ретінде  поэманы  ары    қарай  өрбітіп  көр.  
Автор шешімімен келісесің бе? 
 Егер сен автор орнында болсаң шығарманы қалай аяқтаған болар едің? 
Дастанды оқи отырып қандай ой түйдің?                           
Үйге тапсырмасын  беру . 
Эссе “Дастаннан кейінгі ой” 
Авторға немесе ұнаған кейіпкерге деген  пікірлерін жазу. 
 ІХ  Оқушылардың білімін бағалау    
 
 
 
 
 
 
 
Байқоңыр қаласы  
                                                        Тоқмұхамедов Қ.Қ.атындағы жалпы  
                                                                                                                             білім беретін №14 орта мектеп
 
           Бұхарбаева Айнұр Серікбайқызы .     
II санатты жоғары білімді бастауыш сынып мұғалімі   
Ана тілі пәні, 1  сынып                                         
         
 
         
Сабақтың тақырыбы:   Б.Ысқақов «Кішілерге қамқор бол» Заттың атын  білдіретін сөздер 
 
Сабақтың мақсаты:  
білімділік: заттың атын білдіріп, кім? не? сұрақтарына жауап беретін сөздер туралы білімдерін тиянақтау, 
өлеңнің мазмұнын, мағынасын ашу, мәнерлеп оқу машығын қалыптастыру, сөздік қорын молайту, өтілген 
матермалдар бойынша  білімдерін пысықтау; 

88 
 
дамытушылық:  оқушылардың  ойлау  және  шығармашылық  қабілеттерін  дамыту,  олардың  ішкі  жан-
дүниесіне көңіл аудару, таза және көркем жазу қабілеттерін арттыру; 
тәрбиелік:  қоршаған  ортаға  деген  жақсы  көзқарас  қалыптастыру,туған  тіліне  деген  сүйіспеншілігін 
арттыру, үлкен-кішіні құрметтеуге, өзін-өзі ұстауға, ұйымшылдыққа, бірін-бірі түсіне білуге тәрбиелеу. 
Сабақтың типі: жаңа сабақты меңгерту 
Сабақтың түрі: дәстүрлі  сабақ 
Сабақтың әдістері:  СТО әдістері, интерактивті әдістер т.б 
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, үлестірме қағаздар, қима қағаздар т.б 
Техникалық құралы: мультимедиялық  құрал. 
Пәнаралық байланыс: қоршаған орта, бейнелеу өнері, қазақ тілі т.б 
Сабақтың  барысы:  
І. Ұйымдастыру 
а) психологиялық дайындық:  
Келді көктем далаға, 
Көктем қандай көңілді! 
Мөлдір аспан ашылып, 
Күннің көзі көрінді. 
(Шеңберде тұрып айту) 
б)топтасу 
Мақсаты: оқушылардың ойлау қабілетін дамыту 
Шарты:  оқушылар  шеңберде  тұрып,  мұғалімнің  қолындағы  үлестірме  қағаздан  алады.  Үлестірме 
қағаздағы сұрақтарды оқып (кім? не? кімдер? нелер? ) солар бойынша 4 топқа топтасады. 
1-топ:       «Кім?» 
2-топ:       «Не?» 
3-топ:      « Кімдер?» 
4-топ:      «Нелер?» 
ІІ. Өтілген материалдарға шолу. 
а) «Ассоциация» 
Мақсаты:  топтасқан оқушылар өздерінің үлестірме  қағазда берілген сұрағы бойынша ассоциация құрады. 
Кім?              Не?      Кімдер?        Нелер?  
б) «Жіңішке», «Жалпақ» сұрақтар 
Мақсаты:  оқушылар  «жіңішке»  сұрақтарға  ойланбай  тез  жауап  береді,  ал  жалпақ  сұрақтарға  топта 
ойласып жауап беруге болады. 
Тапсырма: өткен сабақтар бойынша сұрақтар  
1.
 
Қазір  жылдың  қай мезгілі? 
2.
 
Түйенің төлі қалай аталады? 
3.
 
Көктем мезгіліне байланысты бір сөйлем құра. 
 
1.
 
Жылқының төлі қалай аталады? 
2.
 
Бурка деген не? 
3.
 
Бес дұшпанды ата. 
 
1.
 
 «Адам болам десеңіз» өлеңінің авторы кім? 
2.
 
Ешкінің төлі қалай аталады? 
3.
 
Бес асыл істі ата. 
 
1.
 
Шұбатты неден алады? 
2.
 
«Кім?» сұрағына бір мысал келтір. 
3.
 
Бауыржан Момышұлы кім? 
                                           ІІІ: Жаңа сабақ 
«Жұбын тап» ойыны 
Мақсаты: оқушылардың ойлау қабілетін дамыту. 
Шарты: топта оқулықтағы 198-жаттығудағы тапсырманы орындау. 
1-топ: 3-топ қиынды құрастыру (қиынды құрасытру) 
2-топ:  4-топ сурет салу (сыңарын табу) 
в) табиғат туралы ой қозғау. (Оны қорғау керектігін, қамқор болу) 
Сергіту сәті 

89 
 
Ұя жасап құстарға, 
Біз қамқоршы боламыз. 
Жем шашамыз оларға, 
Табиғатты  қорғаймыз. 
Б) Мұғалімнің сөзі: тағы кімге қамқор бола аламыз? Қандай қамқорлық жасай аламыз? 
г)Жаңа сабақт ың тақырыбын хабарлау. 
а) дәптермен жұмыс: күн реті, тақырыбы 
ә) автор туралы мәлімет                            
б) сөздік жұмысы 
Сүйсіну – жақсы көру. 
Жәбірлеме – ренжітпе. 
Соқтықпа – тиіспе. 
 б)мұғалімнің оқуы 
в) мағынаны ашу  ( сұрақ кім? не?) 
г) шығармашылық тапсырма: өлең бойынша сәйкес сурет табу 
ІV. Бекіту. 
д) оқулықпен жұмыс: тізбектеп, шумақ, хормен, мәнерлеп оқу. 
е) өлең құрылысын талдау. 
ё) Жадымен жұмыс. «Қиынды құрастыру» ойыны  (дәптерге жазу) 
Мақсаты: оқушылардың шапшаң ойлау, қиыстыру қабілетін дамыту,мақал мазмұнымен таныстыру. 
Шарты:  қиындыдан мақал шығару, жаттау, жатқа жазу. (197-жаттығу, мақал ) 
Батыр туса –ел ырысы 
Жаңбыр жауса- жер ырысы 
Сергіту сәті (мультимедия арқылы) 
V. Қорытынды 
а) «Суреттер сыры» ойыны 
Мақсаты: оқушылардың сұрақ қоя білу дағдысын дамыту, ойлау қабілетін шыңдау. 
Шарты: оқушылар берілген суреттерге сұрақтар қоюы тиіс. 
ә) мұғалімнің қорытынды сөзі. 
 VІ. Бағалау 
 VІІ. Үйге тапсырма:  өлеңді мәнерлеп оқу. 
 
 
 
 
 
 
 
 
Байқоңыр қаласы  
Тоқмұхамедов Қ.Қ.атындағы жалпы  
                                                                                                                            білім беретін №14 орта мектеп  
Технология пәнінің мұғалімі  
Домбаева Ұлболсын Тынымбайқызы 
 
Әріптестермен тәжірибе алмасу 
Қағаздан жасалған өрнек «Квиллинг» 
 
Мақсаты: 
1.Әріптестерге ағылшынхалқыныңқолөнерініңбіртүріквиллингтуралытүсіндіру. 
2.Эстетикалық талғамға,ұқыптылыққа,тиянақтылыққатәрбиелеу. 
3.Логикалық ойлау,қолқозғалысын,шығармашылыққабілеттерініңдамуынажағдайжасау,дамыту. 
Сабақтыңтүрі: Аралас,сарамандықсабақ. 
Ұйымдастыру формасы: жеке, жұптық, топтық 
Әдіс-тәсілдер: шығармашылық, көрнекілік,  
Көрнекіліктер: квиллинг өнерінде  түрлі панно және  бұйымдар. 
Пәнаралық байланыс: тарих,сөз қорын көбейту. 

90 
 
Тәжірибе алмасу:      
Ұйымдастыру.  
І. Қызығушылықты ояту. 
Квиллингттің бірнеше суреттері көрсетіледі. Жасалған бұйымдарды және панноларды көрсету. 
Квиллинг. 
Квиллингке қарап отырып,тағы да қандай белгілерін айтуғаболады? 
Шиыршықталған қағаздар,бұйраланған,дөңгелектенген әшекейленген өрнектелген қағаздар  
-  Олай  болса,  бүгінгі  сабағымыздың  тақырыбы  Қағаздан 
жасалған өрнек «Квиллинг». 
 
ІІ. Мағынаны тану. 
Қағаздан жасалған өрнек «Квиллинг». 
Қағаздан  шиыршықтау  немесе  қағаздан  жасалған  бұйралар 
мен дөңгелектерден киім және үй интерьерін әшекейлеу өнері 
шамамен  500  жылдан  бері  белгілі.  Ағылшын  тілінде  бұл 
қолөнердің  түрі  квиллинг  деп  аталады.  Ағылшында  қағаз 
өрнегімен  діни  бұйымдарды  әшекейлеген.XVIII  ғасырдың 
аяғында  және  XIX  ғасыр  басында  қағаздың  барлық  жерлерде  тарауына  және  арзандауына  байланысты 
квиллинг әсіресе Англияда әйелдер айналысатын қолөнердің кең таралған түрі болған.Қағаз бұйраларымен 
қобдишаларды,қолөнер  бұйымдарына  арналған  сөмкелерді  және  жиһаздарды  әшекейлеген.ХХ  ғасырда 
қағаз өрнегі бүкіл әлемге тарап, көптеген елдерде қағаздан өрнек жасау жолын қуушылар саны өсіп келеді. 
Тәжірибе алмасу: 
Квиллингтің  құрал  жабдықтарымен  таныстыру  және  қолдану 
тәсілдерін көрсету. 
Квиллингтіорындаутехнологиясыөтеқарапайымболыпкеледі. 
Жіңішкеқағазжолақтарынтемірөзеккенығызшарғыетіпорайды.Сонанс
оңшарғынысаусақтардыжайлапжылжытып,қажетдиаметрдегіайшықт
ышиыршықжасап,ұштарынжелімдейді.Саусақтармен 
баса 
отырыпшиыршықдөңгелегінқажетпішінгекелтіреді.Осыәдіспенжасал
ғанбөлшектердібіркомпозицияғажинайды.Элементтерәртүрліпішінде
болуымүмкін.  
Квиллинг тәсілдерімен бұйымдарды жасаудың кезекті технологиясы. 
 
ІІІ. Сарамандықжұмыс. 
Сарамандықжұмыстыңтапсырмасытаратылыпберіледі.  
2 топқамәтінгебайланысты 2 түрлітапсырмаберіледі,  
Тапсырманыжұппенорындайды. 
Гүлдер,гүлшанақ, жапырақтар,сабақэлементтеріндайындайды. 
 2-топ. Екінші топ  көлемді бұйымдар даярлау тапсырмасы беріледі. 
Жұмыс барысы. 
Қорытындылау:  бекіту  мақсатында  2  топтың  жасаған  бұйым  түрлерін  көрсету,  бағалау,  мадақтау. 
Таңдаған түстерінің ерекшеліктеріне, пішін элементтеріне ойлар қосу.  
Бағалау. 
«Топты бағалау» критерийлер бойынша: 
Сабаққабелсенділігі; 
Өз пікірін айтуы; 
шығармашылығы. 

91 
 
Ұқыптылығы. 
Сабақ аяқталды, сау болыңыздар! 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
    Байқоңыр қаласы 
Тоқмұхамедов Қ.Қ.атындағы жалпы 
 білім беретін №14 орта мектеп 
Ерғалиева Шырын Бекқожақызы       
  I санатты, жоғары білімді ,бастауыш сынып мұғалімі 
 
 
 
 
Қысқа мерзімді сабақ жоспары 
 
Пәні: әдебиеттік оқу 
Сыныбы:  2 «В» 
Мерзімі: 25.02.2015 ж. 
Мұғалімі:   
Ерғалиева Ш. Б. 
 
Сабақтың тақырыбы 
 Мақтаншақ бұлақ 
Сабақтың  мақсаты 
 Әңгімедегі 
негізгі  ойды  түсіну,  адамгершілік,  қарапайымдылық, 
сыпайылық қасиеттерін үлгі ету,мәтін мазмұнын өз сөзімен баяндай білуге 
баулу. 
Оқу нәтижелері 
Әңгіме мазмұнын топта талқылайды. 
Бірін-бірі бағалайды. 
Өркөкіректік, мақтаншақтық қасиеттерінен аулақ болуды түсінеді. 
Рөлге бөліп оқиды. 
Сурет салады. 
Әдістері  
СТО әдістері, топтық жұмыстар 
Дереккөздер 
Оқулық, АКТ 
Сабақ барысы 
Сабақ 
кезеңдері 
    Мұғалімнің іс-әрекеті 
Оқушының  іс-әрекеті 
Ресурс  
Баға-лау  
Ұйымдас-
тыру кезеңі 
 
 
«Тақырыбын 
тап!» 
ойыны. 
Интербелсенді  тақтадан  көрсетілген 
өлең  жолдарына  сай  тақырыбын  табу 
беріледі. 4 рет орындайды. 
Музыканың 
ырғағымен 
оқушылар 
шеңбер 
бойымен 
қозғалып 
жүреді. 
Музыка 
тоқтағанда 
ортадағы 
үстел 
үстінен 
«Қыс», 
«Көктем»,  «Жаз»,  «Күз» 
тиістісін алады. 
Интербелс
енді тақта 
Үлестір 
ме 
қағаздар 
Ынталан
дыра  
 
Топқа бөліну 
 
 
«Қыс»,  «Көктем»,  «Жаз»,  «Күз»  жыл 
мезгілдерінің атаулары бойынша топқа 
бөледі 
Үлестірме 
қағаздар 
бойынша топтасады 
 
 
Үлестір 
ме 
қағаздар 
Ынталан 
дыра  
 
 
 
Үй 
тапсырма-
сын сұрау 
І. 
Жансүгіровтың 
«Жазғытұрым» 
өлеңін жатқа сұрау 
Өлеңді 
жатқа 
айтып 
береді 
Өлең мазмұнын айтады 
 
Ауызша 

92 
 
 
Үй жұмысын 
бекіту 
 
 
Топтық тапсырмалар береді. 
І  топ.  «Көктем»  тақырыбына  эссе 
жазады. 
ІІ  топ.  Өлең  мазмұнына  сәйкес  сурет 
салады. 
ІІІ  топ.  Жазғытұрым  өз  өлкеміздегі 
табиғат өзгерісін айтады. 
ІҮ  топ.  Қала  мен  даладағы  көктемді 
салыстырады 
Топтық  тапсыр-маларды 
бірлесе  орындайды 
Оқулық  
Қағаз 
қаламсап 
Постер  
Түсті 
қарындаш 
Сиқырлы 
қалам 
 
Смай-
ликпен  
 
 
 
 
 
 
 
Сергіту сәті 
 
 
Интербелсенді тақтаны қосады 
«Көңілді күн» 
Бейнежазбадағы 
қимылды қайталайды 
Интербел-
сенді тақта 
 
Қызығушыл
ықты ояту 
 
 
 
Қима 
қағаздағы 
суреттермен  
топтасып,  шыққан  бейне  бойынша  әр 
топ  әңгімені  жалғастыра  құрастыру 
арқылы  болжауды ұсынады. 
Қима  қағаздағы  суреттер 
бойынша 
топтасып, 
әңгіме құрастырады. 
 
Бармақ 
пен  
Жаңа сабақ 
 
 
Қаржаубай Омарұлы   
«Мақтаншақ бұлақ» 
Автор жайлы мәлімет береді. 
Күн  ретін,  тақырыбын, 
авторды жазады. 
 
Интербел-
сенді тақта 
 
Мағынаны 
тану 
 
 
 
Интербелсенді 
тақтадан 
мәтінді 
тыңдату 
1.Мәтінді іштей оқытады. 
2.Сұрақтар береді. 
3.Тізбектей оқытады. 
4.Сахналық қойылымға дайындайды. 
Мәтінді іштей оқиды. 
Сұрақтарға жауап  береді. 
Тізбектей оқиды. 
Сахналайды. 
Оқулық  
 
Ауызша  
Дәптермен 
жұмыс 
 
Бұлаққа мінездеме беруді ұсынады. 
Бұлаққа мінездеме береді.  Дәптер 
қаламсап 
 
Сергіту сәті 
Орындарынан  тұрып  сергіп  алуды 
ұсынады. 
Оқушылар  өлең  жолдары 
бойынша 
қимыл-
қозғалыстар жасайды 
 
 
Ой толғаныс 
 
 
 
Топтық тапсырмалар береді. 
І  топ.  Бұлақ  мақтанған  сәттегі  жыл 
мезгілін бейнеле. 
ІІ  топ.  Адам  бойындағы  жақсы,  жаман 
қасиеттерді жаз. 
ІІІ  топ.  Берілген  сөздерден  өлең 
құрастыр. 
ІҮ топ. Жаңылтпашты жатқа айт 
Мезгілді бейнелейді 
Адам 
бойындағы 
қасиеттерді бөліп жазады 
 
 Берілген  сөздерден  өлең 
құрастырады 
Жаңылтпаш  мағынасын 
түсіндіріп. Жатқа айтады 
Оқулық  
Сиқырлы 
қалам 
Қағаз 
қаламсап 
Постер  
Түсті 
қарындаш 
Бағдар-
шам  
Бекіту  
 
«Сұрақты 
тап» 
ойыны 
арқылы  
жауаптар ұсынады 
Жауаптардың 
сұрағын 
табады 
Слайд  
Ауызша  
Үйге 
тапсырма 
 
Түсініп 
оқу, 
мазмұндау. 
Ұнаған 
кейіпкердің суретін салу 
Тапсырманы 
белгілеп 
алады 
Оқулық  
 
Бағалау  
 
 
Кері байланыс алады. 
Жинақтаушы бағалайды 
Кері  байланыс  арқылы 
сабақтан  алған  әсерлері 
мен    тағы  не  жайлы 
білгісі келетінін жазады 
Стикер 
 
Жинақ-
таушы  
 
 
 
 
 
 
 

93 
 
 
 
 
     Учитель  Жубатканова Райкуль Куттыбаевна 
 
 
 
 
 
 

жүктеу/скачать 9,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: