Р.Мертонның әлеуметтану ғылымына қосқан үлесі

5.4 Т. Парсонстың әлеуметтанулық көзқарастары 
Талкотт Парсонс (1902-1979)-американ әлеуметтанушысы. «Әлеуметтік 
стратификация теориясына талдамалы көзқарас» атты еңбегінде қоғам 
туралы функционалдық ұғымды теориялық тұрғыдан негіздей бастайды.
Т.Парсонс өзінің әлеуметтік әрекет теориясында әлеуметтік стратификацияның әмбебап 
белгілерін ұсынған: 
«сапа», яғни жеке адамға белгілі бір сипаттаманы, тұғырды таңу; 
«атқару», яғни жеке адамның қызметін басқа адамдардың қызметімен салыстыра 
отырып бағалау; 
материалдық құндылықтарға, қабілетіне, шеберлікке, мәдени ресурстарға және т.б. 
«ие болу». 

6 БӨЛІМ. ҚОҒАМДЫ БІРТҰТАС ӘЛЕУМЕТТІК ЖҮЙЕ РЕТІНДЕ СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ТАЛДАУЫ 
6.1 Қоғам түсінігінің мәні 
6.2 Қоғамның типологиясы 
Қоғам – бұл 8 белгі бойынша анықталатын ең үлкен әлеуметтік 
топ. (Э.Шилз бойынша) 
1.Аса ірі жүйенің бөлігі болып табылмайды. 
2.Некелер атаулы топ өкілдері арасында болады. 
3.Қоғам балалар мен адамдармен толығады. 
4. Топтың өзінің аумағы бар 
5. Өзіндік атауы мен тарихы бар 
6.Өзіндік басқару жүйесі бар 
7. Топ индивидтің орташа өмір сүру ұзақтығына қарағанда әлде 
қайда ұзағырақ өмір сүреді. 
8. Жалпы құндылықтар (мәдениет) жүйесі 

Қоғам 
Жазу ерекшелігі бойынша: 
Жазуға дейінгі 
Жазу 
Әлеуметтік 
дифференциация 
дәрежесінің басқару деңгейінің саны 
бойынша: 
Жай алғашқы тайпалар 
(басқарушылар 
мен 
бағынушылар, бай мен кедей 
деген ұғым жоқ) 
Күрделі 
(бірнеше 
басқару 
қабаттары, 
тұрғындардың 
әлеуметтік қабаттары, кластар, 
мемлекет) 
Өндіріс жолы бойынша: 
Алғашқы аң аушылық 
Мал шаруашылық 
Бау-бақшалық 
Индустриалды 
Постиндустриалды 
Өндіріс әдісі мен жеке меншік 
формасы бойынша, яғни әлеуметтік-
экономикалық 
фармация 
(К.Маркстің типологиясы): 
Алғашқы 
Құлиеленушілік 
Феодалдық 
Капиталистік 
Коммунистік 
Д.Белл типологиясы бойынша: 
Индустриалдыққа дейінгі (бастылары: ауыл шаруашылығы, шіркеу, 
армия) 
Индустриалдық (өнеркәсіп, корпорация, жіктелу, әлеуметтік 
теңсіздік) 
Постиндустриалды (теориялық білім, университет, қызмет көрсету) 
экономикасы және т.б.) 

жүктеу/скачать 1,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: