Сборник материалов III международной научно-практической конференции «инновации в образовании: поиски и решения»

237

Андатпа.  Мақалада  инновациялық  оқыту  әдісі  туралы  мағлұмат  берілген.  Осы  жаңа  әдіс-  тәсілдердің 

математика сабағында қолдану кезіндегі оқушы үшін тиімділігі жөнінде баяндалған. 

Аннотация.  В  статье  дается  сведение  об  инновационном  методе  обучения.  Подробно  излагается  об 

эффективности использования новых приемов и способов на уроках математики. 

Abstract. This article is about innovative methods of education. It covers efficient ways of using of a new 

methods at mathematics lessons. 

РАЗВИТИЕ МАТЕМАТИЧЕСКОЙ ГРАМОТНОСТИ МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ

ЧЕРЕЗ ТАКСОНОМИЮ БЛУМА 

Н.А. Королева 

ЧУ «Школа свободного развития «Альтер» г. Караганда, ms.korolieva@mail.ru 

Рецензент – Т.С. Григорьева, доцент, КарГУ им. Е.А. Букетова, г. Караганда 

Сегодня образование признано одним из важнейших приоритетов долгосрочной Стратегии «Казахстан 

–  2050».  Одним  из  главных  показателей  качества  знаний  и  умений  учащихся  выступает  функциональная 

грамотность. Частью функциональной грамотности является грамотность математическая. 

Что  же  такое  «математическая  грамотность?  Математическая  грамотность  –  способность  человека 

определять  и  понимать  роль  математики  в  мире,  высказывать  хорошо  обоснованные  математические 

суждения  и  использовать  математику  так,  чтобы  удовлетворять  в  настоящем  и  будущем  потребности, 

присущие  созидательному,  заинтересованному  и  мыслящему  гражданину  [1]. Для  учителей  не  секрет,  что 

знания, полученные детьми в школе, зачастую не применяются в реальной жизни. С математикой дело обстоит 

несколько иначе, именно она позволяет решать широкий спектр практических задач. Рассчитать свой бюджет, 

правильно  распределить  свое  время,  правильно  оценить  рентабельность  возможных  деловых  партнеров 

и предложений, - все это очень важно и совершенно невозможно без математических знаний. Исходя из 

этого,  основную  цель  своей  повседневной  урочной  практики  мы  видим  в  обучении  детей  применению 

математических знаний на практике для решения возникающих жизненных проблем. 

Вполне очевидно, что в условиях смены образовательно-воспитательной парадигмы в целом, смещения 

акцентов  в  учебном  процессе  от  механической  дидактики  ретрансляции  знаний  от  учителя  к  ученику 

в  плоскость  формирования  навыков  самообразования,  банальная  зубрежка  не  поможет  ученику  быть 

результативным.  Научиться  действовать  ученик  может  только  в  процессе  самого  действия,  поэтому  его 

роль на уроке меняется. Задача учителя - организовать такую деятельность, помочь ученику разрабатывать 

и  применять  способы  разрешения  возникающих  затруднений.  Формы  урока  по  формированию  навыков 

математической  грамотности  значительно  отличаются  от  уроков  при  традиционном  обучении.  Чем?  При 

традиционном обучении – главная роль отводится учителю, он выдает репродуктивные знания, зачастую у 

учителя складывается авторитарный стиль преподавания. Ученик – объект, его задача - слушать и повторять. 

На современном уроке роль ученика меняется, он становится субъектом деятельности, он активен и многое 

пытается постичь сам, учитель выступает в роли координатора. Одной из технологий, которая позволяет ученику 

научиться работать самостоятельно, научиться искать выход из проблемной ситуации, является таксономия 

Блума.  Таксономия  Блума  -  инструмент  для  формирования  уровня  обученности  и  для  педагогического 

наблюдения за траекторией развития каждого ученика. Она имеет 6 уровней: 

1. Знание 

4. Анализ 

2. Понимание 

5. Синтез 

3. Применение 

6. Оценка 

Соответственно каждому уровню с помощью определенных глаголов может предлагаться набор задач. 

Так, например, для первого уровня подойдут задачи, начинающиеся с глаголов - запомните, повторите, 

перечислите, назовите, напишите, определите, выучите и т.д. Ученики, выполнив задание, переходят с одного 

уровня на другой, если задание решено не верно, возвращаются и самостоятельно или с помощью учителя 

исправляют свои ошибки. 

Таким образом, большую часть времени учащийся работает самостоятельно, активно, усваивая материал 

от простого к более сложному. В процессе такого урока у ученика формируется еще одно важное умение 

-  умение  оценивать  себя,  оценивать  объективно,  исходя  из  полученных  результатов.  На  шестом  уровне, 

ученик  дает  самостоятельную  оценку  явлению  или  событию,  ищет  практическое  применение  полученной 

информации. 

Многолетняя практика показывает, что уроки с применением таксономии Блума напрямую способствуют 

238

развитию математической грамотности, когда каждый школьник работает активно, самостоятельно, достигает 

успеха на своем индивидуальном уровне. При таком построении урока ученик не может остаться пассивным 

наблюдателем,  он  начинает  активно  и  целенаправленно  работать.  Все  это,  в  конечном  итоге,  повышает 

качество  знаний  по  предмету.  Мониторинг  результативности  использования  данной  методики  в  течение 

четырех лет отражен в диаграмме № 1. 

0

20

40

60

80

100

1 кл

2 кл

3 кл

4 кл

Диаграмма 1

% УСПЕВАЕМОСТИ

% КАЧ-ВА

ЗНАНИЙ

Предложенные  в  ниже  приведенном  плане  урока  шесть 

уровней заданий дают возможность каждому ученику работать 

самостоятельно,  активно  решать  поставленные  вопросы, 

максимально  реализовать  себя  на  уроке,  самому  определять 

количество выполненных заданий, применять различные виды 

проверок. 

ПЛАН УРОКА 

ТИТУЛЬНЫЙ ЛИСТ

КАТАЛОГ КОМПЕТЕНЦИЙ

ТЕМА: 

1

Базовая компетенция:

Нахождение периметра прямоугольника.

Умение учиться

Дисциплина:

2

Составляющая компетенция:

Математика

Умение находить данную величину.

Класс:

2

3

Операция: 

Преподаватель: 

Работа с учебником, представление 

информации в виде схем и образов.

Королева Н.А.

Дидактическая степень/категория:

2

Карта знаний

Информационная составляющая:

Понятие о ломаной, периметре, способе его 

нахождении.

Учебное заведение: 

ШСР «Альтер»

Учебник: 

1

Жизненно необходимая информация

Л.Г. Петерсон «Математика» 2 класс 2 часть 

Нахождение периметра фигуры.

2

Информация, которая встречается в других 

дисциплинах

3

Информация, которая нужна для 

дальнейшего изучения данной 

дисциплины

Понятие о ломаной, длине звеньев, 

периметре.

КЛАССИФИКАТОР

ОРГАНИЗАЦИЯ

№

Учебное задание

Таксономия учебных 

задач по Блуму 

(уровень)

Время 

(мин)

Организационная форма/ форма 

оценивания

Общее время урока:

40

1

Найди длину данной ломаной, подписывая 

карандашом длины звеньев.

Полученные результаты занеси в формулу.

1.21

4

Работа в паре/самооценивание

2

Переформулируй  правило  на  стр.  16  и  продолжи 

предложение.

Длиной ломаной называют … Периметр – это…

2.10

5

Работа в паре/взаимооценка

3

Применяя правило нахождения периметра, найди 

периметр прямоугольника, если известны его 

стороны. 

3.11

8

Индивидуальная работа/ 

самооценка + оценка учителя

4

Выведи алгоритм решения задачи №3, стр.17.

4.11

8

Индивидуальная работа + оценка 

учителя

5

Предложи свою задачу по данному тексту:

Длина прямоугольника равна 18 см., а ширина -

5.10

7

Индивидуальная работа/ 

самооценка + оценка учителя

6

Составь  и  аргументируй  алгоритм  программы 

для  вычислительной  машины  по  нахождению 

периметра прямоугольника.

6.10

8

Индивидуальная работа+ оценка 

учителя.

239

Таким образом, уроки по таксономии Блума позволяют учащимся овладевать навыками самостоятельной 

работы  и  работы  в  группах,  в  парах,  дети  учатся  продуктивно  работать  с  учебником,  выделять  в  тексте 

главное, находить ответы на поставленные вопросы, что позволяет прочно запоминать учебный материал. 

Функциональная грамотность – способность человека вступать в отношения с внешней средой (современной 

жизнью) и максимально быстро адаптироваться и функционировать в ней [2]. А это становится возможным, 

если обучение носит деятельностный характер, если ученик учится ставить цели, действовать самостоятельно 

и ответственно, анализировать результаты своей работы. 

Список литературы 

1  «Об  особенностях  преподавания  основ  наук  в  общеобразовательных  организациях  Республики 

Казахстан в 2015 – 2016 учебном году» - с. 5. 

2 Рудик Г.А. Презентация к вебинарию 25 сентября 2013 г. Петропавловск, Республика Казахстан. 

Аңдатпа.  Мақалада  заманауи  технологияларды  өзара  тығыз  байланыстыра  отырып  пайдалану  және 

функционалдық  сауаттылықты  қалыптастыру  үшін  бастауыш  сынып  оқушыларымен  математика  пәні 

бойынша  сауаттылықты  дамыту  керектігі туралы  айтылады. Автор  ұстаздың  оқушыларды  оқыту  үрдісінде 

дәстүрлі  және  жаңашыл  әдістерді  пайдалану  барысында  шәкірт  пен  мұғалімнің  өзара  тығыз  байланысты 

болып, олардың бір-бірін түсінушілігі туралы өз көзқарасын қорытындылайды. Мақалада Блум таксономиясы 

бойынша  талданған  сабақ  жоспары  ұсынылады,  себебі  ондағы  сабақ  жоспары  мен  бағалау  әр  деңгейге 

лайықтап сәйкестендірілген. 

Аннотация.  В  статье  рассматривается  взаимосвязь  применения  современных  технологий  и  развитие 

математической  грамотности  у  учащихся  начальной  школы  в  контексте  формирования  функциональной 

грамотности.  Автор  анализирует  некоторые  аспекты  традиционного  и  инновационного  обучения,  формы 

взаимодействия учителя и ученика на уроке. В статье предложен план урока, разработанный по таксономии 

Блума, где каждому уровню соответствует учебное задание и форма оценивания. 

Abstract. This article examines the relationship between the use of modern technologies and the development 

of mathematical literacy among primary school students in the frames of forming functional literacy. The author 

analyses  some  aspects  of  traditional  and  innovative  education,  forms  of  cooperation  between  teachers  and 

students. The article contains a lesson plan, which is developed using Bloom’s taxonomy, where activities and 

forms of assessment correspond to each level of complexity. 

ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ САБАҚТАРЫНДАҒЫ ҰЛТТЫҚ ОЙЫНДАРДЫҢ МӘНІ

 

Г.А. Куанышева

1

, А.Б. Каирова

2

, Н.А. Аубакиров

3

 

1

Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, аға ғылыми қызметкер, 

2

«А. Косарев атындағы № 9 орта мектебі» ММ Степногорск қаласы, 

3

«№ 3 Ақкөл орта мектебі» ММ Ақкөл ауданы Ақмола облысы, g.kuanysheva@mail.ru 

Пікір беруші – Калдыбаева Ж.С., Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, аға ғылыми қызметкер 

Әр халықтың өз ұрпағын өмірге әзірлеуде, баулып тәрбиелеуде өзіне ғана тән ерекшеліктері болады. Ол 

ерекшеліктері ең алдымен сол халықтың әдет-ғұрпын, салт-санасын, тұрмысы мен дәстүрлеріне байланысты 

қалыптасады. 

Қазақ халқының ұлттық ойындары – атадан балаға, үлкеннен кішіге мұра болып жалғасып келе жатқан 

асыл қазына. Ұлттық ойындар қазақ халқының ежелгі мәдениеті мен өнерінің ешкімнен кем болмағанын 

байқатады. Қазақтың ұлттық ойындарының қоғамдық және әлеуметтік маңызы аса зор. Ата-бабаларымыз 

ұлттық ойындар арқылы ұрпақтың мықты әрі жігерлі болып өсуіне ықпал етіп, олардың береке-бірлігі мен 

ынтымағын жарастырып отырған. Қазақтың ұлттық ойындарының түрі өте көп. Ғалым-зерттеушілер мынадай 

бес түрге бөліп, ұлттық ойын түрлерін әр топқа жіктейді [1]. Олар: 

240

Ұлттық  ойындар  баланың  еңбекке  деген  қарым-қатынасы  мен  ойлау  қабілеттерін  арттырады  және 

баланы шымыр, епті, зерек, алғыр, тапқыр да парасатты болып өсуге тәрбиелейді. Бұл жөнінде Ахмет Жүнісов 

былай дейді: «Өзге халықтар сияқты қазақтың да ертеден қалыптасқан, атадан-балаға мұра болып жалғасып 

келе жатқан ұлттық ойын-сауық түрлері бар. Зер салып байқап отырсақ, ол ойын-сауықтар қазақтың ұлттық 

ерекшелігіне,  күнделікті  тұрмыс-тіршілігіне  тығыз  байланысты  туған  екен  және  адамға  жастайынан  дене 

тәрбиесін беруге, оны батылдыққа, ептілікке, тапқырлыққа, күштілікке, төзімділікке т.б. әдемі адамгершілік 

қасиеттерге баулуға бағытталған екен» [2]. 

Ал  енді  «Ұлттық  энциклопедияда»  қазақтың  ұлттық  ойындарының  мән-маңызы  туралы  былай  деп 

жазылған: «Қазақ ұлты негізінен ұрпақ қамын басты мақсат етіп қойып, балалардың нағыз азамат болып 

қалыптасуына  аса  зор  мән  берген.  Нәтижесінде  дәстүрді  бала  тәрбиесінің  басты  құралы  ретінде  ұлттық 

ойынды орайластырып, дамытып отырған» [3]. 

Халқымыз ойындарға тек балаларды алдандыру ойнату әдісі деп қарамағаны анық. Жас ерекшеліктеріне 

сай, олардың көзқарастарын, мінез-құлықтарын қалыптастыру құралы деп те ерекше бағалаған. Ежелден-

ақ халқымыз ұл-қызына уақыт талабына сай жан-жақты тәлім-тәрбие беруде, ең алдымен, ұлттық әдепке 

айналған  мінез-құлық  мәдениетін,  өнегелі  әдеттер  мен  дағдыларды,  іс-әрекеттерді  меңгертуде  ұлттық 

ойындарға айрықша мән беріп, небір керемет халық әдебін бейнелейтін талаптар мен ережелерді жүйелеп, 

ұрпақтан-ұрпаққа  жеткізе  білген.  Бұл  қазақтың  ұлттық  ойындарының  тәрбие  берудегі  таптырмас  құралы 

екендігін  дәлелдейді. Халқымыз  «Баланы  ойын  өсіреді»  деп тегін  айтпаған.  «Ойын – тіршіліктің  нышаны, 

еңбекке бейімдеудің белгісі» деп халқымыз ойын әрекетін тәрбие құралы ретінде бағалаған. Төрт түлік мал 

туралы халық ауыз әдебиетінде ғана жырланып қоймай, ұлттық ойындарда да көрініс тапқан: «Түйе, түйе», 

«Соқыр теке», «Көк сиыр» тағы да басқа ойындарында басты рөлде төрт түлік мал сомдалып, ойын мазмұнында 

олар көздің қарашығындай қорғалады. Ұлттық ойындар тақырыбына мазмұнына қарай логикалық байланыста 

болып келеді. 

Қазақ халқының ұлттық ойындарының өзіне тән бір ерекшелігі сол ол тек көңіл аулап, қызық қуып, уақыт 

өткізу үшін емес, белгілі бір білімділік, тәрбиелік мақсат көздейтінінде. Қазақ халқынын ұлттық ойындарын 

негізінен үш салаға бөліп қарастыруға болады [4]: 

Сондай-ақ  халық  ойындары  оқушылардың  денелерін  шыңдап  оларды  икемділікке,  төзімділік  пен 

шапшаңдыққа, тапқырлық пен алғырлыққа, дәлдік пен ептілікке баулиды. Денешынықтыру сабағы жоғары 

адамгершілік  рухта тәрбиелеудің  белсенді  құралы  ретінде  мектепте  берілетін  барлық  білім  негіздерімен 

астасып,  жалпыға  бірдей  орта  білім  беру  идеяларын  іске  асырып,  соның  нәтижесінде  қоғамдық  пайдалы 

241

еңбекке араласуы мен Отан қорғау ісіндегі жүйелі тәрбиенің негізін құрайды. 

Дене шынықтыру сабақтарында ұлттық ойындарды пайдалануды біз күнбе-күнгі сабаққа әзірлену кезінде 

белгілеп, сабақ жоспарында көрсетеміз. Ойындарды негізінен сабақтың басында да, ортасында да, соңында да 

пайдалануға болады. Осыған орай оқушылардың дене шынықтыруымен ынта-жігерлерін арттырудың тамаша 

құралдарының бірі – өз ұғымдарына түсінікті қимыл ойындары болып келеді. Алғашқы бірнеше сабақ бойы 

ойыннан негізгі материалға, одан қайта ойынға, одан қайта негізгі материалға өтеміз. 

Сабақтың  аяғын  ойынмен  аяқтаймыз.  Мысалы:  «Қолдың,  аяқтың,  екі  дененің  негізгі  қалыптары  мен 

қозғалыстары» тақырыбына байланысты жаттығулар өткен кезде «Мысық пен тышқан» ойынын пайдалануға 

болады. Бұл ойын балалардың тыныс мүшелері мен бұлшық еттерінің жетілуіне, жүгіруге үйретеді. Олардың 

жеңіске деген ерік, қайраттарын шыңдауға батылдыққа, тапқырлыққа баулиды. «Жүгіру және жүру» тақырыбын 

өткенде, алғашқы сабақтарды бағдарламаға сай өткізіп, оқушылар бағдарламаны меңгергеннен кейін оны 

қалыптастыру, бекіту мақсатында «Құтқару» ойынын ойнатамыз. Ойын жүйріктікке, тапқырлыққа негізделген. 

«Сапқа тұру және қайта-өзгерту» тақырыбында «Қасқыр қақпан» ойынын ойнатамыз, бұл ойынды сабақтың 

бірінші жартысында пайдалануға болады. Осы ойын оқушыларға сап құрып тұруды үйретеді, математикада 

үйренген сандарын тәжірибеде қолдануға мүмкіндік алады. 

Шапшаң  жүгіру,  икемділік  пен  айлакерлікке,  шешімділікке,  мөлшерлей  білуге  үйретеді.  Осы  сияқты 

«Жүру  және  жүгіру»  тақырыбында  «Жаяу  жарыс»,  «Секіру»  тақырыбын  өткенде  «Сыңар  аяқ»,  «Лақтыру» 

тақырыбында «Кім алысқа лақтырады?» ойындарын ойнатамыз. 

Бұл  ойындардың  мақсаты  оқушылардың  барлық  денелерін  қозғалысқа  келтіруді  қамтамасыз  етеді. 

Ұжым болып бірлесудің нәтижесінде жеңіске жетуге деген ерік-қайратын шыңдау, олардың өз ұжымы, тобы 

алдындағы жауапкершілігін арттыру және төзімділікке тәрбиелеу болып табылады. Ал «Секіру» тақырыбында 

халқымыздың  ежелгі  ойындарының  бірі  «Қарғымақ»  ойынын  ойнатамыз,  аталған  тақырыптың  алғашқы 

сабақтарында оқушылар секіру жаттығуларын меңгеріп, біраз тәжірибе жинағаннан кейін ойналады, ойын 

көбінесе  сабақтың  екінші  жартысында  пайдаланылады.  Осы  сияқты  «Гимнастика»  тақырыбында  «Үлек» 

пен «Тайлақ» ойынын ойнатуға болады. Бұл ойын халықтың байырғы ойыны, ойын өте қарапайым, мұнда 

оқушылардың гимнастикалық жаттығуларына лайық барлық түрі бар. Әдетте арнайы берілген жаттығулар 

оқушыларға  қиын  соғады,  олар  оны  орындай  алмайды,  ал  ойын  түрінде  өтсе,  онда  олар  қиындықты  тез 

меңгереді.  Егер  де  оқушылар  өздерін  еркін  ұстап,  сабаққа  бар  бейімдерімен,  белсене  қатысса,  онда  бұл 

сәтсіздікті тез жеңуге болады. 

Ұлттық  ойындар  дене  шынықтыру  сабақтарында  оқушыларды  өзінше  әрекет  етуіне  мүмкіндік  береді, 

қабылдау мүшелерінің жұмысын арттырады және ойлай білу, мақсатқа жету, өзін-өзі ұстай білуге үйретеді 

деген пікірдеміз. Өзіне-өзі сенуге, белсенділікке тәрбиелейді, ойын тәртібін сақтау оларды ұйымшылдыққа 

баулиды. 

Асық ойыны – біздің ұлттық спортымыздың бір түрі. Ертеде мұны қазақтың ұлы да, қызы да қызыға ойнаған. 

Бұл  ойын  адамды  ептілікке,  мергендікке,  шапшаңдыққа,  сергектікке  үйретеді.  Асық  ойнау  үшiн  балалар 

тақыр алаңқайға көлденеңiнен түзу сызық сызады да, соны бойлай тiгiлген кенейдi кезектесiп сақамен ату 

арқылы мергендiк сынасады. Кенейдi кiм көп атып салса, сол ұтады. Асық ойынының бұдан басқа да түрлері 

бар.  Мәселен,  «Асық  ату»  ойынының  30  шақты түрі  бар.  Солардың  iшiнде  кеңiнен таралғаны  «Үш табан», 

«Бiр  табан»,  «Әйзiк»,  «Атпақыл»,  «Шығу»,  «Құмар»  «Таған»,  «Шеңбер»,  «Шiк-Бүк»,  «Доршке»,  «Қақпақыл», 

«Иiрмекiл», «Жемекiл», «Ханталамақай», т.б. Асық ойынын үйде де, ашық алаңда да ойнауға болады. Қыстың 

боранды күндерінде ұзақты күн үйде отыратын балалар ертеде асық ойынының «Ханталапай», «Қора», «Алшы» 

деген түрлерін ойнаған. Бір орнында отырып ойналғанымен, бұл ойындар да ойыншыны дәлдікке үйретіп, 

намысқойлыққа тәрбиелеген. Қазақ халқы асықты тек ойын құралы ғана емес, сондай-ақ болашаққа болжам 

жасауға пайдаланған. Бақсы-балгерлер баяғы заманда асыққа қарап жіберіп көріпкелдік те жасаған. Сақасы 

мықтының салымы күшті. Асық ойынында, ең бастысы – сақаң жақсы болуы керек, сонда ұту мүмкiншiлiгiң 

арта түседi. Сақасы мықты ойыншының асық ойынында бағы жанатыны сөзсіз. Ал енді сақаны қалай таңдау 

керек,  соған  тоқталайық.  Асық  ойынын  зерттеушілердің  айтуынша,  сақаның  әдемі  де  салмақты  болғаны 

дұрыс. Салмақты болу үшін ойыншылар ертеде асыққа қорғасын құятын болған. Қорғасын құйылған сақаның 

салмағы  ауырлап,  қарсыласын  ұту  мүмкіндігін  арттырады.  Ауыр  сақа  ойын  барысында  иіріп  жібергенде, 

көбінесе алшысынан түсіп, иесіне жол ашады. Асық ойынында кімнің сақасы алшысынан түссе, сол бірінші 

атады. Қазақтың «Асығың алшысынан түссін!» деген ізгі тілегі осыдан шыққан. Сақалыққа негізі арқардың 

асығын таңдаған жөн. Себебі ол қой мен ешкінікіне қарағанда, көлемі жағынан әжептәуір үлкен және ауыр. 

Салмақты сақа алыстан атқан кезде асықтардың бірнешеуін шеңбердің сыртына шығарып жібереді. Асық 

ойнауға әбден машықтанып алған балалар, қажет болса, сақаны асықпен қоса шеңбердің сыртына шығарып 

және оны кері қайтарып алып та отырған. Бұл ойынды зерттеушілер оның ойнау техникасын бүгінгі таңдағы 

бильярд ойынына ұқсатады. Сондай-ақ асық атудың кейбір әдісі боулинг шарын лақтыру тәсіліне де келеді. 

Асықтар  әр  түрлi  болып  боялады. Түсiне,  көлемiне  қарай  олар  әрқалай  бағаланып  отырады. Асық  ойыны 

көздiң көру қабiлетiн және қолдың ептiлiгiн арттырады. Асықтың атып ойнайтын түрі үнемі қимыл-қозғалысты 

242

қажет ететіндіктен, денені қыздырып, бойдағы қан айналымын жақсартады. Ойын барысында үнемі отырып-

тұру, жүрелей отыру, тізені бүгу, созыла түсіп, көздеп ату және тағы басқа дене қимылдары жас балалардың 

денесін шынықтырып, аяқ-қолдағы буын ауруларының алдын алады. Сондай-ақ асық ойынындағы алыстан 

көздеп ату тәсілі баланы жастайынан мергендікке үйретеді. Асық ойыны арқылы кішкентайынан мергендікке 

баулынған қазақ жауынгерлері садақ тартудан да, найза лақтырудан да алдарына жан салмаған. Осындай 

ерекшеліктері  бар  асық  ойыны  ұлттық  ойындар  құрамына  енуге  әбден  лайық.  Шындап  қолға  алса,  бұл 

ойынды қазақтың кез келген баласы тез меңгеріп кетеді. Денсаулыққа зиянын тигізетін компьютерден гөрі, 

таза ауада ойналатын қимыл-қозғалысқа толы асық ойыны балалар үшін әлдеқайда пайдалы. Асық ойнап 

үйренген бала қазіргі балалардай компьютер алдында күн ұзақ көз майын тауысып отырып алмайды. Асық 

шахмат пен тоғызқұмалақ секілді арнайы алаңды қажет етпейді. Бұл ойын – нағыз бұқаралық спорт түрі. 

Асықтың ойнау әдістері көптеген спорт түрлеріне ұқсас. 

•

Біріншіден, бұл ойын – түгелдей қозғалыс. Баланың он екі мүшесі, бұлшық еттері толық қозағлысқа 

түседі.  Ойыншы  бала  еңкейеді,  сәл  ғана  ұмсынады,  оң  аяғын  қатты  серпеді.  Бір  мезетте  осынша  қимыл-

қозғалысқа түсіретін бір де бір ойын жоқ. Сақаны жіберіп қалған соң бала қарап тұрмайды, жүгіреді. 

•

Екіншіден, көздің көрегендігін арттырады. Сөреден асықты дәл көздеу, қашықтықты дәл межелеу 

көрегендікті қажет етпей ме? 

•

Үшіншіден, асық ойыны баланың миын шынықтырады. Яғни, бала асықты атпас бұрын ойланады. 

Қай тұстан, қалай атса дұрыс тиетінін ойша самақтайды. Сөйтіп, өзінше есептеп, қорытынды шығарту арқылы 

асық баланың ақыл-ойының жетілуіне себепкер болады. 

•

Төртіншіден, ең бастысы, асық ойыны баланы жеке тұлға ретінде мықты тәрбиелейді. Асық ойнау 

арқылы бала бәсекелестікке үйренеді, көшбасшылық, лидерлік қасиет қалыптасады. Бүгін ұтылған бала ертең 

ұтуға тырысады, сөйтіп мінез – ер мінезі шыңдалады. 

Қалада жылдың барлық мезгілінде асық ойнауға болады ғой, егерде мектептерімізде сабақтарда асық ату 

ойынын жоспарға кіргізсе, ұлттық ойындарымыз ары қарай дамиды деген ойдамыз. Балаларымыз шетелдің 

шығарған  қан-төгіс  ойындарын  ойнағанша,  адамның  денсаулығына  зор  пайдасын  тигізетін  асық  ойынын 

ойнағаны  артық.  Ойын  адамды  асықтың  ұшу  траекториясын  көзбен  өлшеп,  сызу  арқылы  математикаға 

баулиды. Асық ойынын ауыл баласының еншісінде ғана қалдырмай, ұлттық спорт түріне көтерсек. Асық ойыны 

баланың жастайынан нерв жүйелерін шыңдап, оларды дәлдікке, ұстамдылыққа, байсалдылыққа тәрбиелейді. 

Мұндай  қасиеті  болмаса,  адамда  төзімділік,  шыдамдылық  та  болмайды.  Ондай  қасиеттері  болмаса,  адам 

ойында  да,  өмірде  де  көздеген  мақсатынан  шыға  бермейді.  Бұл  ойынның  еңбектеген  баладан,  еңкейген 

кәріге дейін ойнайтын түрлері болған. 

Ұлттық ойындарды насихаттау мақсатында ұлттық ойын түрлерін қолданған сабақтарды, сыныптан тыс 

іс-шараларды пәндік семинарларда, түрлі сайыстарда өпшіліктің назарына ұсынып жүрміз. 

жүктеу/скачать 23,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: