Сборник статей международной учебно-методической конференции
жүктеу/скачать 8,74 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ПОВЫШЕНИЯ КАЧЕСТВА ПРЕПОДАВАНИЯ ЧЕРЕЗ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ СОДЕРЖАНИЯ ТЕМАТИЧЕСКИХ ПЛАНОВ СПЕЦИАЛИЗИРОВАННОГО КУРСА ПО ПРОТИВОДЕЙСТВИЮ ТОРГОВЛИ ЛЮДЬМИ
- ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫНДА ИНТЕРАКТИВТІ ОҚЫТУ ƏДІСТЕРІН ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ Жолаева Г.Б. педагогика ғылымдарының магистрі, оқытушы
- Қазтұтынуодағы Қарағанды экономикалық университеті
Библиографический список:
1.Березин И.С. Практика исследования рынков. – М.: Бератор-Пресс, 2013. – 376 с. 2.Божук С.Г., Ковалик Л.Н. Маркетинговые исследования. – СПб: Питер, 2013. – 304 с. 3.Голубков Е.П. Маркетинговые исследования: теория, методология, практика. – М.: Финпресс, 2008. – 416 с. 4.Дубровин И.А. Маркетинговые исследования. – М.: Дашков и К, 2011. – 134с.
ПОВЫШЕНИЯ КАЧЕСТВА ПРЕПОДАВАНИЯ ЧЕРЕЗ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ СОДЕРЖАНИЯ ТЕМАТИЧЕСКИХ ПЛАНОВ СПЕЦИАЛИЗИРОВАННОГО КУРСА ПО ПРОТИВОДЕЙСТВИЮ ТОРГОВЛИ ЛЮДЬМИ Кенешбек уулу А. Кыргызская Республика, к.ю.н. Кенбаев Ж.А. КА МВД РК им Б. Бейсенова, к.ю.н. Балгимбеков Д.У., , к.ю.н., доцент Карагандинского экономического университета Казпотребсоюза
В связи с социально-экономическими и культурными преобразованиями, происходящими в современном обществе, а также с вхождением Республики Казахстана и Кыргызской Республики международное образовательное пространство, особое значение приобретает подготовка преподавателей юридических Вузов в свете современных технологий и методов повышения их качества преподавания. Современная система образования подвергается серьезным изменениям в части улучшения качества преподавания, под воздействием запросов общества и происходящей в стране продолжающихся реформ в идеологии, экономике, в праве и психологии мышления. Особое место в качестве преподавания занимают вопросы содержания преподаваемых курсов. Это в полной мере касается вопросов преподавания и содержания специализированных
628
курсов по противодействию торговли людьми. В большинстве случаев профессорско- педагогический и методический состав высших учебных заведений, знакомы с современными достижениями отечественных и зарубежных методических школ. Поэтому требования внесения серьезных изменений, как в содержание преподаваемых специализированных курсов, так и методы профессиональной подготовки обучаемых по данному предмету в системе высшего юридического образования не вызывает сомнений. Одним из направлений в решении вышеназванной задачи, как отмечается в современной научной литературе, является совершенствование профессионально направленного обучения с учетом содержания тематики специализированных курсов. Данной проблеме посвящен ряд научных исследований, которые рассматривают ее в общетеоретическом плане. Общие вопросы профессионально-направленного обучения в вузе, наиболее глубоко и всесторонне изученные отечественными педагогами и методистами, связаны с характеристикой педагогических функций, методических умений и профессионально и личностных качеств профессорско-преподавательского состава, с исследованием структуры и содержания тематических планов, а также с проблемами педагогического профессионализма. С учетом вышеизложенного необходимо осуществление комплекса мер по приведению изучаемых курсов по противодействию торговли людьми в соответствии с потребностями правоприменительной практики и разнообразным спектром применения различных педагогических инструментариев, главным из которых является наполнения тематики специализированных курсов по противодействию торговли людьми как в Казахстане, так и в Кыргызстане. Как показывают наши исследования, наиболее эффективным способом значительного сокращения преступной деятельности торговцев людьми является комплекс мер разумного сочетания педагогических, правовых, социально-экономических, финансовых, организационно- управленческих и других мер. Причем педагогическая сторона вопроса представляется наиболее важной, стержневой, на которой основываются все остальные меры.
В настоящее время в Казахстане в педагогическом аспекте, науками уголовно- правового и криминалистического цикла накоплены достаточные материалы, касающийся деятельности отдельных ли и преступных хозяйствующих субъектов в торговле людьми, ставший в основном предметом уголовно-правового и криминологического изучения. Однако обеспечения фундаментальности и концептуальности изучения деятельности отдельных лиц и преступных формирований в области противодействия торговле людьми мешает отсутствие предметно- специализированных, криминалистических воззрений по этому поводу, а исследования криминалистических особенностей современной деятельности преступных корпораций находятся в зачаточном виде и значительно отстали от криминологов. Анализ юридической литературы, где косвенно рассматриваются особенности частной методики деятельности преступных хозяйствующих субъектов использующих незаконный труд, совершающие общественно опасные деяния и приносящие значительный вред можно выделить в содержание частной методики следующие направления криминалистического изучения. В первую очередь это касается обобщения криминалистической характеристики деятельности преступных образований в целом и конкретного вида преступления совершаемыми указанными образованиями, с обязательным отображением помощи жертвам торговли людьми. Следующим и важным направлениям будет изучение особенности возбуждения уголовного дела. Третьим направлением изучения, будут, является обстоятельства, подлежащие установлению, характерные для данного вида преступления. Четвертым - типичные исходные следственные ситуации и основные направления их разрешения. Пятым - особенности тактики проведения отдельных следственных действий и оперативно-розыскных мероприятий первоначального и последующего и заключительного этапов расследования. Шестым - организацию взаимодействия с органом дознания при расследовании конкретного вида преступления. Седьмым - использование специальных знаний. Восьмым - особенности установления материального ущерба. Девятым - особенности использования помощи общественности в расследовании и предупреждении данного вида преступления. И десятым - выявление причин и условий, способствующих совершению преступления и принятие мер к их устранению. Проведенный нами анализ по таким делам показывает, что почти каждое преступление совершено группой лиц, специально организованной для этих целей. При чем, преступный труд, как правило, используются действующими хозяйствующими субъектами, то есть юридическими лицами. В то же время необходимо отметить, что в современных условиях существования 629
уголовно-правовой науки и в действующем отечественном уголовном законодательстве нет конкретных норм, квалифицирующих общественно опасную деятельность юридических лиц как преступной. Можно ли считать, что преждевременным изучаемые криминалистикой исследуемые объекты? На этот вопрос следует ответить отрицательно. Теоретико-криминалистическое понимание и изучение деятельности преступных корпораций перспективные задачи криминалистов сегодня, а завтра реалии следственной практики. В свою очередь необходимо отметить, что в настоящее время не только отдельные ученые-криминологи ратуют за введение уголовной ответственности юридических лиц, но уже целые школы уголовно-правового цикла отстаивают такую ответственность в уголовном законе. А аналогичные требования ученых в области административного права уже нашли свое отражение в КоАП РК. Кроме того, в очередном Послании Президента Республики Казахстан – Лидера нации Нурсултана Назарбаева народу Казахстана «Стратегия «Казахстан-2050»: новый политический курс состоявшего государства» указывает, что Казахстан, сталкиваемся с миграционным давлением в отдельных регионах страны, где незаконные трудовые мигранты дестабилизируют местные рынки труда[1].
Поэтому недостаточная теоретико-криминалистическая проработка дальнейшего развития корпоративной преступности в торговле людьми, и отсутствие криминалистических концепций борьбы с ней, несомненно, приведут в дальнейшем к определенной проблематике исследуемого вопроса не только со стороны ученых и практиков юристов, но и правоохранительную деятельность в целом.
В связи с этим необходимо выявить устойчивые закономерности проявлений деятельности преступных формирований при торговле людьми через методологию её изучения. Конечно, методы, разрабатываемые в криминалистике различны по своей сущности и логическому классификации. В теории криминалистике используются общенаучные и специальные методы познания.
Общенаучные методы исследования деятельности преступных лиц направлены, конечно, в первую очередь чувственно-рациональном методе познания, такие как наблюдение, описание, сравнение, моделировании и т.д. Кроме того, могут быть использованы методы математического и кибернетического метода познания.
Специальные методы познания в группе собственно криминалистических, можно в основном выделить структурно-криминалистические методы. Это методы накопления исходной информации, необходимой для построения структуры, определения путей её развертывания и использования в практической деятельности[2, с.67]. Основой, которой могут выступать механизм деятельности преступных корпораций, на основе переосмысления понятия субъекта преступления. То есть возможности привлечения к уголовной ответственности юридических лиц. Конечно, потребуется определенное время для того, чтобы убедиться, что преступные образования на основе юридических осуществляющие преступную эксплуатацию - общественно опасны, хотя и не «вписываются» в классические теоретико-правовые догмы карательных отраслей права и юридических дисциплин. В настоящее время уголовно-правовой и криминологической науке ведутся острые дискуссии по вопросу: может ли субъектом преступления выступать юридическое лицо. Многие нормы уголовного закона в научном и практическом осмыслении еще очень далеки от разрешений. В частности, не разработана уголовная политика и соответствующие концепции установления ответственности юридических лиц в уголовном законодательстве, хотя первые шаги в этом направлении уже сделаны. Для ученых-криминалистов, чтоб высвечивать свои частные методики необходимо, чтобы законодатель криминализировал те деяния, которые на международном уровне приняты как уголовно наказуемые и установил такую ответственность в законодательстве Республике Казахстан. Но практика борьбы с организованной преступностью уже давно стало анализировать и выявлять тревожные симптомы проявления деятельности, преступности используя хозяйствующие субъекты при торговле людьми и преступную эксплуатацию на первоначальном уровне как методы противодействия органам уголовного преследования, а в настоящее время как форма существования самой преступности. Нельзя не согласиться с мнением Н.П. Яблокова, который отмечает, что разработки и предложения юристов практиков по вопросам методики расследования организованной преступной деятельности в ряде случаев опережают соответствующие разработки ученых криминалистов, что не всегда делает практические методики удачными. Ибо, как справедливо замечено, практика в данном случае способна помочь науке гораздо меньше, чем, если бы речь
630
шла о любом ином виде преступности. [3, с.255]. Объясняется это сложностью деятельности преступных хозяйствующих субъектов, как сущности криминалистического понимания преступных корпораций, её не криминализации в уголовном законе, отсутствие соответствующих данных в статистике, недостаточностью накопленного эмпирического материала и отрицание зарубежной практики ведущими отечественными учеными криминалистами по вопросам расследования преступной деятельности юридических лиц в целом.
Полностью поддерживая точку зрения профессора Р.С. Белкина в том, что криминалистика возникла и развивается как наука, способствующая своими положениями деятельности правоприменительных органов по установлению истины в судопроизводстве, отправлению правосудия и предупреждению преступлений. Разработка этих положений – результат изучения двух видов человеческой деятельности: преступной деятельности по подготовке, совершению и сокрытию преступлений и её антипода – деятельности по выявлению, раскрытию, расследованию преступлений[2, с. 345]. На основании вышесказанного необходима, для криминалистического понимания и формирования собственно криминалистических представлений исследуемого вида преступной деятельности в целом и её отдельных подвидов. А в дальнейшем теоретическое обоснование криминалистических рекомендаций по выявлению, раскрытию, расследованию и предотвращению рассматриваемых преступлений. Разработка новых, консолидация и обобщение накопленного криминалистического опыта научных исследований деятельности отдельных лиц и преступных корпораций в области противодействия торговле людьми и включение в содержание специализированных курсов по противодействию торговли людьми, можно отнести следующее, это: 1.
преступной деятельности отдельных лиц и преступных формирований в области торговли людьми;
2.
Изучение объективных закономерностей деятельности преступных формирований и отдельных лиц, через составляющих их основу общей и частной теории современной криминалистики, как базы разработки средств, приемов и рекомендаций по осуществлению выявления, раскрытия и расследования исследуемой преступной деятельности; 3.
естественных, технических и гуманитарных наук по вопросам борьбы с торговлей людьми; 4.
Совершенствование технико-криминалистического обеспечения деятельности органов уголовного преследования при расследовании рассматриваемых преступлений; 5.
Конструирование общетеоретических основ и эмпирических предпосылок для направленного криминалистического объяснения механизма преступления и её характеристик; 6.
Анализ устойчивых закономерностей в изучении деятельности преступников и хозяйствующих субъектов, с целью выявления классифицированных составных элементов этой деятельности и конструктивных рекомендаций в уголовное и уголовно-процессуальное законодательство; 7.
людьми и основ криминалистической методики её расследования. 8.
Изучение достижений научной мысли в исследуемой области зарубежных специалистов и использование этих достижений в отечественные законодательные акты и криминалистические воззрения; 9.
Изучение при расследовании проблем выявления причин и условия способствующих совершению преступлений и выработка комплекса профилактических мер, существенно затрудняющих совершение или прекращающих преступную деятельность торговцев людьми. Библиографический список:
1. Послание Президента Республики Казахстан - Лидера нации Нурсултана Назарбаева народу Казахстана «Стратегия «Казахстан-2050»: Новый политический курс 631
состоявшегося государства» 14.12.2012 // Официальный сайт Президента РК. http://www.akorda.kz/ 2.
6. Аверьянова Т.В., Белкин Р.С., Корухов Ю.Г., Россинская Е.Р. Криминалистика. Учебник для вузов. Под ред. Р.С. Белкина. - М., 1999. с.500 7. Основы борьбы с организованной преступностью / Под ред. В.С. Овчинского, В.Е. Эминова, Н.П. Яблоков. - М.: «ИНФРА - М», 1996. с. 459.
ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫНДА ИНТЕРАКТИВТІ ОҚЫТУ ƏДІСТЕРІН ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ Жолаева Г.Б. педагогика ғылымдарының магистрі, оқытушы Қазтұтынуодағы Қарағанды экономикалық университеті
Қазіргі кезде егемен елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, əлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. Бұл оқу-тəрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты болып отыр. Себебі, білім беру парадигмасы өзгерді, білім берудің мазмұны жаңарып, жаңа көзқарас, жаңаша қарым-қатынас пайда болуда. Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тəрбие мен білім беруде оқытушылардың инновациялық іс-əрекетінің ғылыми-педагогикалық негіздерін меңгеруі маңызды мəселелердің бірі. Ғылым мен техниканың жедел дамыған, ақпараттық мəліметтер ағыны күшейген заманда ақыл-ой мүмкіндігін қалыптастырып, адамның қабілетін, талантын дамыту білім беру мекемелерінің басты міндеті болып отыр. Ол бүгінгі білім беру кеңістігіндегі ауадай қажет жаңару оқытушының қажымас ізденімпаздығы мен шығармашылық жемісімен келмек. Сондықтан да əрбір студенттің қабілетіне қарай білім беруді, оны дербестікке, ізденімпаздыққа, шығармашылыққа тəрбиелеуді жүзеге асыратын жаңартылған педагогикалық технологияны меңгеруге үлкен бетбұрыс жасалуы қажет. Өйткені мемлекеттік білім стандарты деңгейінде оқу үрдісін ұйымдастыру жаңа педагогикалық технологияны ендіруді міндеттейді. Білім беру саласы қызметкерлерінің алдына қойылып отырған міндеттердің бірі – оқытудың əдіс тəсілдерін үнемі жетілдіріп отыру жəне қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды меңгеру. Қазіргі таңда оқытушылар инновациялық жəне интерактивтік əдістемелерін сабақ барысында пайдалана отырып сабақтың сапалы əрі қызықты өтуіне ықпалын тигізуде. Əдістемелік құралымыздың мақсаты: - “Білім” заңына сəйкес басым бағыттар мен міндеттерді жүзеге асыру үшін білім мазмұнын жақсарту; - Оқытудың жаңа педагогикалық технологиясын жан-жақты меңгеру арқылы студенттің жеке тұлға ретінде дамуын қамтамасыз ету. Міндеті: - Талабы таудай жеке тұлғаны іздеп табу жолдарын қарастыру,оларды өсіру, əр студенттің қабілетін танып білу. Бəсекеге қабілетті технологиялар инновациялық экономиканың өзегі ретінде өздігінен пайда бола қоймайды. Бұл ұзақ үдеріс, ғылыми зерттеулердің, күрделі де шығынды эксперименттердің жəне, ақыр аяғында, ғалымдардың идеялық нұрлануының қиындықпен келетін жемісі.
… егер технологияларды басқалардан алуға ғана сүйенетін болсақ, біз өзіміздің технологиялық артта қалушылығымызды сол күйінде тұмшалап, технологиялық жəне ғылыми тұрғыда дамыған елдерге тəуелділікте боламыз. Сондықтан бізге өз ғылымымызды дамыту керек. Н.Ə.Назарбаев Жай мұғалім – хабарлайды, Жақсы мұғалім – түсіндіреді. Керемет мұғалім – көрсетеді, Ұлы мұғалім – шабыттандырады Уильям Уорд
632
Интерактив (ағыл.бірлескен əрекет) өзара əсер ету деген мағынаны білдіреді. Интерактивті оқыту əдісі – студенттің оқу үрдесін ұйымдастыруға толық қатынасын белсенді тұлға болып қалыптасуына мүмкіндік ашатын тиімді оқыту əдісі. Қазақ тілі сабағында ақпараттық технологияларды тиімді қолдану əр ұстаздың міндетіне айналып келеді. Бірақ бұл технологияларды біз қалай қолдануымыз керек? Мұғалім бұрынғыдай дайын білім бермейді, оқушыларға өз бетімен ізденуге нұсқау ғана береді. Оқу үрдісін ақпараттандыру арқылы нəтижеге жетемін деген мұғалім алдымен келесі міндеттерге мəн беру керек Компьютерлік оқу құралдарын зерделеу жəне қолдану; 1. Ақпараттық технологияларды зерделеу; 2. Тиімді тəсілдерді анықтау; 3. Тəсілдер мен материалдарды құрастыру жəне қолдану; 4. Қолданылған тəсілдердің нəтижесін бағалау.
Қазіргі кезде сабақта əдістемелік мақсатқа қарай келесі бағдарламаларды қолдануға болады: 1. Тренажер – бағдарламалар; 2. Бақылаушы - бағдарламалар; 3. Тəлімгерлік бағдарламалар; 4. Көрнекіліктер бағдарламалары; 5. Ақпараттық-анықтамалық бағдарламалар Тренажер – бағдарламалар студенттің білімін, білік-дағдысын бекітуге, пысықтауға арналған. Бақылаушы - бағдарламалар бақылауға қажетті тұрақтылықты, көпнұсқалылықты, бағаның мұғалімнің субъективтік көзқарасынан жəне тағы да басқа факторлардан тəуелсіздігін қамтамасыз етіп, білім беру үрдісінің сапасын жоғарлатып, студенттің еңбек өнімділігін, нəтижелілігін жоғарлатады. Тəлімгерлік бағдарламалар - студенттердің жауабын өндейтін бағдарламалар. Көрнекілік - бағдарламалары арқылы компьютерді көрнекілік құралы ретінде қолдана отырып студенттерді жаңа тақырыпқа керекті материалдармен таныстыруға болады. Дəстүрлі оқыту əдісімен салыстырғанда интерактивті оқытуда мұғалім мен студенттің өзара əрекеттесуі өзгереді, мұғалім белсенділігі студент белсенділігімен ауысады. Мұғалімнің міндеті – студенттің ынта – ықыласына жағдай туғызу. Оқытушы оқу үрдісін ұйымдастыруда студенттің тек көмекшісі болады. Интерактивті оқыту əдісін соңғы кездері қарқынды оқыту технологиясында кеңінен қолдануда. Студенттердің қазақ тілі сабағына ынта қоюын қалыптастырудың, тілдік тақырыптарды саналы түрде меңгеруінің басты қозғаушы күштерінің бірі – пəннің практикалық мəніне үнемі назар аудартып оқыту. Бұл студенттердің оқу мотивтерін оятудың, дамытудың мəйегі болып табылады. Мотив олардың білуге құштарлығынан, зейінінен жəне сабақтағы белсенділігінен байқалады. Жаңа ақпараттық жəне педагогикалық технологияның негізінде оқыту əдістерін өзгертуге мүмкіндік бар. Оқытушы рөлін білімді беруші ғана емес, студенттердің өзіндік жеке шығармашылық жұмысының ұйымдастырушысы ретінде де көруге болады. Қазақстандағы білім қызметі нарығын алдағы уақытта дамыту шарттарында сабақ беру жүйеленген дерективті практиканы талап етеді. Интерактивті үлгі берілген ақпаратты түсіндіруге қол жеткізуге бағытталған. Осы аталған оқыту үлгілерінің негізгі критерийлері нақтылы қорытынды бақылау, сабақтан тыс уақыттағы өзіндік жұмыстарға болжам жасау, жазба жұмысы қарастырылмайды. Интерактивті оқытудың үлгілері: материалды еркін мазмұндауда дискуссия ұйымдастыру, лекция санын қысқарту, семинар санын көбейту, топтық тапсырмалардың түрлері, жартыжылдық көлемінде үнемі бақылау жасау, жазбаша жұмыстар орындау. Қандай да бір үлгіні ұстану - бұл қателік. Оқу үрдісінің сапалы жəне тиімділігіне қол жеткізу үшін оқытудың осы екі үлгісін қатар алып жүру керек. Сол себепті елімізде жоғары білім жүйесін ұйымдастыру үшін оқыту əдістеріне көшуіміз керек. Қазіргі білім беру жүйесі мемлекеттік стандарт пен шынайы мүмкіндіктерге сəйкес келуі керек. Жоғары оқу орнында қолдануға болатын оқытудың қазіргі əдістерінің аспектілері: 1. көкейкесті - мазмұнды əдіс 2. презентация 3. дискуссия 633
4. кейс-стади 5.
топта жұмыс істеу 6.
мимен ойлау əдісі 7.
викториналар 8.
сынай ойлау əдісі 9.
əскер ойындар 10.
рөлдік ойындар 11. insert əдісі (студенттер 10 минутта ассоциативті эссе жазады) 12.
анкета алу əдісі Тиімді əдістердің бірі-проблемалы оқыту болып табылады. Оқытудың бұл түріне лекциалар диалогке ұқсас болады. Сабақ беру зерттеушілік үрдісін туғызады. Бұл əдіс студентті қызықтырады, оқыту үрдісіне еңгізеді. Ғылымды тануда қайшылықтар шығып, студентке мүмкіндік береді. Оқытудың басында студенттерге проблемалы сұрақ қойылады немесе проблемалы тапсырма беріледі. Мəселені шешу үшін оқытушы материалдағы қарама- қайшылықтарды студент қабылдауына дайындайды. Мұның тиімділігі жеке мəселелерді студенттердің өзі көрсетеді. Бұл əдістің басты жетістігі оқытушы аудиториядан қойылған мəселенің студенттің «өзіндік шешімін» тыңдау мүмкіндігіне жетеді. Проблемалы оқытуды ұйымдастыру - дəріс оқытушының күрделі, маңызды дайындығының негізінде жүзеге асады. Оқу үрдісіндегі нақтылы жағдайға құрылған əдісті немесе кейс-стади əдісін маңызды əдістер деп атауымызға болады. Сондықтан олардың қызығушылығын қалыптастыру келесі баспалдақтар арқылы жүргізілгені тиімді: а) сабақтың қызықты болуы; ə) тілдік білім-машықтардың қажеттігіне көз жеткізу; б) тілдік білімге, машықтарға деген ішкі қажеттілікті дамыту. Бұл үшеуін өзара үнемі байланыстыра отырып беретін білім əрқашан да сапалы болады. Студенттер игерген білімнің қажеттігіне көз жеткізудің бір жолы – тақырыпаралық, салааралық, пəнаралық байланыстарды ескеріп отыру. Бұл, студенттердің тілді біртұтас құбылыс ретінде тануына негіз болса, екіншіден, үйреніп отырған тақырыптың келесі тақырыптарға негіз болатынын саналы түрде түсіне бастайды. Олардың лингвистикалық дүниетанымы мен тілдік компоненттілігін қалыптастыру бағытындағы жаңа талаптардың жүзеге асуында бұл жол елеулі маңызға ие болады. Мысалы: зат есімдерді синонимдермен, көп мағыналы сөздермен, антонимдермен байланыстыра оқыту, түбір мен қосымшалардың айтылуын дыбыс үндестіктерімен бірлікте қарастыру, сөздердің құрамын лексикалық мағынамен ұштастыру жəне т.б. мəселелердің барлығы сөйлеу тілінің тиянақтылығының кепілі бола алады. Студенттердің бойында білім қорының мол болуының пайдалылығына деген сенім қалыптаса бастайды. Қазақ тілі сабағында берілетін мəтіндердің ғылыми-негіздері туралы ұғым-түсініктерді игертудің ең бір маңызды шарты – студенттің оны меңгеру үрдісінде интелектуалдық белсенді ойлау қызметін жандандыру. Себебі, студенттің ойлауы арқылы сана «сүзгісінен» өтіп, оның ақыл-ойында қорытылып бекіп, білім базасын толықтырған білім ғана танымдық мəнге ие болады. Осыдан соң ғана ол айтар ойын жүйелі түрде жеткізуге тырысады. Тілдің ғылыми негіздері туралы білім қалыптастырудың екінші шарты – тіл фактілерін таныту үстінде студенттің эмоциялық сезімдерін оятып, тілдік қажеттілікке деген сенімін арттыру. Мұнда тіл тарихынан берілетін мəселелерді туыстас тілдердің тамырластығымен сабақтастыру, тілдік атауларды халықтың салт-дəстүрімен , ұлттық салт-санамен қатыстылығын таныту, тіл байлығының сақталуына жауапкершілігін сезіндіру т.б. мəселелерге білім мазмұнында кең орын беру көзделеді. Білім беру барысында интеллектуалдық, эмоциялық-еріктік, практикалық факторлардың негізінде туатын сенім – білім алушының білімге деген шындық болмысының бейнесі, оның қорытындысы деп қарайтын ерекше қарым-қатынастарының көрінісі. Педагогикалық психологияда студент белсенділігін арттыру мен оның пəнге деген саналы көзқарасын қалыптастырудың бір жолы ретінде пəнді оқудағы өз міндетін дұрыс түсінуі де ерекше аталады. Олай болса, ана тілі ретіндегі негізгі міндеттің бірі тілдің қоғамдық-əлеуметтік мəнін түсіндіру, солардың лингвистикалық дүниетанымын қалыптастыру болып табылады. Бұл мəселе пəн мазмұнын жаңаша сипатта меңгерту арқылы шешілгенде, студенттің қазақ тіліне қызығушылығын арттырудың бір қозғаушы күші бола алады. Дидактикада студенттің өздік жұмыстарын ұйымдастыруға ерекше көңіл бөлінуі қажет. Себебі үйлесімді дамыған жеке тұлғаның аса маңызды көрсеткіштерінің бірі – оның жоғары дəрежедегі ойлау қабілеті. Бұл
634
олардың интеллектісін, ойлау, шығармашылық қабілеттерін дамыту арқылы мүмкін болады. Олай болса, қазақ тілі пəнінің негізгі жүйесі арнайы тілдік тақырыптарға сай машық-дағдыларды меңгертуде ғана емес, сонымен бірге олардың тілдік қабілеттерін жетілдіруге де бағытталады. Сөйлеу тілді дамыту арқылы тілге деген қызығушылықты қалыптастыру жолдарының ішінде студенттердің шығармашылық бағыттағы жұмыстарын жүйелі, сатылы түрде дамыта жүргізудің маңызы ерекше. Бұл табиғат көріністерін суреттеуден немесе өзіне ерекше əсер еткен оқиғалар жөнінде шағын əңгіме құрудан басталып, өлең жаттату, мақал-мəтелдерге талдау жасату жəне осындай т.б. ізденіс жұмыстарын ұйымдастыру түрлері күрделендіре беруі қажет. Кез келген сабақтың түпкі мақсаты – студенттің сөйлеу мəдениетін жетілдіру, олардың өз ойлары мен сезімдерін білдіру үшін ана тілінің байлығын орынды пайдалана білуге үйрету болып саналатындығы даусыз. Себебі ой мен тілді дамытудың негізгі кепілі – тек практикалық əрекет. Адамның сөйлеу əрекеті белгілі бір мақсатты көздейді. Қазақ тілін оқытуда жеке сөзден мəтінге қарай ойысу студенттің сөйлеу тілін жетілдірудің тиімділігі мен қажеттілігінен туындап отыр. Мəтін мазмұнына көңіл бөлу – студенттің сөйлеуіне, өз пікір-тұжырымын айтуына жол ашу. Өзара талдау, талқылау барысында олардың қарым-қатынастық дағдыларын қалыптастыруға үйрету.
жүктеу/скачать 8,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|