Семинар-11 Орындаған: Абирова к о техника
жүктеу/скачать 18,56 Kb.
|
1 2
| Бақылау фактілерді іріктеуді, олардың белгілерін орнатуды, бақыланатын құбылысты ауызша немесе символикалық түрде сипаттауды (графиктер, кестелер және т.б.) қамтиды.Лингвистикалық байқау лингвистикалық құбылыстарды іріктеуге, белгілі бір фактіні ауызша немесе жазбаша сөйлеу, оны құбылыстың зерттелген парадигмасымен корреляциялау, оның қасиеттері мен ерекшеліктерін анықтау: сөздік топтарын, сөздің грамматикалық қасиеттерін таңдау және т.б. Бұл үшін зерттеушінің тілді жақсы білуі, этимологиялық инстинкт деп аталатын болуы қажет.
Тәжірибе - бұл нақты қарастырылған жағдайларда жасалған тәжірибе. Тіл білімінде эксперименттер аспаптар мен аппараттарды қолданумен де (эксперименттік фонетика, нейролингвистика) және оларсыз (психолингвистикалық тесттер, анкеталар және т.б.) жүзеге асырылады. Модельдеу - объектілерді немесе процестерді олардың модельдерін құру және зерттеу арқылы зерттейтін шындықты білу тәсілі. Модель дегеніміз - кез-келген кескін (сурет, сурет, сызба, график және т.б.) немесе объектіге немесе құбылысқа «алмастырушы» ретінде қолданылатын құрылғы. Модель түпнұсқа құрылғы туралы гипотезаға негізделген және оның функционалды аналогы болып табылады. Модель ұғымы 60-жылдары лингвистикаға енген. оған кибернетиканың идеялары мен әдістерінің енуіне байланысты. Түсіндіру - алынған нәтижелердің мағынасын ашудан және оларды бар білім жүйесіне қосудан тұратын жалпы ғылыми таным әдісі. Мұнсыз олардың мәні мен құндылығы ашылмай қалады. 60-70 жж. дамыған бағыт - тілдік бірліктердің мағынасы мен мағынасын адамның іс-әрекетін түсіндіруге байланысты қарастыратын интерпретациялық лингвистика. Жеке әдістеме - нақты ғылымдардың әдістері: лингвистикалық, математикалық және т.б., философиялық және жалпы ғылыми методологиямен байланысты және басқа ғылымдармен қарызға алынады. Лингвистикалық зерттеу әдістері дәлелдемелердің әлсіз ресімделуімен және аспаптық эксперименттердің сирек қолданылуымен сипатталады. Тіл маманы объект туралы бар білімді белгілі бір материалға (мәтінге) орналастыру арқылы талдау жүргізеді, одан белгілі бір үлгі жасалады, ал теория модель модельдеріне негізделеді. Формалды логика мен ғылыми интуиция ережелері бойынша әр түрлі нақты материалдарды еркін түсіндіру лингвистикалық әдістерге тән белгілер болып табылады. Мерзім әдіс бір мағыналы түсіндірмесі жоқ. В.И.Кодухов осы терминмен көрсетілген 4 ұғымды ажыратуды ұсынады: · Әдіс-аспект шындықты тану тәсілі ретінде; · Әдіс-әдіс зерттеу ережелерінің жиынтығы ретінде; · Әдіс-әдіс әдіс-тәсілді қолдану процедурасы ретінде; · Сипаттаудың әдіс-тәсілі қабылдаудың сыртқы формасы және сипаттау әдісі ретінде. Көбінесе әдіс деп белгілі бір теориямен байланысты теориялық көзқарастардың, зерттеу әдістерінің жалпыланған жиынтығы түсініледі. Әдіс әрдайым осы теорияда басты деп танылған зерттеу объектісінің сол жағын оқшаулайды: тілдің тарихи аспектісі - салыстырмалы-тарихи лингвистикада, психологиялық аспект - психолингвистикада және т.б. Тіл білімі дамуының кез-келген ірі кезеңі зерттеу әдісінің өзгеруімен, жаңа жалпы әдісті құруға деген ұмтылыспен қатар жүрді. Сонымен, әр әдістің өзіндік аясы болады, оның аспектілері, қасиеттері мен объектінің сапалары зерттеледі. Зерттеу әдіснамасы - бұл зерттеу аспектісіне, сипаттау техникасы мен әдістеріне, зерттеушінің жеке басына және басқа факторларға байланысты болатын белгілі бір әдісті қолдану процедурасы. Сонымен, тілдік бірліктерді сандық тұрғыдан зерттеу кезінде зерттеудің мақсатына байланысты әр түрлі әдістерді қолдануға болады: шамамен есептеулер, математикалық аппаратты қолдану арқылы есептеулер, лингвистикалық бірліктердің толық немесе ішінара үлгісі және т.б. Техника зерттеудің барлық кезеңдерін қамтиды: бақылау және материал жинау, талдау бірліктерін таңдау және олардың қасиеттерін анықтау, сипаттау әдісі, талдау әдісі, зерттелетін құбылысты түсіндіру сипаты. Бір лингвистикалық бағыттағы мектептердегі айырмашылық көбінесе зерттеу әдістерінде емес, материалды талдау мен сипаттаудың әртүрлі әдістерінде, олардың көріну дәрежесінде, формалануы мен зерттеу теориясы мен практикасындағы маңыздылығында. Сонымен, мысалы, структурализмнің әртүрлі мектептері сипатталады: Прага структурализмі, дат глосматикасы, американдық дескриптивизм. Сонымен, әдіс, әдіснамалар мен техникалар өзара тығыз байланысты және бір-бірін толықтырады. Әр әдіс бойынша әдіснамалық принципті, қолдану әдісін және әдіснаманы таңдау зерттеушіге, зерттеудің мақсаттары мен міндеттеріне байланысты. Біздің әрқайсымыз әдіс немесе техника сияқты ұғымдарды бірнеше рет естідік. Бірақ олардың бір-бірімен тығыз байланысты екенін көпшілік біле бермейді, кейде бұл сөздер синоним деп ойлайтын шығар. Сіз бұл әдіс проблемаға жақындау әдіснамасымен толықтырылғанын білуіңіз керек. Есіңізде болсын, мәселені шешудің белгілі бір әдісін таңдағанда белгілі бір жағдайды шешудің белгілі бір әдісін ұстану қажет. Әдіс және әдіс туралы түсінік Әдіс мақсатты жылжыту немесе нақты мәселені шешу тәсілі... Оны бір-бірімен тығыз байланысты және өзіндік желі құратын барлық көзқарастармен, тәсілдермен, әдістермен және операциялармен сипаттауға болады. Олар іс-әрекеттерде немесе оқу процесінде мақсатты түрде қолданылады. Әдісті таңдаудың басты себептері - адамның дүниетанымы, сонымен қатар оның мақсаттары мен міндеттері. Өз кезегінде әдістер өз топтарына ие бола алады. Олар: Ұйымдастырушылық. Эмпирикалық. Мәліметтерді өңдеу. Түсіндірме. жүктеу/скачать 18,56 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2