Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет
№197 (649) 5 қараша
сенбі 2011 жыл
ДАТ!
6-б
етте
Раушан АЙТЖАНОВА:
Қалай десек те,
Қазақ радиосына
тең келетін
радио жоқ
Құқықтық ғылымның патриархы еді...
Салық Зиманұлы Зиманов 1921 жы лы 19 ақпанда
Гурьев қаласында, қазіргі Атырау қаласында туған,
сонда 1938 жылы Жамбыл атындағы орта мектепті
бітіріп, Форт-Шевченко қаласындағы қазақ орта
мектебінде математика мен физика пәні мұғалімі болып
жұмыс істеді, сол жерде бір жылдан кейін әскерге ша-
қы рылып, Грузияда әскери борышын өтеп, соғысқа
қатысты. Ұлы Отан соғысы бас талған кезде ол Бас Кавказ
жотасында жаудың жолын бөгейді.
1941 жылдың қыркүйегінен Салық Зи манұлы түрлі
майдандарда – Оңтүстік За кав каздық, Солтүстік Кав каз-
дық, Степ ной, Воронеж, 2-ші Украиналық және 2-ші
Бе
лорусстық әскерлердің сол
түстік бөлімшелерінде
соғыса жүріп, әс кери жолдастарымен Бугтан, Днепр ден,
Одер ден өтті. 1943 жылдың желтоқсанынан соғыстың
соңына дейін бес танк армиясында сегіз механикалық
корпуста болды, басында дивизион командирі, содан
кейін 615-минометтік полктің саптық бөлімі ко ман-
дирінің орынбасары, ал соғыстың соңғы айларында
66-ме ханикалық бригаданың артиллерия бойынша ко-
ман дирінің орынбасары болды.
Алаш жұрты алып абызынан, ұлы дала
дарабозынан, қазақ ғылымы қара нарынан
айырылды. Тәуелсіздіктің туын тігіп, азат
елдің Ата Заңын әзірлеуге белсене үлес қосқан
мемлекет және қоғам қайраткері, қазақ
заң ғылымының тұңғыш академигі Салық
Зиманұлы Зиманов ағамыз тоқсан жасында
артына телегей-теңіз мұрасын аманаттап
бақиға аттанып кете барды. Дәуірінің дарабозы,
талай буынға ұстаз болған академик Салық
Зиманов – көрнекті заңгер-теоретиктердің бірі,
танымал мемлекет зерттеушісі, Қазақстандағы
қоғамдық-саяси ой тарихының шежірешісі,
оқу-ағарту ісін ұйымдастырушы, ұлттық
әдет-ғұрып құқығын зерттеуші ғалым еді.
Желтоқсан оқиғасы кезінде жастарды қорғап
алаңға шыққан, Колбиннің көзінше қазақ
мемлекеттілігінің көне тарихын қозғаған,
сол кездегі басшылар қателігін бетке айтқан
қаһармандық істері ел жадында.
ДҮНИЕ-ҒАПЫЛ
www.аlashainasy.kz
e-mail: info@аlashainasy.kz
147,94
204,20
4,85
23,34
1,36
12044,47
1542,39
1158,41
111,99
1764,20
Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан
жұртшылығын Құрбан айт
мейрамымен құттықтауы
Жалғасы 4-бетте
Жалғасы 3-бетте
Дмитрий МЕДВЕДЕВ, Ресей
Президенті:
– Кеден мәселесі сөз бола бас-
та ғанда-ақ менің жыным ұстай
бас тайды. Өзімді-өзім ұстай ал-
май, қолымдағы микрофонды қа-
быр ғаға жіберіп ұрғым келеді. Біз
әлемді шарлап инвесторлар іздей-
міз, интеллектуалды өнімдер
іздей міз. Енді сол нәрселер елі міз-
ге келіп жеткен кезде оларға «мы-
на ғ ан ақша төле, анаған ақша тө-
ле» деп жынды ұстатады.
(http://vz.ru/ сайтынан)
...де
дiм-ай, а
у!
3-бет
5-бет
7-бет
Олимпиадаға
дайындық қалай?
Тәуелсіздік айнасы
«Сазгеннің» сазы
халықты 30 жыл
бойы әлдилеп келеді
ҚА
ЗАҚ ЖЕРІНІҢ ХИКМЕ
ТТЕРІ
Орбұлақ шайқасы жайлы бұрындары көп айтыл-
мады. Ел аузындағы үзік-үзік әңгімелер ғана сол алапат
майданның Ордың бұлағында өткенін дәлелдейтін.
Бабалар жеңісінен бір деректің болса да тасқа басылып
қалуы бек мүмкін еді, бірақ та сыңар саясат ұстанған
қызыл империя қазақ ғалымдарына төл тарихын то-
лық зерттеуге мұрша бере қоймады. Аңызға айналып
ба ра жатқан осы шайқастың ақиқатын ашу тек 1991
жылы белгілі майдангер жазушы Қалмұқан Исабайдың
Ресей мұрағаттарынан тапқан Г.Ильин мен К.Кучеевтің
қоңтайшы ұлысынан жеткізген хабарынан мүмкін
болды.
Қазақ пен қалмақ арасындағы соғыс тым әріден
басталған. Жалпыхалықтық сипатқа ие болмағанымен,
екі елдің арасында ірілі-ұсақты шайқастар үнемі болып
тұратын. 1635 жылы болған шайқаста Жәңгір сұлтан
қалмақ қолына тұтқынға түсіп, оны бір жылдан кейін
атақты Қарасай батыр мен арғын Ағынтай батыр бір
түнде ұрлап әкетіп құтқарады. Сол түнде Қарасай
батыр Батыр қоңтайшыны талдырып, Ағынтай батыр
қоңтайшының қызы екен деп оның кіші әйелін көтеріп
алып кетеді. Ел билеген қоңтайшыға, біріншіден, бұл
аз намыс болмаса керек-ті және де өз әкесі Қарақалдың
да қазаққа тұтқын болып қорлық көргені бар.
Екіншіден, тұтқында болған Жәңгір біраз жайтты біліп
қалған әрі бұлардың сырына да қанық-тын. Ойрат,
дүрбіт, торғауыт, қалмақ тай шы ларының басын қосып,
ұлы хандық құрып, күннен-күн ге бел алып келе жатқан
қазақ ордасына күйрете соқ қы беріп, Жәңгір хан мен
Қарасай, Ағынтай батыр ларда кеткен есесін қайтаруды
мақсұт тұтқан Батыр қоңтайшы кеудесіне кек қатып,
50 мың қолдық шерігін бастап қазақ даласына енеді.
Тосын хабардан Жәңгір хан жанына бар болғаны 600-
ге жуық сардарларын жи нап үлгереді.
Ордабасы кеңесі
Орбұлақтан
басталған
Қасиет қонып, құт дарыған қазақ даласының
тасын түртсең тарихы сайрап қоя беретін хикметке
толы мекендерінің бірі – Орбұлақ даласы. Атақты
Орбұлақ шайқасы болып, адамзат тарихындағы
Отан қорғаудың қайталанбас үлгісін көрсетіп, ел
мен жерге деген сүйіспеншіліктің берік қамалын
орнатқан киелі топырақ. 50 мың жау қолына 600
сарбазбен қарсылық көрсетіп, өзінен 84 есе көп
әскердің бетін қайтарып, туған жер төсінен түре
қуып тастаған жер.
ОЙ-КӨКПАР
Концерттерде фонограммамен ән айтуға тыйым салу керек пе?
ЖОҚ
– Егер аппаратура жақсы болса, фоно-
граммасыз айтуға болар еді. Бірақ біздің
дыбыстық режиссурамыз ондай деңгейге
әлі жеткен жоқ. Байқап жүрген шығарсыз,
«Екі жұлдызға» да шықтық, тіпті өз-өзімізді
тыңдағымыз келмейді. «Жетінші арнада»
«Жұлдыздар фабрикасы» болып жатыр. Ол
жерде де әп-әдемі дауысты эфирге дұрыс
бере алмайды. Күні кеше ғана «Еуразия
жұл дыздарын» тыңдадық. Сондағы Алла-
берген, Ардақ деген балалардың жанды
дауыс
пен керемет айта алатынын мен
білемін. Бірақ дыбыс режиссерлері эфир-
ден солардың дауыстарының не бояуын,
не тембрін көрсете алмады. Сөйте тұра,
бізге «жанды дауыспен айтыңдар» деген
та лап қояды. Егер аппаратураларын сы-
қитып қойса, телевизия соған сай болса
ай тар едік.
ИӘ
– Әрине, фонограммаға тыйым салу
керек. Бірақ ол концерт қай жерде өтіп жа-
тыр, соны ескеру қажет. Мысалы, үлкен
залдарда өтіп, ол жердің дыбыс шығаратын
колонкаларының барлығы сапалы болса,
еш қиындық жоқ. Бір анық нәрсе, фо но-
грам маға тыйым салынса, әншілердің ха-
лықтың алдындағы жауапкершілігі мық-
тылау болады. Әнді күн сайын бір қалыпта,
бір деңгейде айту мүмкін емес. Өйткені
әнші де – адам, оның сезімі, көңіл күйі сәт
сайын өзгеріп тұруы заңды. Соған байла-
нысты бір әннің өзі әр кезде әртүрлі айты-
луы мүмкін. Ал біз фонограммамен бір рет
жазып аламыз да, бес жыл, тіпті он жыл
бойы соны айналдырып бере береміз. Не-
гізі, фонограммамен айтылған күннің өзін-
де де, бір жылдың ішінде ән бес-алты рет
жазылуы тиіс.
3-бетте
Жеңіс СЕЙДОЛЛАҰЛЫ,
әнші-композитор:
Жеңіс ЫСҚАҚОВА,
әнші:
Заманауи технологиялардың жан-жақты
өрістеп, музыкалық рыноктың дамуы
нәтижесінде фонограмма бүгінгі шоу-бизнестің
ажырамас бөлігіне айналды. Сөйтіп, көптеген
әншілер дауысы, орындаушылық шеберлігі
бойынша емес, фонограмманың жазылу техно-
логиясы мен ондағы әртүрлі арнайы эффектілер
бойынша бәсекелесуді әдетке айналдырды. Бұл,
әрине, табиғи талант жағдайының төмендеп,
өз кәсібіне, жалпы, өнерге деген ықыласының
азаюына әкеліп соқтыруы ықтимал.
Ал бүгінгі жағдайда фонограмманы шектеу
қаншалықты мүмкін? Жалпы, концерттерде фо-
нограммамен ән айтуға тыйым салу керек пе?
ҚЫМБАТТЫ ОТАНДАСТАР!
Баршаңызды ұлық мереке – Құрбан айт
мейрамымен шын жүректен құттықтаймын!
Биыл ел Тәуелсіздігінің 20 жылдығымен
орайлас келген мүбәрак мерекенің орны
бөлек. Бұл – елдің береке-бірлігін бекем дей-
т
ін, қанағат пен қайырымдылықты арт-
тыратын мейрам. Құрбан шалу кісіні шү кір-
шілік пен тәубаға, аманатқа адалдық пен
сертке беріктікке шақырады.
Ислам діні барлық істе салиқалылық пен
сабырлылыққа үндейді. Адамзаттың ізгі
құндылықтарын уағыздайтын ата дініміз
шектен шығуға, өзгеге қиянат жасауға жол
бермейді. Ұлысты ұйыстыратын осы ұлағатты
дінді халқымыз өз ұлттық дәстүрімен үй-
лестіріп, ғасырлар бойы бекем ұстанып
келеді.
Дәстүрлі дініміз Тәуелсіздікпен бірге
түлеп, халқымызға қайтып оралды. Бүгінде
бейбітшілік белдеуіне айналған Қазақстанда
ислам діні кеңінен қанат жайып келеді.
Биыл еліміздің күллі мұсылман әлемінде
беделі зор Ислам ынтымақтастық ұйымына
басшылық жасап отыруы – соның айқын
айғағы.
Ендеше, Алла тағала баршамыздың айт-
тан айтқа аман жетуімізді жазсын, ағайын!
Келешегімізді кемел, жүзімізді жарқын етсін.
Еліміз аман, жұртымыз тыныш, бірлігіміз
бекем, бауырымыз бүтін болсын!
Құрбан айт мүбәрак болсын!
Нұрғис
а ЕЛЕУБЕК
ОВ (фо
то)
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ
№197 (649) 5.11.2011 жыл, сенбі
www.alashainasy.kz
2
e-mail: info@alashainasy.kz
?
Б I Л Г I М К Е Л Г Е Н Б I Р С Џ Р А Ћ
Б I Л Г I М К Е Л Г Е Н Б I Р С Џ Р А Ћ
САЯСИ БЮРО
Соңғы жылдары электронды демократия туралы жиі айтылып жүр. Электронды
демократияның ерекшеліктері неде?
Жалғас ҚОЙШЫҒАРАЕВ, Тараз
Электронды демократия игіліктері
ТҮЙТКІЛ
Электронды демократия – ақ
па
раттық қо-
ғамға тән демо кра тия түрі. Техникалық құ рал-
дарды жап
пай қолдануды қолдау
шы
лар «қа-
зіргі қоғам жағдайында тіке
лей демократия
түрін орнату әб ден мүмкін» дейді. Осы көз қа-
рас
қа сәйкес, жаңа техноло
гия
лар қоғамның
процеске тіке лей ара ласуына ке дергі келтіре тін
бө гет терді жойып отыр. Кей бір ғалымдардың
пікірінше, теле ком му ни кацияның интерактив-
ті құ ралдарының арқасында әр түр лі аумақтағы
ондаған мил лион адам басқару қызметіне ке-
ректі ақ па ратты алып, әлемдік сая сатқа қатысу
мүм
кін
дігіне ие болуда. Басқа ғалымдардың
пі кі рінше, технологиялық жаңа лық тардың де-
мо кратия жүйесін же тілдіруде маңызы зор. Со-
нымен қатар ақпараттық технология лар ды қол-
данудан туындайтын мәселелер аса сал мақты.
Біріншіден, интернет әлі күнге тек ар на йы білімі
бар адамдардың қолы жететін эли талық құрал
күйінде қалып отыр; екін
шіден, ақпараттық
желі лердің ғаламдық ком мер циялық орталыққа
айналу мүмкіндігі қол жетерлікті шектеуі мүмкін.
Өйткені ақылы қыз мет тер қаржысы аз адамдарға
тиімсіз; үшін ші ден, шешім қабылдау барысын-
да билікті сақ тау факторы ретінде ақпараттың
рөліне баса көңіл аудару керек.
Компания Еуропа халықтарына қазақ-
тың болмысы мен мәдениетін таныстырып,
Қазақстанның табиғи ресурстарға ғана
бай мемлекет емес, өзінің рухани құнды-
лықтарымен де ерекшеленетіндігін байқа-
тып қайтты. Компания «Қазақфильм» ки-
ностудиясымен бірлесе отырып, Лондон-
дағы қазақ киносының апталығына түрлі
жанрдағы 12 фильм ұсынған. Бұл отандық
кинематография фестивалі Ұлыбритания
және Солтүстік Ирландиядағы Қазақстан
Елшілігі қолдауымен өткізілді.
Лондондағы қазақ киносы апталығы
бірнеше ауқымды кинематографиялық
шаралармен қатар келді. Мадонна және
Кира Найтли секілді актрисалардың қаты-
суымен өткен екі британдық кино фести-
валі, сондай-ақ ирандық, корей және ре-
сейлік фестивальдермен қатарлас болып,
бірге аталып өтті. Қазақ киносының апта-
лығы туралы жарнамалар Financial Times,
Evening Standard, Time Out, The Sunday
Times, Metro, Pulse UK, City AM, Kommersant
UK секілді бірқатар беделді британдық га-
зеттерде жарық көрді. Жарнаманың психо-
логиялық әсерін ескере отырып, қазақ ки-
но сының апталығы туралы өзге жақсы жар-
намалық науқандар ұйымдас ты рыл ды.
Британдық Кинематография институты-
ның белді халықаралық Sight and Sound
басылымында «Қазақфильм» студиясының
жұмысына арналған мақала жарияланды.
Мақалада: «Бұл студияның қызметінен жер-
гілікті көрермендеріне де, әлемдік арт хаус
аудиториясына да фильмдер түсіру энер-
Ағылшындар қазақ киносына тәнті болды
ИГІ ІС
«ҚазМұнайГаз» Барлау. Өндіру» акционерлік қоғамы Лондон
қор биржасына, IPO-ға, яғни халықаралық қор нарығына
шыққанына бес жыл толуына орай Лондон қаласында қазақ
киносының апталығын өткізді. Мұндай шараны «ҚазМұнайГаз»
Барлау Өндіру» акционерлік қоғамы Лондон қаласында 24-30
қазан күндері «Қазақфильм» киностудиясымен бірлесе отырып
ұйымдастырды.
Мемлекеттік құпияға не жатады?
Мемлекеттік құпия деген не? Мемлекеттік құпияларға не жатады?
Дастан ӨМІРХАН, Алматы
ҚҰРМЕТТІ МҰСЫЛМАН
БАУЫРЛАР, ОТАНДАСТАР!
Міне, барша мұсылман сағына күтетін
Құрбан айт мерекесіне де жеттік. Алла
қаласа, 6 қарашадан бастап шамасы келген
әр мұсылман Алла разылығы үшін құрбан
шалып, дініне, иманына адалдығы мен
шынайы ықыласын білдіреді. Сол арқылы
Жаратушы иеміздің құзырында өзіне лайық
дәрежеге қол жеткізеді. Ардақты Пайғам-
барымыз (с.ғ.с.) хадис шәріптерінің бірін-
де: «Адам баласы құрбан айт күнінде (құр-
бан шалып) қан ағызудан да сүйікті ешбір
іспен Алла тағалаға жақындаған емес» деп
бұл құлшылықтың мәнін түсіндірген. Сон-
дай-ақ тағы бір хадисінде: «Кімде-кім
мүмкіншілігі бола тұра құрбан шалмаса,
біздің намаз оқитын жерімізге жақында-
масын!» – деп ескерту жасағаны да бар.
Құрбан шалудың уақыты Құрбан айттың
бірінші күні Айт намазынан кейін басталып,
айттың үшінші күні Ақшамға аз уақыт
қалғанға дейін жалғасады. Үзір себептерге
байланысты Құрбан айт намазына бара
алмай қалған адамның намаз оқып бола-
тын дай уақыт өткеннен кейін құрбанын
шала беруіне болады.
Құрбан айт – барша мұсылмандар үшін
үлкен мереке. Оның тарихы сонау Ибраһим
пайғам бар дан бастау алады. Содан бері
ұрпақтан-ұрпаққа жалғаса келіп, ардақты
пайғамбарымыз Мұхаммед Мұстафа
(с.ғ.с) өмір сүрген алтын ғасырда мұсыл-
ман дардың Қиямет күніне дейін атап өтетін
ең ұлық екі мерекенің біріне айналды. Әр
жыл сайын жер бетіндегі бүкіл мұсылман
жұртшылығы осы Құрбан айт мейрамын
ерекше көңілмен мере келеп келеді.
Қазақ даласында да бұл мейрамның
орны ерекше. Мейрамға бір-екі апта қал-
ғаннан бастап, бүкіл ауыл жұртшылығы
осы мейрамды өз дең гейінде атап өтудің
қам-қарекетіне кіріседі. Арапа күні, яғни
айттан бір күн бұрын ауыл өмірі тіпті қар-
балас. Айттап келгендердің алдына жаю
үшін сан түрлі дәмді тағамдарға толы мол
дастарқанның қызу дайындығы жүре-
ді. Бұл – бүгінге дейін үзіл мей жалға сын
тауып отырған үрдіс. Тіпті дініміздің өзге
құн дылықтары тұра лап, кенжелеген кеңес
ке зеңінің өзін де халқымыз екі айт мере-
кесін өткізіп кел ді. Ал қазір, Аллаға шүкір,
еліміз де, дініміз де тәуелсіз. Биыл ата-
бабаларымыз аңсап өткен азаттықтың ақ
таңы атқанына 20 жыл толып отыр. Соның
қарсаңында мем лекетімізде қыруар игілікті
шаралар жа салып жатыр. Солардың басы-
қасында жүрген елжанды азаматтардың
бар шасына Алла тағала берекесін жаудыр-
сын деп тілейміз. Дін саласында да осы аз
уақыт ішінде қаншама игі істер атқарылды.
Ке ңес кезінде Қазақстанда бірде-бір діни
оқу орны болмаған болса, қазір «Нұр-Мү-
бә рак» университеті, имамдардың білі мін
же тіл діретін Ислам институты, сон дай-ақ
об лыстарда 10 діни медресе ха лық қа қыз-
мет көрсетуде. Тәуелсіздікке де
йін бүкіл
елі мізде небәрі 68 ғана мешіт болса, қазір
оның саны 2500-нан асып жы
ғы
лады.
Мәу літ, Қадір түні, өзге де діни кеш тер ұлт-
тық мерекеге айналып келеді. Тәуел сіз ді-
гімізге дейін қажылық жасауға сау сақ пен
санарлық қана отандастары
мыз барған
болса, бүгінде әр жылы 4000-дай ба уыр-
ларымыз осы парызды атқа рып отыр. Қыс-
қасы, Тәуелсіздігіміздің 20 жыл дығы ата
діні міз үшін де берекелі болғаны сөзсіз.
Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы діні-
міз дің өркендеуіне де жағдай жасап, мұ-
сылман жұртшылығы діни мейрамын ме-
рекелесін деп, Құрбан айттың алғашқы
күнін ресми демалыс ретінде жариялады.
Ендігі кезекте Қазақстанның бүкіл қа-
ла
лары, аудандары, өңірлері мен ша
ғын
ауыл-аймақтарына дейін осы айт ме ре ке-
сінің ерекше көңіл күйін қалып
тастырып,
ұлттық, бүкілхалықтық дең гейге көтеруі міз
қажет. Жағдайы жет кендердің бәрі құрбан
шалса, оның еті тұрмысы төмен дерге та ра-
тылса, хал
қымыз арасында ауызбірші
лік
пен сый ластық та артқан үстіне арта береді.
Айт келгенде әр отбасында қуан
байтын,
шаттанбайтын кісі қалмауы лә зім. Бесіктегі
баладан төр дегі ересектерге дейін барша
отандастарымызды айт мей рамын жыл са-
йын сағына күтетін дең гейге жеткізуге тиіс-
піз. Балаларға арнайы ойыншықтар мен
сыйлықтар таратуды ұйымдастырсақ, бұл
мереке олардың да сағына күтетін мей ра-
мына айналары анық. Жақын-жұ рат тары-
мызға да сый-сия
пат, тарту-тарал
ғыны
дәл осы айт күн
дерінде көбірек жасауды
әде ті мізге ай налдырғанымыз дұрыс. Сонда
жер де гі лер осындай иләһи мере кені тойлап,
мәз-мейрам бо лып жатқанда, көктегі періш-
телер де мұсылман жұрт шы лығының бір лік-
ынты мағына тілектес болатыны сөзсіз.
Мешіттерде Айт намазын оқып шық-
қан соң, үй-үйлерді аралап, жақсы-жақсы
има ни әңгімелер айтып, марқұмдарға Құ-
ран бағыштау да – сауапты іс.
Сөз соңында Ел-жұртыма тілерім, бар-
ша мыздың шалған құрбандық тары мыз-
ды Алла Тағала қабыл етсін! Өзінің шек сіз
мейірімімен сансыз мол сауаптар дан жаз-
ғай! Елімізді әрдайым бірлік-ынты мақ тан
айырмасын! Тәуелсіздігіміздің 20 жыл-
дығы да құтты да баянды, мәңгілік бол-
сын! Әмин.
Ұлық мереке құтты болсын!
ҚҰТТЫҚТАУ!
иегерлері атанған «Сталинге сыйлық» се-
кілді фильмі де көрсетілді.
Қазақстанға 30 жылдардағы өзге ұлт
өкілдерінің күштеп қоныс аудару туралы
ұтымды түсірілген Сламбек Тәуекелдің
«Жер ұйық» фильмі де британдық көрер-
мен дер назарына ұсынылды. Бұл фильмнің
еліміздегі тұсаукесері 2011 жылдың мау-
сым айында болып өткен еді.
Ал кеңестік классикалық шытырман
оқиғалы драмалық – «Транссібір экспресі»
фильмі өзінің жалғасы ретінде түсірілген
«Сіз кімсіз, Ка мырза?» атты фильмімен
бір ге көрсетілді. Бұл картина былтыр Мәс-
кеу де өткен шытырман оқиғалы фильмдер
фес тивалінде Шытырман оқиғалы көркем
фильмдер» атты номинациясы бойынша
арнайы сыйлыққа ие болды. Сондай-ақ
атақты британдық актер Винни Джонс
ойнаған Ахан Сатаевтың «Ликвидатор»
фильмі де фестиваль аясында көрсетілген
фильмдер қатарынан көрінді. Картинаның
бас кейіпкерлері Берік Айтжанов пен
Қарлығаш Мұхамеджанова лондондық
көрермендерімен кездесуге барды.
Мемлекеттік құпия – ұлттық қа-
уіп сіз дікке нұқсан келмес үшін мем-
лекет тің әскери, экономикалық, ғы-
лыми-тех ни ка лық, сыртқы эконо ми-
калық, сыртқы сая си, барлау, қар сы
барлау және халық аралық құқықтың
әлемге ортақ қағида
ла
рына қарсы
келмейтін басқа да ша раларды сәт-
ті іске асыру мақ
сатында таралуы-
на шек қоятын және өз қорғауында
ұстайтын мәлі
меттері. Мемлекеттік
құпияның құ рамдас бөлігі – қызметтік
құпия. Ондай құпия түріне жария
болуы мен жоғалуы Қазақстанның
ұлт
тық мүддесіне, органдары мен
ұйым дарының мүддесіне залал кел-
ті
ретін не залал келтіруі ықтимал
мәлі меттер жатады. Мемлекеттік құ-
пияға жататын мәліметтер және олар
сақталатын құралдар мемлекет мен-
шігі болып табы
лады. Жария болу
салдарынан келтірілуі ықтимал зиян
деңгейі қаншалықты болса, мәлімет
те соншалықты деңгейде құпия
ла-
нады. Мемлекеттік құпия санала-
тын мә лі мет тер құпиялық деңгейіне
қарай «аса ма ңызды», «өте құпия»,
«құпия» бо лып бө лінеді. Мәліметті
құпияға жат қызу тәр тібі мен олар-
ды қоршау шара лары арнайы бағ-
дарлама, ереже арқы
лы жүзеге
асы рылады. Мемлекеттік құпия лар-
ды қор ғау органдарына: Қазақ стан
Рес пуб ли касының мемлекеттік құ-
пияларын қор ғау жөніндегі уәкілетті
мемлекеттік ор ганы; ҚР Ұлттық қа-
уіпсіздік комите ті мен оның орган-
дары; мемлекеттік ор
ган
дар мен
ұй ымдар, олардың мем ле кет тік құ-
пияларды қорғау жөнін
дегі құ
ры-
лымдық бөлімшелері жатады. Қа-
зақ станда мемлекеттік құпияға қа-
тыс ты қыл мыстық жауапкершілік ҚР
ҚК- тің 165, 166, 172, 173-бапта-
рын да белгіленген.
Көгілдір экрандардан ғана көрініс та-
батын жантүршігерлік оқиғалар өмір шын-
дығына айналды. Өлі денемен жыныстық
қатынасқа түсетін некрофилдер, адам етін
жейтін каннибалдар қазақ жерінде де пай-
да бола бастады. Психи калық ауытқушылық
ретінде қаралатын қоғамға қауіпті дерттің
ушығуына арнаулы мамандар да алаң дау-
лы. Алматы облысына қарасты Новоалек-
сеевка елді мекенінде адам етін «азық
етушілерді» оқшаулап ұстайтын арнайы
интенсивтік бақылаудағы республикалық
психиатриялық аурухана бар. Көптеген
қыз- келіншекті зорлап өлтіріп, сосын «ас-
ауқат» еткен әйгілі каннибал Николай
Жұма ғалиев те қазір осы ауруханада жа-
тыр. Бір кездері Жұмағалиевті «тәртібі, мі-
нез-құлқы жақсарды, істеген ісіне өкінеді,
енді қоғамда ел қатарлы өмір сүре алады»
деген қорытынды жасалып, ол еркіндікке
шығарылған еді. Бірақ көп ұзамай Алматы
өңірінде жаншошытарлық мәйіт қал дық-
тары табылып, Жұмағалиевтің «баяғы әні-
не басқаны» дәлелденді. Содан кейін аты-
шулы каннибал-маньякты арнайы мекеме-
де өмір бойы ұстау туралы шешім шықты.
Қазір мұнда тек ерлер ғана емес, арасын-
да әйелдер де орын алған екен. Күні кеше
Семейде қабір қазып, өлілерге тыныштық
бермей жүрген некрофил құрықталды.
Тірісінде қолы жетпеген әйелді азғын ол
өлген соң армансыз құшқан. Жансыз де-
нелермен «жақындасу» оқиғаларын мәйіт-
хана маңайынан іздейтін жұртты бұл жағ-
дай, расында, қайран қалдырды. Алматы
қалалық сот-дәрігерлік сараптама орталы-
ғы директорының орынбасары Тахир Ха-