Қазақ инновациялық гуманитарлық - заң университеті
Гуманитарлық факультет
Әлеуметтік гуманитарлық ғылымдар кафедрасы
«Бекітемін»
Университет ректоры
Құрманбаева Ш.А________
«____»___________2015 ж
Тарихтағы жеке тұлғалар пәнінен
оқу жұмыс бағдарламасы
Пән атауы: Тарихтағы жеке тұлғалар
Мамандық: 5В011400, «Тарих»
Барлық кредиттер: 2
Курс: 3
Семестр: 5
Дәріс: 15
Семинар: 15
Аудиториялық сағаттар: 30
ОЖСӨЖ: 15
СӨЖ: 45
Емтихан +, 5 семестр.
Семей қаласы
2014 ж.
Пән бойынша бағдарлама типтік оқу бағдарлама негізінде құрастырылды.
Т.ғ.к Болатова Қ.Б.
(Құрастырушылардың аты-жөні, ғылыми атағы, дәрежесі)
Тарихы кафедрасының мәжілісінде талқыланып бекітілді
Хаттама № __«____» _____________ 2015 ж
Кафедра меңгерушісі_______________Түйебаев М.М.
Гуманитарлық факультеттің оқу-әдістемелік кеңесінде құпталды
Хаттама № __«____» _____________ 20 ж
Төрағасы: ___________ Ахметова А.К.
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінде құпталды
Хаттама № __«____» _____________ 20 ж
Төрағасы: ___________ Жарықбасова К.С.
1.
Пәннің мақсаты мен міндеттері:
1.1
Пәнін оқытудың мақсаты.
Курстың мақсаты: Болашақ тарихшы студенттерді, тарих саласы бойынша
өзіндік орны бар тарихи тұлғалар өмірімен және күрес жолындағы батырлық істерімен,
жүргізген сындарлы саясаттарының ел тарихына, орнықтырылған мемлекеттілікті
құрудағы ролін баяндап, жан-жақты талдаулар жасай отырып, таныстыру. Отанын сүюге,
елін құрметтеуге баулу. Курс студенттердің тарихи танымын қалыптастырып,
адамзат тарихын ғылыми тұрғыдан тануға жағдай жасауға бағытталған.
1.2 Мамандыққа қатысты курстың міндеттері:
Тарих ғылымының ғылыми принциптерін игерту, тарихи танымдылығын қалыптастырып,
біліммен қаруландыру, деректер және тарихнамалық материалдармен жұмыс жасауға
баулу, тарихи зерттеулерді жаңаша көзқарастармен талдауға, және тарихи тұлғаларды
бағалауды үйрету, тарихи болмысын тани отырып, талғамдар жасау, сырт қы аспектілерді
саралап, тарихшы ретінде дұрыс бағалауды үйрету.
Жеке тарих ғылымдары –тарихнама, деректану, антропология, эпиграфика,
нумизматика, этнология, тарихи өлкетану және т.б. тарих және өнертану, жаратылыстану
ғылымдарымен байланыстыра, пәннің ерекшелігін және оның дамуын көрсету.
Студенттерді ғылыми тілді меңгеруге үйрету, ғылымның іргелі ойларын игеруге
дайындау.
1.3 Оқу процесіндегі пәннің орны.
«Тарихтағы жеке тұлғалар» курсын оқыту, ол мемлекеттік жалпы міндеттік
мамандығы бойынша білім беру стандартында белгіленген пәннің бірі. Әлемдік
тарихтың ақтандықтарын толтыруда атқарар ролі зор. Пән ел тарихында елеулі
оқиғаларға қатысты тарихи тұлғаларды таныстыра отырып, тарихты терең білуге
жетелейді Тарихшы магистранттарды даярлауда «әлемдік тарихи тұлғалар» пәнінің орны
ерекше. «Тарихтағы жеке тұлғалар» курсын оқыту студенттердің тарихи танымын
қалыптастыруға, олардың ҚР-ның алдында тұрған мәселелерді шешуге белсенді
қатысуына жағдай жасауға бағытталған. Қазақ тарихының тарихи оқиғаларын, тарихи
құбылыстарын, әлеуметтік-экономикалық, саяси және мәдени қатынастары жөнінде терең
білім бере отырып, алған білімін іс-жүзінде жан-жақты пайдалануға мүмкіндік жасау,
тарихи үрдістердің негізгі мазмұнын саралап, түйіндеу.
Бұл курс «Тарихтағы жеке тұлғалар», көшпелі мемлекеттердің пайда болуы мен
дамуын зерттеп, олардың тарихтағы орнын анықтауда тарих ғылымына өзіндік үлес
қосады.
Студент нені меңгеру керек:
- тарихи фактлермен тарихи құбылыстардың өзара байланысын ашып, тарихи оқиғаларды
салыстыру арқылы тарихи түсініктердің мәнін ашу және оған талдау жасау;
- әртүрлі деректерден нақты ақпаратттарды ала білу;
-
анықтамалық
және
ғылыми
әдебиеттермен,
тарихи
құжаттармен
және
монографиялармен жұмыс істеу;
- алған теориялық білімдерін іс жүзінде жүзеге асыра алу.
2. Пәннің мазмұны.
2.1 Дәріс сабақтары
№
Дәріс сабақтарының
тақырыптары
Дәрістің мақсаты мен мазмұны
Оқу түрі Сағ
саны
1.
Пәннің оқытылуы мен
тайпалық одақтардың тарихи
тұлғалары туралы
Мақсаты: Сақ патшасы Томирис және оның
портретіне тоқталу, Ғұн шаньюйі Мөде және
Бұмын және Естеми, Үш елік қағандар
туралы жазба деректерне анықтама беру.
күндізгі
1
2.
Ортағасырлық мемлекеттікті
құрудағы тарихи тұлғалар
саясаты
Мақсаты: Сатұқ Боғра ханның Қарахан
мемлекетіндегі ролін анықтау, Қыпшақ
қағандарының тарихи тұлғалары
Монғол ханы-Шыңғыс хан туралы түсінік
қалыптастыру,
ортағасырлық
қазақстан
тарихындағы жеке басшылары туралы жан-
жақты мағлұмат беру.
күндізгі
1
3.
Қазақ хандары мен қазақ
билері, қазақ батырлары
Мақсаты: 1Қасым хан, Есім хан және Тәуке
хандарға саяси портіретіне анықтама беру.
Қазақ билері: олардың тарихтағы рөлін
айқындау, қазақ батырларының жеке тұлға
ретінде түсінік қалыптастыру.
күндізгі
1
4.
Абылайхан
Мақсаты: Абылайханның шыққан
ортасына талдау жасау, жеке басшы ретінде
тарихта алатын орнын айқындау. Абылай
ханның бас кеңесшісі –Бұқар жырау
туралы түсінік қалыптастыру.
күндізгі
1
5.
18-19 ғғ Қазақ батырлары
жеке тұлға ретінде
Мақсаты: 18-19 ғғ Қазақ батырлары жеке
тұлға ретінде С. Датұлы, Исатай Тайманұлы
мен Махамбет Өтемісұлы және олардың
ерлік істеріне талдау жасау, Қазақтың соңғы
ханы-Кенесары Қасымұлы туралы жан-
жақты мағлұмат беру.
күндізгі
1
6.
ХІХ ғасырдың 2-ші
жартысындағы қазақ
ағартушылары
Мақсаты: ХІХ ғасырдың 2-ші
жартысындағы қазақ ағартушылары туралы
талдау жасау, Шоқан Уалиханов және қазақ
еліне саяхаты, .Ы.Алтынсарин және қазақ
мектептеріне қосқан үлесі және қазақтың
бас ақыны-Абай Құнанбаев жайлы түсінік
қалыптастыру.
күндізгі
1
7.
Ұлт зиялылары және қазақ
интеллигенциялары
Мақсаты: Ұлт зиялылары және қазақ
интеллигенциялары туралы мағлұмат беру,
Ә. Бөкейханов және оның саяси портретіне
талдау жасау, А.Байтұрсынов, М,Жұмабаев,
М:Дулатов , М.Сералин т.б. туралы жан-
жақты мағлұмат беру.
күндізгі
2
8.
Қазақстан 20-30 жылдарда
кеңес заманындағы жеке
тұлғалар
Мақсаты: Қазақстан 20-30 жылдарда кеңес
заманындағы жеке тұлғаларға сипаттама
беру, С.Меңдешев, Т.Рысқұлов туралы
түсінік қалыптастыру. 20-30 жылдардағы
қазақ
интелегенциясы:
С.Садуақасов,
С.Қожанов;
Т.Жүргенов
және
т.б.
зиялылардың тарихи рөлі туралы жан-
жақты мағлұмат беру.
күндізгі
2
9.
20-30 жылдардағы
Қазақстандағы мәдени
құрылыс кезіндегі тарихи
тұлғалар
Мақсаты:
20-30
жылдардағы
Қазақстандағы мәдени құрылыс кезіндегі
тарихи тұлғаларға сипаттама беру, талдау
жасау, сонымен қатар, араб грфикасының
негізі қалаушы А.Байтұрсынов жайлы,
әдебиет
пен
өнер
қайраткерлері:
С.Сейфуллин.,
Б.Майлин.,
С.Торайғыровтардың
шығармашылығы
және ұлттық мәдениетте алатын орны
туралы түсініктеме беру.
күндізгі
2
10.
ХХ ғасырдың 50-80
жылдарындағы Қазақстанды
өркендетудегі тарихи
тұлғалар
Мақсаты:
ХХ
ғасырдың
50-80
жылдарындағы Қазақстанды өркендетудегі
тарихи тұлғалар туралы мағлұмат беру.
Қазақстан және оның басшылығындағы
тарихи тұлғалар: Ж.Шаяхметов, Д.А.Қонаев
және т.б қоғамның рухани өміріндегі
жетістіктерді қалаушы ретінде сипатын
анықтау.
күндізгі
2
11.
Тәуелсіздіктің негізін
қалаушы тарихи қоғам
қайраткерлері
Мақсаты: Тәуелсіздіктің негізін қалаушы
тарихи қоғам қайраткерлері туралы түсінік
қалыптастыру,
желтоқсан
оқиғасының
батыр-қаһармандарына
талдау
жасау,
егеменді елдің басшысы-Н.Ә.Назарбаевтың
саяси портіреті туралы жан-жақты мағлұмат
беру.
күндізгі
1
2.2 Семинар сабақтары
№
Семинар
сабақтарының
тақырыптары
Мазмұны
Оқу түрі
Сағ
сан
ы
1.
Пәннің
оқытылуы мен
тайпалық
Тақырыпты оқып-үйрену барысында студенттер: «Тарихи
тұлға» пәні: оның қарастыратын мәселелері жайлы білімді
меңгеруі қажет.
Күндізгі
1
одақтардың
тарихи
тұлғалары
туралы
Тақырыпты меңгеру барысында төмендегі біліктілік
дағдыларын көрсете білуі қажет:
- Сақ патшасы Томирис және оның портреті,
- Ғұн шаньюйі Мөде және Бұмын және Естеми, Үш елік
қағандар туралы дағдыларын қалыптастыру
Студенттер тақырыпты меңгеру барысында одақтық
тайпалар кезіндегі тарихи тұлғалары жайлы теориялық
мәселелермен таныс бола алады:
2.
Ортағасырлық
мемлекеттерді
құрудағы тарихи
тұлғалар саясаты
Тақырыпты оқып-үйрену барысында студенттер
Ортағасырлық мемлекеттерді құрудағы тарихи тұлғалар
жайлы білімді меңгеруі қажет. Тақырыпты меңгеру
барысында Сатұқ Боғра ханның Қарахан мемлекетіндегі
ролі туралы жан-жақты біліктілік дағдыларын көрсете
білуі қажет. Студенттер тақырыпты меңгеру барысында
Қыпшақ қағандарының тарихи тұлғалары және Монғол
ханы-Шыңғыс хан туралы теориялық мәселелермен
таныс бола алады
Күндізгі
1
3.
Қазақ
хандары
мен қазақ билері,
қазақ батырлары
Тақырыпты оқып-үйрену барысында студенттер Қазақ
хандары мен қазақ билері, қазақ батырлары
жайлы білімді меңгеруі қажет. Қасым хан, Есім хан және
Тәуке хандардың шығу тегі және этникалық тарихы
туралы жан-жақты біліктілік дағдыларын көрсете білуі
қажет. Қазақ билері: олардың тарихтағы рөлі, қазақ
батырларының жеке тұлға ретінде қалыптасып дамуы
жайлы теориялық мәселелермен таныс бола алады .
Күндізгі
1
4.
Абылайхан
Мақсаты:
Тақырыпты
оқып-үйрену
барысында
студенттер Абылайханның шыққан ортасы, Абылай
ханның жүргізген саясаты жайлы білімді меңгеруі қажет.
Тақырыпты меңгеру барысында Абылайхан оның шыққан
ортасы, жүргізген саясаты, Абылайдың бас кеңесшісі –
Бұқар жырау жайлы біліктілік дағдыларын көрсете білуі
қажет, теориялық мәселелермен таныс бола алады
Күндізгі
1
5.
18-19
ғғ
ұлт
азаттық көтеріліс
басшылары жеке
тұлға ретінде
Тақырыпты оқып-үйрену барысында студенттер 18-19 ғғ
ұлт азаттық көтеріліс басшылары жеке тұлға ретінде
білімді меңгеруі қажет. Тақырыпты меңгеру барысында
Сырым Датұлы, Исатай Тайманұлы мен Махамбет
Өтемісұлы және олардың ерлік істері жайлы біліктілік
дағдыларын көрсете білуі қажет. Қазақтың соңғы ханы-
Кенесары Қасымұлы туралы түсінігі болуы тиіс, оның
тарихи маңызын айқындап сипаттап беру, салыстыра
отырып, оқып-үйрену.
Студенттер тақырыпты меңгеру барысында Сырым
Датұлы, Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы және
Кенесары Қасымұлы олардың ерлік істері жайлы
теориялық мәселелермен таныс бола алады.
Күндізгі
1
6.
ХІХ ғасырдың 2-
ші
жартысындағы
қазақ
ағартушылары
Тақырыпты оқып-үйрену барысында студенттер ХІХ
ғасырдың 2-ші жартысындағы қазақ ағартушылары
туралы білімді меңгеруі қажет. Шоқан Уалиханов және
қазақ еліне саяхат, Ы.Алтынсарин және қазақ мектептері,
қазақтың бас ақыны-Абай Құнанбаев: шығармаларындағы
көтерілген мәселелері жайында жалпы түсініктері болуы
қажет. Тақырыпты меңгеру барысында Шоқан Уалиханов
және қазақ еліне саяхат, Ы.Алтынсарин және қазақ
мектептері, қазақтың бас ақыны - Абай Құнанбаев:
шығармаларындағы көтерілген мәселелері жайында
біліктілік дағдыларын көрсете білуі қажет, саралап
талдай білу. Студенттер тақырыпты меңгеру барысында
ХІХ
ғасырдың
2-ші
жартысындағы
қазақ
ағартушылары
туралы
білімді
теориялық
мәселелермен таныс бола алады: Студенттер семинар
сабағы барысында.
Күндізгі
1
7.
Ұлт зиялылары
және қазақ
интеллигенцияла
ры
Тақырыпты оқып-үйрену барысында студенттер ұлт
зиялылары және қазақ интеллигенциялары туралы білімді
меңгеруі қажет. Тақырыпты меңгеру барысында төмендегі
біліктілік дағдыларын көрсете білуі қажет:
- Ә. Бөкейханов және оның саяси портреті;
- Алаш Орда үкіметі оның қызметі
- Қазақ интеллигенцилары: А.Байтұрсынов, М,Жұмабаев,
М:Дулатов , М.Сералин т.б.
Студенттер тақырыпты меңгеру барысында ұлт зиялылары
және қазақ интеллигенциялары теориялық мәселелермен
таныс бола алады.
Күндізгі
2
8.
Қазақстан 20-30
жылдарда кеңес
заманындағы
жеке тұлғалар
Тақырыпты
оқып-үйрену
барысында
студенттер
Қазақстан 20-30 жылдарда кеңес заманындғы жеке
тұлғалар тарихы туралы тарихи концепциялар жайлы
білімді меңгеруі керек. Тақырыпты меңгеру барысында
қазақ АКСР-і және С.Меңдешев. 2.Т.Рысқұлов туралы
біліктілік дағдыларын көрсете білуі керек. Студенттер
тақырыпты меңгеру барысында 20-30 жылдардағы қазақ
интелегенциясы: С.Садуақасов, С.Қожанов; Т.Жүргенов
және т.б. зиялылардың тарихи рөлі туралы теориялық
мәселелермен таныс бола алады, жайлы толық ақпарат
алады.
Күндізгі
2
9.
20-30
жылдардағы
Қазақстандағы
мәдени құрылыс
кезіндегі тарихи
тұлғалар
Тақырыпты оқып-үйрену барысында студенттер: 20-30
жылдардағы Қазақстандағы мәдени құрылыс кезіндегі
тарихи тұлғалар туралы білімді меңгеруі қажет.
Тақырыпты меңгеру барысында араб грфикасының негізі
қалаушы А.Байтұрсынов, әдебиет пен өнер қайраткерлері:
С.Сейфуллин., Б.Майлин., С.Торайғыров, М.Әуезов
шығармашылығы және ұлттық мәдениетке қосқан үлестері
туралы біліктілік дағдыларын көрсете білуі қажет.
Студенттер
тақырыпты
меңгеру
барысында
А.Байтұрсынов,
әдебиет
пен
өнер
қайраткерлері:
С.Сейфуллин., Б.Майлин., С.Торайғыров, М.Әуезов
шығармашылығы туралы теориялық мәселелермен таныс
бола алады.
Күндізгі
2
10.
ХХ ғасырдың 50-
80
жылдарындағы
Қазақстанды
өркендетудегі
тарихи тұлғалар
Тақырыпты оқып-үйрену барысында студенттер: Қазақ
хандығының жазба деректері, ауыз әдебиеті деректері
және олардың тарихи маңызы жайлы білімді меңгеруі
қажет. Тақырыпты меңгеру барысында студенттер: ХІХ ғ.
ортасынан қазіргі күнге дейінгі тарихи әдебиеттерде Қазақ
хандығының құрылуы жөніндегі негізгі тұжырымдарды
білу және біліктілік дағдыларын көрсете білуі керек.
Студенттер тақырыпты меңгеру барысында Қазақ
хандығының деректері мен тарихнамасының мәселелері
жайлы теориялық мәселелермен таныс бола алады.
Күндізгі
2
11.
Тәуелсіздіктің
негізін қалаушы
тарихи қоғам
қайраткерлері
Тақырыпты
оқып-үйрену
барысында
студенттер
тәуелсіздіктің негізін қалаушы тарихи қоғам қайраткерлері
жайында білімді меңгеруі керек. Тақырыпты меңгеру
барысында желтоқсан оқиғасының батыр-қаһармандары
мен егеменді елдің басшысы-Н.Ә.Назарбаев туралы
біліктілік дағдыларын көрсете білуі қажет, жан-жақты
меңгеру керек. Студенттер тақырыпты меңгеру барысында
төмендегі теориялық мәселелермен таныс бола алады.
Күндізгі
1
Пән бойынша студенттердің өз бетінше оқып үйренуге ұсынылаған
ОЖСӨЖ тақырыптар
№
ОЖСӨЖ
мазмұны
Сағат
саны
Бақылау
түрі
1
Майқы
би
Төбейұлы
тарихта ататын орны
Майқы би Төбейұлы 1105-1225 жылдар шамасында
ғұмыр кешкен қазақ халқының төбе биі болғандығы
жайында, «Түгел сөздің түбі бір, түп атасы майқы би»
дейтін қанатты сөз арқылы атадан балаға таралып келе
жатқан Майқы би бабамыз түйінді даналы сөздің де, би
біткеннің де көш басшысы екеніне
тоқтала отырып
білімдерін дағдыландыру.
Тарихи деректерге
сүйене отырып, ол бір ғана емес бүкіл түркі тұқымдас
халықтардың бас биі болғандығы жайлы, сондай – ақ,
түрік тұқымдас елдер әсіресе татар, башқұрт
,қарақалпақ өзбек халықтары бас биіміз деп
санағандығы
жөнінде білімді меңгеруі қажет
Майқы би қазақ руларын үш жүзге (Жүз – арабша
«бөлік», «бөлім») топтап, Үйсін бастаған бөлікті ұлы
жүз, Қабан ұлы Болатқожа бастаған бөлікті Орта жүз,
Қоғам ұлы Алшын бастаған бөлікті Кіші жүз деп
атағандығы
жайлы
толық
теориялық
мағлұматтармен таныс бола алады.
2
Реферат
2
Асан Қайғы
Сәбитұлының жеке
тарихи портреті
Асан Қайғы Сәбитұлы
өмір сүрген тұсы Алтын
орда және қазақ халқының қалыптасу кезеңі
жайлы, Асанқайғы шығармашылығында негізгі
орын алатын қазақ тұрмысының өзекті
мәселелерін
арқау
еткен
философиялық-
нақылдық жанрлар: толғау, терме, шешендік
сөздеріне
тоқтала отырып білімдерін меңгеру.
Асанқайғының
шығармаларын
жинап,зерттеуде
Ш.Уәлиханов, Г.П.Потанин, М.
Ж.Көпеев, С.Сейфуллин, М.Әуезов
тағы басқа
1
Библиогр
афиялық
көрсеткіш
ғалымдардың айналысқаны жайлы біліктілік
дағдыларын қалыптастыру.
Асан Қайғы
заманында
Алтын
Ордаыдырап,
оның
орнына Қырым, Қазан, Өзбек хандықтары пайда
болды, Ноғай ордасы тарап, Қазақ хандығының
тарих сахнасына шығуы ханд
ықтар арасындағы
қым-қиғаш
талас-тартысты
аласапыран
кезеңмен тұспа-тұс келуі
сияқты мәселелер
бойынша толық теориялық мағлұматтармен
таныс бола алады.
3
Жиренше Шешеннің
тарихта жеке тұлға
ретінде
Аты аңызға айналған дала данышпаны, шешен, Түркі
халықтарына ортақ ойшыл, өмірде болған тарихи тұлға
ретіндегі болмысы аз зерттелгендігі жайлы білімдерін
қалыптастыру, Бірқатар өмірбаяндық деректерінің
нақтылығы, шығармашылық стилінің айқындығы
туралы біліктілік
дағдыларын қалыптастыру.
Жиренше Шешеннің -
шешендік сөздері — далалық
өркениет тәжірибесінің жарқын көріністерінің
қатарына жатадығы, терең тағылымды толғамдар
өміршеңдікке шақырып, ақыл-ой салтанатын түйсінуге
мүмкіндік бередігі жайлы
теориялық
мағлұматтармен таныс бола алады.
1
Баяндама
4
Әйтеке Би- қазақ
халқының бірлігін
нығайтуға үлкен үлес
қосқан атақты үш бидің
бірі, мемлекет қайраткері
ретінде.
Әйтеке Байбекұлы(1644 -1700 жж.) — қазақ
халқының бірлігін нығайтуға үлкен үлес қосқан
атақты үш бидің бірі,
мемлекет қайраткері.Әлім
тайпасының төртқара руынан шыққан жайында
білімдерін
меңгеру.
Әмір-Темірдің бас
кеңесшісі Ораз
қажының бесінші
ұрпағы,
бүкіл парсы, өзбек, қырғыз,
қазақ
жұрты
"Синесоф буа"(жаны пәк жан) атаған Сейітқұл
әулиенің үшінші үрпағы, Әбілқайыр ханға дейін
Кіші жүздің сөзін ұстаған қазақтың биі
болғандығы жайлы біліктілік дағдыларын
қалыптастырады.
Әйтеке Би-бес жасында
молдадан оқып сауатын ашқан. Тарихта ойып
алар орны бар жеке тұлға ретінде
теориялық
мағлұматтармен таныс бола алады.
1
Дөңгелек
стол
5
Төле Би- қазақтың қоғам
қайраткері, шешен, Ұлы
жүздің бас биі ретінде
тарихта алатын орны
Төле Әлібекұлы (1663 – 1756) – қазақтың қоғам
қайраткері, шешен, Ұлы жүздің бас биі, Қазыбек,
Айтеке бидің қолдауымен үш жүзге төбе би болып
сайланған, артында "бүтін билікке Төле би жеткен"
деген сөз қалған тарихи тұлға.
Туралы білімдерін
меңгеру.
"Жеті
жарғыны" заңдар жинағын
жасаушылардың
бірі туралы, Әлібекұлы Төле бидің
атасы Құдайберді би Есім хан мен Тұрсын хан егесі
кезінде Есім ханды қолдағандығы жайлы, (Қазыбек бек
Тауасарұлының
"Түп-тұқияннан
өзіме
дейін"
кітабынан), Есім хан тұсындағы, халық аузында "Есім
ханның ескі жолы" атанып кеткен қазақ халқының
заңдар жинағын құрастыруға қатысқан билердің бірі
жайлы
біліктілік дағдыларын қалыптастырады.
Өз заманында Қазақ хандығының тұтастығы үшін
күрескен қайраткер, Төле би өз халқының
шешендік
-
поэтикалық
өнерінің
дәстүрлерін
жастайынан бойына сіңіріп өскен, зерделі, сауатты
1
Пікір
талас
адам болғандығы жайлы,
15-
20 жасынан билердің
бас қосқан жиналысына қатысып, өзінің әділдігі
мен
шешендік
өнері
арқасында
таныла
бастайдығы
жайлы
теориялық
мағлұматтармен таныс бола алады.
6
Қазыбек би
– көрнекті
қоғам және мемлекет
қайраткері.
Қаз дауысты Қазыбек би, Қазыбек Келдібекұлы
– қазақ халқының XVII – XVIII-ғасырлардағы
ұлы үш биінің бірі, көрнекті қоғам және
мемлекет қайраткері жайлы
білімдерін меңгеру.
Орта жүз арғын тайпасының қаракесек руына
кіретін болатқожа атасынан шыққандығы
туралы, 1667 жылы Сыр бойында дүниеге
келгендігі жайлы
біліктілік дағдыларын
қалыптастырады
Арғы аталары Шаншар абыз,
Бұлбұл, өз әкесі Келдібек — есімдері елге
белгілі әділ билер болғандығы туралы және
тарихта алатын орны ерекше жеке тұлға
жайында
теориялық мағлұматтармен таныс
бола алады.
1
Презента
ция
7
Бұқар Жырау-
Қазақтың
ұлы жырауы, тарихта
алатын орны.
Бұқар жырау Қалқаманұлы (1668—1781)
қазақтың
ұлы
жырауы, 18
ғ. жоңғар басқыншыларына қарсы Қазақ жоңғар
соғысының бастаушысы әрі ұйымдастырушысы
атақты Абылай
ханның ақылшысы
жайлы
білімдерін меңгеру. Заманындағы сыншылар
оны «көмекей әулие» деген мәліметтер жайлы,
сөйлегенде көмекейі бүлкілдеп, аузынан тек
өлең
сөз
төгілгендігі
жайлы
біліктілік
дағдыларын
қалыптастырады,
туып-өскен
жері Бөкей
хандығы,
қазіргі Орал
облысының Жаңақала
ауданына қарасты Жиделі жері, топырақ
бұйырған
орыны
– Астрахань (Ресей)
облысының бұрынғы «Шайтани батага», қазіргі
«Құрманғазы төбе» деп аталатын жер туралы
теориялық мағлұматтармен таныс бола алады.
1
Дебат
8
Құрманғазы
Сағырбайұлы- қазақтың
ұлы күйші-композиторы
ретінде.
Құрманғазы Сағырбайұлының - ғұмыр кешкен
уақыты, әсіресе оң солын танып, өмір-
тіршілікке белсене араласа бастаған қиын-
қыстау кезі жайлы білімдерін меңгеру.
Ресейдің жүргізген отаршыл саясаттың ең бір
қарқын алған, әбден құныққан, шектен шыға
басынған кезідегі Құрманғазы Сағырбайұлының
өмірі мен шығармашылығы жайлы біліктілік
дағдыларын қалыптастырады, Құрманғазы
«Қызыл
қайың»,
«Ақжелең»,
«Адай»,
«Сарыарқа»,
«Балбырауын»,
«Серпер»,
«Назым», «Балқаймақ», «Бұлбұлдың құрғыры»,
«Ақсақ киік», «Төремұрат», «Қуаныш» сияқты
күйлері туралы теориялық мағлұматтармен
таныс бола алады.
1
Эссэ
9
Дәулеткерей
Шығайұлының тарихтағы
жеке тұлға.
Дәулеткерей
Шығайұлының
1820
жылдар
шамасында
қазіргі
Орал
облысының
Орда
ауданында
ауқатты отбасында дүниеге келгендігі,
Әкесі Шығай да, Бөкей ордасының ханы
Жәңгір
де оны
бала жасынан ел билеуге, төрелік салтанат құруға
тәрбиелегендігіне
тоқтала отырып дағдыларын
қалыптастырып,
білімдерін
меңгеру.
Дәулеткерей Шығайұлының тарихтағы жеке
тұлға ретінде тоқтала отырып,
тікелей қатыспаса
да
XIX
ғасырдың
орта
тұсындағы
Исатай
,
Махамбет
көтерілісіне
тілектес
болған
деген
деректер
жайлы
теориялық
мағлұматтармен таныс бола алады.
1
Библиогр
афиялық
көрсеткіш
10
Жаяу Мұса Байжанұлы-
Қазақ халқының әйгілі
әнші-сазгері, ақыны.
Жаяу Мұса Байжанұлы-
Қазақ халқының әйгілі
әнші-сазгері, ақыны
туралы жан-жақты
мағлұмат бере отырып дағдыларын
қалыптастырып, білімдерін меңгеру.
1
Баяндама
Пән бойынша студенттердің өз бетінше оқып үйренуге ұсынылаған СӨЖ
тақырыптар
№
ОЖСӨЖ
мазмұны
Сағат
саны
Бақылау түрі
1
Абай Құнанбайұлы- ақын,
ағартушы, философ,
композитор, аудармашы,
саяси қайраткер.
Абай Құнанбайұлы-орта жүздің Арғын
тайпасының Тобықты руынан шыққан билер
әулетінендығы, әкесі Өскенбайұлы Құнанбай
өз заманындағы атақ даңқы алысқа кеткен
адамдардың бірі болған
туралы білімдерін
дағдыландыру, білімді меңгеруі қажет.
Абай Құнанбайұлы- ақын, ағартушы,
философ,
композитор,
аудармашы,
саяси қайраткер
і
жайлы теориялық
мағлұматтармен таныс бола алады.
4
Баяндама
2
Шәкәрім Құдайбердіұлы-
ақын, жазушы, философ,
тарихшы, композитор
Шәкәрім Құдайбердіұлы (
1858
-
1931
)
ақын, жазушы, философ, тарихшы
,
ко
мпозиторлығына
тоқтала отырып,
Абаймен замандас әрі інісі, әрі ол
негізін салған реалистік әдебиет
дәстүрлерін алға апарушы ізбасары
жайлы
білімдерін
дағдыландыру,
білімді меңгеруі қажет.
Өзі өмір
сүрген ортаның қоғамдық-саяси және
әлеуметтік
сыр-сипаттарын
көре
білуде, қоғам мен адам табиғатындағы
кемшіліктерді
зерделеуде,
туған
халқына түзу жол көрсетуде Шәкәрім
Құдайбердіұлы
Абай
бағытын
ұстанғандығы
жайлы
мәселелер
бойынша
толық
теориялық
мағлұматтармен таныс бола алады.
4
Реферат
3
Мұхтар Омарханұлы
Әуезов- Қазақ әдебиетінің
классигі, жазушы, қоғам
қайраткері
Әуезов Мұхтар Омарханұлы (1897-
1961) – 1897 жылы 28 қыркүйекте
Шығыс Қазақстан облысы Шыңғыс
болысында көшпелі қазақ отбасында
дүниеге келгендігі жайлы, Семей
қаласында медреседе, онан соң бес
кластық орыс мектебінде, ал 1915-
1919
жылдары
мұғалімдер
семинариясында білім алғандығына
тоқтала
отырып
дағдыларын
қалыптастырып, білімдерін меңгеру.
1917 жылы семинарияда оқып жүріп,
халық аңызы бойынша «Еңлік -
Кебек» пьесасын жазғандығы жайлы,
қазақ
ұлттық
драмасының
ұлы
тұлғасы, осы пьесасы мен 1921 жылы
жазылған «Қорғансыздың күні» атты
алғашқы әңгімесі арқылы өзінің
жазушылық ерекше дарынын айқын
танытқандығы жайлы теориялық
мағлұматтармен таныс бола алады.
4
Библиографиялы
қ көрсеткіш
4
Жамбыл Жабайұлы- қазақ
халық поэзиясының әйгілі
тұлғасы, өлең сөздің
дүлдүлі, жырау, жыршы.
Жамбыл Жабайұлы (1846-1945) –
қазақ халық поэзиясының әйгілі
тұлғасы, өлең сөздің дүлдүлі, жырау,
жыршы жайлы өмірбаянына тоқтала
отырып
білімдерін меңгеру. Жамбыл
Жабайұлының
туған жері – Жамбыл
облысындағы Жамбыл тауының етегі,
топырақ бұйырған жері – Алматы
облысының Ұзынағаш елді мекені,
шыққан тегі – Ұлы
жүз
Шапырашты
тайпасының ішіндегі
Екей руы
жайында дағдыларын
қалыптастыру. Жамбыл Жабайұлы-
қазақ халық поэзиясының әйгілі
тұлғасы, өлең сөздің дүлдүлі, жырау,
жыршы жайлы теориялық
мағлұматтармен таныс бола алады.
4
Дөңгелек стол
5
Сәкен Сейфуллин - Қазақ
совет әдебиетінің негізін
салушылардың бірі, ақын,
қоғам, мемлекет
қайраткері
1905 жылдан бастап 1908 жылға
дейін Спасск мыс балқыту жанындағы
орыс-қазақ
мектебінде,
содан
кейін Ақмола Ақмола
үшсыныптық
қалалық училищеде біліміне
тоқтала
отырып
дағдыларын
қалыптастырып,
білімдерін
меңгеру. Сәкен Сейфуллин – Қазақ
совет
әдебиетінің
негізін
салушылардың бірі, ақын, қоғам,
мемлекет
қайраткері
жайлы
теориялық мағлұматтармен таныс
бола алады.
4
Пікір талас
6
Сұлтанмахмұт
Торайғыров- ақын, қоғам
қайраткері
Сұлтанмахмұт
Торайғыров-
ақын,
қоғам
қайраткері
дағдыларын
қалыптастырып, білімдерін меңгеру.
Сұлтанмахмұт Торайғыровтың білім
алған ортасы мен тарихта алатын орны
туралы теориялық мағлұматтармен
таныс бола алады.
5
Презентация
7
Ілияс Жансүгіров- қазақ
жазушысы
Ілияс Жансүгіров- қазақ жазушысы,
ақын, тарихтағы жеке тұлға ретінде
алатын орны туралы дағдыларын
қалыптастырып, білімдерін меңгеру.
5
Дебат
Пәннің оқу-әдістемелік тұрғыдан қамтамасыз етілуі.
Негізгі әдебиеттер:
1.
Қазақстан тарихы, 5-томдық. А.,1996….
2.
Қазақстан тарихы очерктері.А., 1994.
Қосымша әдебиеттер:
1.
Абылай хан и батыры. А., 2001.
2.
Абылхожин Ж.Б. Очерки социально-экономической истории Казахстана
ХХвв.А.,1997.
3.
Абдиров М. Завоевание Казахстана царской Россией и борьба казахского народа за
независимости ХҮІ-начала ХХ вв.Астана., 2002.
4.
Ал-Халел Карпык Белая кость прошлого.Наши современники. А.,1994.
5.
Аманжолов Қ. Түркі халықтарының тарихы.А.,1999.
6.
Әбілтайұлы Т. Рысқұлов-Моңғолияда. А.,1994.
7.
Әбілғазы Б. Түрік шежіресі. 1992.
8.
Байпақов К., Нұржанов М., Ұлы Жібек жолы және ортағасырлық Қазақстан.А.,
1992
9.
Вопросы история Казахстана.А.,2002.
10.
Вяткин Сырым батыр.А., 1947.
11.
Гумилев Л. Көне түріктер. А.,1994.
12.
Исин А. Казахское ханство и Ногайская Орда во второй половине ХҮ-ХҮІв.
Семей., 2002.
13.
История Казахстана: народы и культуры. А., 2000.
14.
Кенжебаев Б. Казахские писатели, демократы начала ХХвв. А., 2000.
15.
Кадырбаев Казахстан в эпоху Чингиз хана и его премников ХІІ-ХІҮ вв.А.,1992.
16.
Карр Э. Русская революция от Ленина до Сталина 1917-1929гг. М., 1990.
17.
Касымбев Ж.Города Восточного Казахстана 1861-1917гг. А., 1992.
18.
Кузембайулы А., Абил Е., История Республики Казахстан. Астана.,2000.
19.
Қасымбаев Ж. Кенесары хан. А.,1993.
20.
Қазақ даласының ұлы ойшылдары. А., 2002.
21.
Қазақтар-Казахи. А., 1998.
22.
Құрбанғали Х. Тауарих хамса.А, 1992
23.
Құдайбердіұлы Ш. Түрік-қырғыз хам хандар шежіресі. А.,1991.
24.
Қойшыбаев Б. Әлихан Бөкейханов. А., 2001.
25.
Қоңыратбаев О. Т.Рысқұловтың қоғамдық-саяси және мемлекеттік қызметі.
А.,1999.
26.
Маймақов Ғ. Қазақстан Республикасының саяси-құқықтық тарихы.А., 2000.
27.
Малышева М.., Познанский В., Казахи-беженцы от голода в Западной Сибири.
28.
Масанов Н. Кочевая цивилизация казахов. М., 1995.
29.
Махаева А. Көне түріктердің рухани мәдениеті. А., 2002.
30.
Нұрғалымова Г. Шығыс Қазақстанның көне тарихы мен мәдениеті. А., 2002.
31.
Нүрпейсов К. Алашорда. А., 1994.
32.
Нұржекеев Б. Өзендер өрнектелген өлке (ғұндар туралы). А., 1984.
33.
Омарбеков Т. 20-30 жылдардағы Қазақстан қасіреті. А., 1997.
34.
Омарбеков Т. Зобалаң. А.,1995.
35.
Рысбайұлы К. Қазақстан Республикасының тарихы.А., 1999.
36.
Сабыров С. Қазақстан тарихы: тарихи оқиғалар, ұлттық дәстүр. А., 2002.
37.
Сейсенұлы Д. Шежірелі Шыңғыстау. Семей., 2004.
38.
Сиверс И., Фальк И.П., Письма из Сибири.А., 1999.
39.
Сыдыков Е.Б., Русско-казахские отношения. А., 1999.
40.
Сыдыков Е.Б. Казахстан в составе Российской Федерации.
41.
Төреқұлов Н., Қазбеков Ә. Қазақтың би-шешендері. А., 1995.
42.
Тулибаева Ж. Казахстан и Бухарское ханство в ХҮІІІ-первой половине ХІХв. А.,
2001.
43.
Толыбеков С. Қазақ шежіресі.А.,1992.
44.
Шәлекенов У. Құм астындағы қала (Баласағұн). А., 1999.
45.
Шонанұлы Т. Жер -тағдыры, ел-тағдыры. А., 1995.
46.
Чокаев М. Туркестан под властью Советов. А.,1993.
Пәннің материалдық-техникалық тұрғыдан қамтамасыз етілуі.
№
Тақырыптары
Мультимеди
ялық
презентация
Оқу
фильмдері
Муляждар
макропреп
араттары
Әртүрл
і
1
Ортағасырлық мемлекеттікті
құрудағы тарихи тұлғалар
саясаты
Схема
2
Қазақ хандары мен қазақ
билері, қазақ батырлары
Кесте
3
18-19 ғғ қазақ
қолбасшылары, батырлары
жеке тұлға ретінде
Таблица
4
ХІХ ғасырдың 2-ші
жартысындағы қазақ
ағартушылары
Схема
Слайд
5
ХХ
ғасырдың
50-80
жылдарындағы Қазақстанды
өркендетудегі тарихи тұлғалар
Схема
6
Тәуелсіздіктің
негізін
қалаушы
тарихи
қоғам
қайраткерлері
Кесте
Достарыңызбен бөлісу: |