Семинар 2-Сұрақ Өсімдік өміріндегі жеке химиялық элементтердің рөлін көрсетіңіз
жүктеу/скачать 27,39 Kb.
|
Әзен Ақерке 9 семинар
|
9-семинар 2-Сұрақ Өсімдік өміріндегі жеке химиялық элементтердің рөлін көрсетіңіз. Макроэлементтер – макроэлементы. Өсімдік құрамындағы мөлшері проценттің жүз бөліктеріне дейінгі шамада болатын және өсімдіктер көбірек пайдаланатын элементтер. Макроэлеменеттер тобына көміртек, сутек, оттек, азот, күкірт, калий, кальций, магний, темір, фосфор, кремний және алюминий жатады. Бұларды алдыңғы төртеуі органогендер деп аталады. Фосфор. Фосфордың топырақтағы қоры онша көп емес. Р2О3 пен есептегенде бір гектарға 2-4,4 тонна аралығында. Оның 2/3-1 ортафосфор қышқылының тұздары, ал қалған бөлігі фосфорлы органикалық қосындылардың үлесіне тиеді. Топырақтағы фосфорлы қосындылардың көпшілігі суда нашар ериді. Бұл бір жағынан фосфордың босқа ысырап болуын азайтады, екіншіден өсімдікке пайдаланылу мүмкіндігін де кемийтеді. Топырақтағы фосфордың шыққан тегі – топырақ пайда болатын жыныстардың ыдырауынан түзілген өнімдер. Онда ол негізінен апатиттер күйінде болады. Үш негізді кальций мен магнидің фосфослы тұздары және темір мен алюмининийдің оксиді тұздарі қышқыл топырақта суда нашар еритіндіктен өсімдіктерге сіңіп жарымайды. Екі негізді, әсіресе бір негізді кальци және магни тұздары, одан басқа әсіресе бір валентті катиондар тұздары және бос орта фосфор қышқылы суда жақсы ериді де, олардағы фосфорды өсімдіктер оңай сіңіріп алады. Өсімдіктер фосфордың кейбір органикалық қосындыларын да (қантфосфаттарды, фитин) игере алады. Топырақ ерітіндісіндегі фосфор концентрациясы өте төмен (0,1 –1 мг/л). Фосфор өсімдіктердің пісіп жетілуін тездетеді. Фосфорлы тыңайтқыштардың әсерінен астық дақылдары 5-7 күн ерте пісіп жетіледі, өсімдік тамырлары жақсы бұтақтанып, тереңдеп, жайылып өседі. Фосфордың әсерінен қант қышқылының қанттылығы, картоп түйнегінде крахмалдың мөлшері көбейеді. Фосфорлы қорек жетіспеген жағдайда өсімдік жапырағында көмірсулардың мөлшері көбейеді. Соған байланысты антоциан пигментінің мөлшері де көбейіп, жапырақтар көгілдір жасыл, кейде қарақөшқыл, немесе қөла реңді болып түсін өзгертеді. Өсімдіктердің өсуі баяулап, жемістердің пісіп жетілу мерзімі кешігеді Фосфор жеткіліксіз жағдайда оттегінің сіңуі бәсеңдеп, тыныс алуға қатысатын ферменттердің ырықтығы өзгеріп метохондриялардан тыс тотығу жүйелері ырықтана бастайды (гликол қышқылының оксидазасы, аскорбаиоксидаза). Сонымен қатар, фосфорлы органикалық қосындылар мен полисахаридтердің ыдырау процесі жеделдетеді, белоктардың және нуклеиндердің синтезделуі баяулайды. Өсімдіктердің фосфор тапшалығынан сезімталдығы жас кезеңінде анығырақ байқалады. жүктеу/скачать 27,39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|