Семинар Экономикалық цикл және негізгі макроэкономикалық көрсеткіштердің динамикасы. Әлеуетті жіө

жүктеу/скачать 50,73 Kb. бет 6/8 Дата 31.12.2021 өлшемі 50,73 Kb. #21175 түрі Семинар

Бұл бет үшін навигация:

• Инфляцияның жылдық орташа мөлшері, %-бен
• 2009 жылғы қараша айындағы инфляцияның денгейі және ТБИ құрайтындарға бағаның өсуі
• Филипс қисығы
• Ақша реформасы

Жыл
Инфляция мөлшері
2000 ж.	9,8 %
2001 ж.	8,4 %
2002 ж.	5,9 %
2003 ж.	6,4 %
2004 ж.	6,9 %
2005 ж.	7,6 %
2006 ж.	8,64 %
2007 ж.	10,8 %
2008 ж.	9,5 %
2009 ж.	6,2 %
2010 ж.	7,7 %

Инфляцияның жылдық орташа мөлшері, %-бен

Бұл көрсеткіштер Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің 2003 жылдан бастап алдағы үш жылға арналған ақша-несие саясатының негізгі бағыттарында бекітілген болжамдарға сай болып келеді.

2009 жылғы қараша айындағы азық-түлік емес тауарларға деген бағаның өсуі 2008 жылдың желтоксан айына қатысты алғанда 8,3% және ақылы қызметтер бойынша — 7,2%-ға өскен. Ал азықтүлік тауарларына бағаның есуі 2,6%-ды құрады.

2009 жылғы қараша айындағы инфляцияның денгейі және ТБИ құрайтындарға бағаның өсуі

2009 жылғы қаңтар — қараша айындағы инфляцияның орташа жылдық деңгейі 7,4% және 2008 жылдың қаңтар — караша айымен салыстырғанла 10,3 пайызға төмендеген.

Қазақстандағы тұтыну бағасының индексін есептеуде тұтыну қоржынына кіретін 500-ге жуықтауарлар мен қызметтер есепке алынады.

Ұлттық Банкінің ұсынысы бойынша енгізілген тұтыну бағаларының индексіне кіретін ішкі индекстер 4 топқа бөлінеді:

1. 
   Ауылшаруашылық және балық өнімдері;
   
2. 
   Қазақстанда жасалған өзге де тауарлар;
   
3. 
   Импортталған тұтыну тауарлары.
   
4. 
   Өзге қызметтер.
   

Қазақстанда жалпы инфляция және базалық инфляция деңгейі анықталады. Жалпы инфлядияны Үкімет пайдаланса, ал Ұлттық Банк базалық инфляцияны пайдаланады.

Ұлттық Банк Статистика жөніндегі агенттіктен базалық инфляция құрамынан бес түрлі керсеткішті алып тастауды сұрады. Оларға кекөніс, жеміс-жидек, бензин жөне көмір бағалары және коммуналдық қызметтер бағасы жатады.

Инфляцияның тигізетін әлеуметтік-экономикалық салдарларын мынадан көруге болады:

• 
  халық топтары, өндіріс аясы, аймақтар, шаруашылық құрылымдары, мемлекет, фирмалар арасында, дебиторлар мен кредиторлар арасында табыстардың қайта бөлінуі;
  

• 
  халықтың, шаруашылық субъектілерінің ақшалай жинақтарының және мемлекеттік бюджет қаражаттарының құнсыздануы;
  

• 
  бағаның әркелкі өсуі нәтижесінде өнеркәсіп салаларындағы пайда нормасының теңсіздігінің артуы және ұдайы өндіріс үдерісіндегі теңсіздіктің орын алуы;
  
• 
  жұмыссыздықтың өсуі;
  
• 
  халық шаруашылығына деген инвестицияның қысқаруы;
  
• 
  амортизациялық қорлардың құнсыздануы;
  
• 
  бағадағы, валютадағы және пайыздағы алып-сатарлық ойындардың ұлғаюы;
  
• 
  көлеңкелі экономиканың белсенді түрде дамуы;
  
• 
  ұлттық валютаның сатып алу қабілетінің төмендеуі;
  
• 
  қоғамның әлеуметтік топтарға белінуі.
  

Инфляция (Р) мен жұмыссыздық (Q) арасындағы байланысты Филипс қисығынан көруге болады.

Филипс қисығы

Филипс қисығында инфляция орнына бағаны қарастырып, оның жұмыссыздыкқа ықпалын көрсеткен. Бірақ бұл жерде бағаның орнына жалақыны алған дұрыс сияқты. Себебі, жалақы өссе жұмыссыздық азаяды немесе керісінше. Жалақы да инфляцияның пайда болуына ықпал етуші басты фактор. Қазір біздің елімізде Елбасының Жолдауында бюджет мекемелерінін жалақысын көтеру туралы сөз қозғалса болғаны, базардағы тауар бағасы бірден өседі. Бұл дегеніміз жабайы нарықтың көрініс алуын сипаттайды. Әрине базардағы саудагерлер өзінің өнімін сатып отырғандар емес олар алыпсатарлар, олар бағадағы айырмадан күн көрушілер. Оларға ешқандай бақылау жоқ. Сол себепті Қазақстандағы инфляцияға тежеу қою мүмкін болмай отыр.

Жоғарыда аталған инфляцияға ықпал ететін факторлар мен оның әлеуметтік және экономикалық салдарлары оған қарсы саясаттың болуын талап етеді.

Инфляциялық үдерістің жағдайларына байланысты ақша айналысын тұрақтандыру нысандарына: ақша реформасы мен антиинфляциялық саясат жатады.

Ақша реформасы — ұлттық ақша бірлігін тұрақтандыруға, елдің ақша жүйесін қалыпқа келтіруге және нығайтуға бағытталған ақша айналысында мемлекет тарапынан жүзеге асатын түрлендірулер.

Ақша реформалары төмендегідей әдістер көмегімен жүзеге асырылады:

• 
  жаңалау, яғни құнсызданған ақша бірлігін жою туралы және жаңа валюта енгізу туралы хабарлау;
  

• 
  қалыпқа келтіру, яғни ақшаның бұрынғы алтындық құрамын немесе валюталық паритетін қалпына келтіру;
  

• 
  деноминация, яғни «нөлдерді қысқарту» әдісімен ақшаның номиналдық құнын ірілендіру.
  

Сонымен қатар, инфляцияға әсер ететін факторларға жауап ретінде басты антиинфляциялық саясаттың мынадай әдістері жұмыс жасайды:

жүктеу/скачать 50,73 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: