Семинар Тақырыбы: Мектептегі педагогикалық процесс, оның заңдылықтары Педагогикалық процесс және педагогикалық ситуациялар туралы түсінік
№2 семинар
Тақырыбы:
Мектептегі педагогикалық процесс, оның заңдылықтары
Педагогикалық процесс және педагогикалық ситуациялар туралы түсінік.
Педагогикалық процесстің құрылымы.
Педагогикалық процесстегі жобалау.
Педагогикалық процесстің заңдылықтары.
1.Педагогикалық процесс дегеніміз - қоғамдағы өмір мен еңбекке қажетті әлеуметтік тәжірибені үлкендерге беру және кішілерге меңгеру мақсатында аға және жас буынның арнайы ұйымдастырылған өзара әрекеті. «Педагогикалық процесс» өрнегін П.Ф.Каптерев енгізген.
Педагогикалық процестің қарапайым «бөлшегі» ретінде қолданылатын «педагогикалық жағдаят» туралы Н.Д.Хмель «...педагогикалық жағдаяттар болмысқа тән алуан түрлілікті білдіреді. Бір қарағанда, жағдаяттарды бірін екіншісінен ажырататын уақыты, орыны, себебі, түрткісі, пайда болу шарттары, қатысушылардың әлеуметтік жас және психофизиологиялық ерекшеліктері, іс-әрекет мазмұны мен амалдары қарым-қатынас сипаты»-деген болатын.
Философиялық еңбектерде жағдаят дегеніміз – байланыстың, қызметтің уақыттық-кеңістік шарттарының субъективтілік және объективтілік бірліктері деп беріліп, тұлғаның әлеуметтік таратушысы, нақты бір мәдениеттің, дамыған даралықтың өкілі ретінде қарастырылады.
Неміс философы К.Ясперс жағдаяттарды а)жалпы және ә)жалқы деп жіктеп, біріншіге әр адамның басынан өтетін куаныш, қайғы, қасіреттерді және т.б. екіншісіне бір ізді есепке алу жолдары жоқ, әр жағдаяттың өзіне тән жұмбақ фактілер жиынын жатқызады. Д.Магнуссон әртүрлі деңгейдегі жағдаяттарға талдау жасап, талдау бірліктерінің арасындағы нақты шектің жоқтығын көрсете келіп, жағдаяттарды идеологиялық, әлеуметтік, мәдени деп бірнеше типтерге жіктеп, оның бес түрлі факторларын ажыратады:
оңды және толықтырушы;
кері тартушы;
жігерлендіруші;
әлеуметтік өзара байланыстырушы;
белгісіздік.
Ғалымдар У.Томас пен Ф.Знанецкий өздерінің еңбектерінде жағдаятты субъект қағидасы арқылы түсінудің қажеттілігін ашып көрсетіп, жағдаят – бұл құндылықтар жиынтығы деп оларды белгілеріне қарай үш типке топтастырады:
а) адамның немесе қоғамның әрекет жасауы үшін қажетті объективті жағдай. Бұл жағдайлар адам мен қоғамның санасына тікелей немесе жанама әсерін тигізуші экономикалық, діни, интеллектуалдық құндылықтар жиыны;
ә) тікелей нақты мінез-құлыққа әсер етуші адамның немесе топтың өзіндік бекімі;
б) қандай да бір дәрежедегі нақты жағдайлар тұжырымы мен бекімдер сезімін көрсетуші жағдаят анықтамасы. Сонымен, жағдаятты шешу біріншіден, фактіні айқындаумен, екіншіден өзіндік бекімнің пайда болуымен, үшіншіден, жағдаяттың не екендігін (мәнін) түсінумен сипатталады.
К.Левин еңбектерінде жағдаят жалпы өмірлік жағдаяттарға да, жеке әп-сәтте болатын жағдаяттарға да қатысты делінген. Осы тұрғыдан алғанда автор жағдаят мәнін нақты бір сәттегі мінез-құлықты сипаттайтын барлық фактілер жинағын «психологиялық өмір кеңістігі» терминін пайдалана отырып ашады. Көрнекті орыс педагогы Л.С.Выготский баланың әлеуметтік ортадағы даму жағдаяттарын екі түрлі бағытта көрсетеді, Яғни, баланың әр жастағы динамикасының тікелей әлеуметтік жағдаяттарға байланысты екендігі. Әр жас аралығының өзіне тән ерекшелігі, баланың қоршаған ортамен оның шынайылығымен, ең алдымен әлеуметтік ортамен қайталанбас қарым-қатынасы. Бұл қарым-қатынас әлеуметтік даму жағдаяты деп аталады. Әлеуметтік даму жағдаяты әр жас аралығындағы дамуда байқалатын барлық динамикалық өзгерістердің бастапқысы болып саналады. Әлеуметтік даму жағдаяты - әлеуметтік шынайылықты дамытудың көзі ретінде қарастыра отырып, тұлғалық қасиеттердің жаңа қырларын қалыптастырудың жолы мен формасын, соның ішіндегі әлеуметтік болып саналатын дара жолды анықтайды.
2.Н.В. Кузьмина, педагогикалық процесс бес элементтен тұрады: оқыту мақсаты, оқу ақпаратының мазмұны, әдістері, әдістері, оқу құралдары, мұғалім, студент. Бұл әдістердің барлығы өзара байланысты.
V. Я. Свирский педагогикалық процестің жүйесін сәл басқаша ұсынады:
интеллектуалды өзара әрекеттесу;
мақсаттар - процестің нәтижесі;
мұғалімнің өзіндік қызметі;
студенттердің өзіндік әрекеттері;
эмоционалды өзара әрекеттесу.
Белкин Е.Л. педагогикалық процесті педагогикалық жүйе - әлеуметтік жүйенің бөлігі ретінде көрсетеді. Ұсынылған Белкин жүйесі алты элементтен тұрады, барлық элементтер өзара байланысты және төңкерілген ағашты білдіреді:
оқыту мен тәрбиелеудің мақсаттары;
оқыту мен тәрбиелеудің мазмұны;
оқыту мен тәрбиелеу технологиясы;
ұйымдастырушылық нысандар;
оқытушы;
студент.
Достарыңызбен бөлісу: |