Септік жалғау
Мысалы (Пример фонетического разбора)
жүктеу/скачать 186,96 Kb.
|
Ереже
| Мысалы (Пример фонетического разбора)
Өсімдік1 — 3 буын, ө – ашық, сім – бітеу, дік – бітеу. Ө – дауысты, ашық, еріндік, жіңішке; с – дауыссыз, қатаң; і – дауысты, қысаң, езулік, жіңішке; м – дауыссыз, үнді; д – дауыссыз, ұяң; і – дауысты, қысаң, езулік, жіңішке; к – дауыссыз, қатаң. Сөзде 7 әріп, 7 дыбыс бар. Зат есім түрлері (Виды существительных) Зат есім — заттың атын білдіріп Кім? Не? сұрақтарына жауап береді. Имя существительное — часть речи, которая обозначает предмет и отвечает на вопросы кто? что? құрамына қарай: Дара (Простое – один корень) Мысалы: дала, бас, қалам. Күрделі (Сложное – несколько корней) Мысалы: мекенжай, балабақша. тұлғасына қарай: Негізгі (Непроизводное – нет суффикса) Мысалы: мектеп, мысық. Туынды (Производное – есть суффикс) Мысалы: әнші, аспаз. мағынасына қарай: Жалпы (Нарицательное) Мысалы: теледидар, үстел. Жалқы (Собственное) Мысалы: Алматы, Татьяна, Қазақстан. Деректі (Конкретное) Мысалы: үй, өзен, сиыр. Дерексіз (Абстрактное) Мысалы: ақыл, ой, күн. Жанды (Одушевленное) Мысалы: оқушы, мұғалім, адам. Дерексіз (Неодушевленное) Мысалы: кілем, тақта, қарындаш. Сын есім түрлері (Виды прилагательных) Сын есім — заттың сыны сапасын, түсін білдіріп Қандай? Қай? сұрақтарына жауап береді. Имя прилагательное — часть речи, которая обозначает признак предмета и отвечает на вопросы Какой? Чей? құрамына қарай: Дара (Простое – один корень) Мысалы: әдемі, қызыл, ыңғайлы. Күрделі (Сложное – несколько корней) Мысалы: қып-қызыл, жап-жасыл, өте көрікті. тұлғасына қарай: Негізгі (Непроизводное – нет суффикса) Мысалы: алтын, ауыр, кең. Туынды (Производное – есть суффикс) Мысалы: ақылды, пайдалы. мағынасына қарай: Сапалық (Качественное) Мысалы: ыстық, қоныр. Қатыстық (Относительное) Мысалы: таулы, өткір. Сын есім шырайлары (Степени сравнения прилагательных) Жай (Простая) Мысалы: ауыр, жеңіл. Салыстырмалы (Сравнительная) Мысалы: әдемілеу, үлкенірек. Күшейтпелі (Усилительная) Мысалы: жап-жасыл, қап-қара. Асырмалы (Превосходная) Мысалы: ең жақсы, өте үлкен. Сан есім Сан есім — заттың санын ретін білдіріп Неше? Қанша? сұрақтарына жауап береді. Имя числительное — самостоятельная часть речи, обозначающая число, количество и порядок предметов. Отвечает на вопросы: сколько? который? Сан есім түрлері (Виды числительного) құрамына қарай: Дара (Простое – один корень) Мысалы: бір, екі, жүз. Күрделі (Сложное – несколько корней) Мысалы: бес мың, он төрт. тұлғасына қарай: Негізгі (Непроизводное – нет суффикса) Мысалы: бір, екі, елу. Туынды (Производное – есть суффикс) Мысалы: бірінші, біреу, ондай. мағынасына қарай: Есептік (Количественное) Мысалы: бір, жүз, жиырма мың. Реттік (Порядковое) Мысалы: бірінші, екінші, бесінші. Жинақтық (Собирательное) Мысалы: біреу, екеу, …, жетеу. Топтау (Группирующее) Мысалы: бірден, екіден, он бестен. Болжалдық (Приблизительное) Мысалы: бірер, ондаған, үш-төрттей. Бөлшектік (Дробное) Мысалы: екіден бір, үш бүтін жүзден он төрт. Есімдік түрлері (Виды местоимений) Есім сөздердің орнына қолданылатын есімдік деп атаймыз. Местоимение – самостоятельная часть речи, которая указывает на предметы, признаки, количество, но не называет их. құрамына қарай: Дара (Простое – один корень) Мысалы: мен, сен, ол. Күрделі (Сложное – несколько корней) Мысалы: бірнеше, кейбіреу, қай-қайсысы. тұлғасына қарай: Негізгі (Непроизводное – нет суффикса) Мысалы: бұл, міне. Туынды (Производное – есть суффикс) Мысалы: біреу, мынау, барлық. мағынасына қарай: Жіктеу (Личное) Мысалы: мен, сен, сіз, ол, олар, біз. Сілтеу (Указательное) Мысалы: бұл, сол, мынау, осы, міне, анау. Сұрау (Вопросительное) Мысалы: кім? не? неше? қай? қалай? қашан? Өздік (Возвратное) Мысалы: өз, өзім, өзі. Белгісіздік (Неопределенное) Мысалы: кейбіреу, әлдеқайда, әлдеқандай, әрқалай. Болымсыздық (Отрицательное) Мысалы: ешкім, ешқашан, ешқайда, ешқандай. Жалпылау (Определительное) Мысалы: бәрі, бүкіл, барлық, бүтін, түгел. Етістік (Глагол) Етістік — заттың іс-әрекетін қимыл білдіріп Не істеді? Не істеп жатыр? Не істейді? сұрақтарына жауап береді. Глагол — часть речи, которая обозначает действие и отвечает на вопросы что делать? что сделать? Етістік түрлері (Виды глаголов) құрамына қарай: Дара (Простой – один корень) Мысалы: сөйле, жаз, әкел. Күрделі (Сложный – несколько корней) Мысалы: бара жатыр, сатып алды. тұлғасына қарай: Негізгі (Непроизводный – нет суффикса) Мысалы: кел, бар, айт. Туынды (Производный – есть суффикс) Мысалы: амандас, ойнайды. мағынасына қарай: Болымды (Утвердительный) Мысалы: бар, кел, жаз. Болымсыз (Отрицательный) Мысалы: оқымайды, айтпайды. Салт (Непереходный) Мысалы: тұрады, ойлайды. Өздік (Переходный) Мысалы: оқыды, көремін. Етістік шақтары (Времена глаголов) Осы шақ (Настоящее время) нақ (Түбір + а, е, й, ып, іп, п + жатыр/отыр/жүр/тұр) + Ж.Ж. Мысалы: оқып жатырмын, бара жатыр. ауыспалы (Түбір + а, е, й) + Ж.Ж. Мысалы: отырамын. Келер шақ (Будущее время) болжалды (Түбір + ар, ер, р) + Ж.Ж. Мысалы: барармын. мақсатты (Түбір + мақ/мек, бақ/бек, пақ/пек + шы/ші) + Ж.Ж. Мысалы: көрмекшімін. ауыспалы (Түбір + а, е, й) + Ж.Ж. Мысалы: орындаймыз. Өткен шақ (Прошедшее время) жедел (Түбір + ды/ді, ты/ті) + Ж.Ж. Мысалы: жақсы көрдім. бұрынғы (Түбір + ған/ген, қан/кен, ып, іп, п) + Ж.Ж. Мысалы: барған. ауыспалы (Түбір + атын, етін, йтын, йтін) + Ж.Ж. Мысалы: келетін. Етістік райлары (Наклонения глаголов) Ашық (Простое) Мысалы: барады. Бұйрық (Повелительное)
Пример разбора:
Шартты (Условное) (Түбір + са/се + Ж.Ж.) Пример разбора:
Қалау (Желательное) (Түбір + ғы/гі, қы/кі + Т.Ж.) Пример разбора:
Тұйық етістік (Начальная форма глагола) Түбір + у (жұрнақ). Мысалы: бару, жазу, айту. Үстеу Үстеу — қимылдың түрлі белгісін (мезгелін, мекенін, себебін, мақсатын, мөлшерін, амалын) білдіретін сөз табы. Наречие — самостоятельная часть речи, которая обозначает признаки действий, признаки признаков. Үстеу түрлері (Виды наречий) құрамына қарай: Дара (Простое – один корень) Мысалы: ертең. Күрделі (Сложное – несколько корней) Мысалы: бүгін, биыл, таңертең. тұлғасына қарай: Негізгі (Непроизводное – нет суффикса) Мысалы: ерте. Туынды (Производное – есть суффикс) Мысалы: қыстай, осыншама, жемейінше. мағынасына қарай: Мекен (Место) Қайда? Мезгіл (Время) Қашан? жүктеу/скачать 186,96 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|