Сәрсеке М. Шығармалары
жүктеу/скачать 3,61 Mb. Pdf көрінісі
|
3 Қаныш роман-эссе
| ды. Көкеме еріп мен де бардым. Орнымыз – партердің алдыңғы
қатарында, М.В. Ломоносов атындағы университет тің ректо- ры, математик, академик И.Г. Петровскиймен қа тарлас бо- лып шық ты. Иван Георгиевич әйе лі екеуі орнынан тұ рып, бізбен жылы амандасты. Көкем мені таныстырып, іле-шала: «Cіздің университеттің аспиранткасы» деп еді, Иван Георгиевич: «Қызыңыз бізде оқы са, сіздің де университетке профессор болып келуіңізге дәнекер болады...» – деді. Көкем жымиып, сөзді басқа мәселеге аударып жі берді...» – деп, сол күндердің жұртшылыққа беймәлім сырын әңгіме етіпті. Осы сияқты күтпеген шақырулардың күпті көңілін сергі туге шипалы дәрідей әсерлі болғаны шүбәсіз. Демек, Мәскеудің зия- лы қауымы өзін бұрынғыдай қадірлейді: білімін де, еңбегін де қастерлеп әрі сенім артып отыр; бұл болса – тап бүгінгі қуғын- сүргін кешкен мәлімсіз жағдайда тәубе дейтін нышан!.. Алайда? Өзі құдайдай табынған, әділдіктің ас қар таудай қорғаны деп жан- 515 ШЫҒАРМАЛАРЫ тәнімен сенген партия қайраткерлерінің үлкені де, кі шісі де, төртінші айдың жүзі, ләм-мим деп әлі күнге жауап берген жоқ. Үміт артқан Иван Федорович те үнсіз жатыр. Бәрі де жазықсыз жапа шеккен ғалымның жүйкесі мен төзімін сынағысы кел- гендей. Шұғылданар іс болмаған соң құрғыр көңіл неше түрлі шәлкем-шалыс ойға да ауады: «Мен үшін біржола жабылған қақпаны қағып, апыр-ау, елуді еңсерген шағымда есімнен адас- тым ба?!.» – деп те қамығады. Шыдамның да шегі бар. Қаныш Имантайұлының қайрат-жігері ұзақ тосудан мұқалып, жүйкесі жұқара бастаған-ды... Орман іші үлкен қалаларға тән мазасыз дырдудан ада, тек қана жан бағуға жаралғандай, Абрамцеводағы саяжай- да Сәтбаевтар отбасы тек ұзақ тұра алмады. Үнемі көпшілік қоршауында, тынымсыз тірлікте өмір сүрген ерлі-зайыптылар тегінде мұндай бұйығы да қамау жағдаятқа үйренбеген. Оның үс тіне Алматыдан аттанғалы төрт ай болды, бала-шағасын, сүйікті немерелерін ғана емес, күн сайын жүздесіп әңгіме-дүкен құратын достарын да сағынды. Телефонмен әредік үн дерін есту де – мазасы қашқан алаң көңілдеріне кәдімгідей сеп. Ақыры, оңаша тірлікке төзе алмады. Үшінші аптада Абрамцевоны тас- тап, Мәскеуге қайта оралды. Т.А. СӘТБАЕВАНЫҢ естелігінен: «Бір күні, «Москва» мейманханасында жатқамыз, Қаныш Имантайұлы әлденеге қамығып отырып, президент А. Н. Несмея- новтың ресми ұсынысы туралы сөз бастады. – Не дейміз, Тася? Тек сен әйелдердің ежелгі қулығын ұмытып, шыныңды айт! – деді. – Одақ академиясы президентінің маған екі түрлі қызмет ұсынғанына айдан асты. Соншама уақыт үн- сіз жатқаныма ол кісі не дейді? Ал Кремльден жауап жоқ... – Тегінде, сен туған далаңнан шалғайда ұзақ тұра алмайсың, қазіргі қамығуың да содан. Туып-өскен өлкеңді сағынып, бір нәрсе жоғалтқандай болып мазалана берген соң мұндағы жұмыс өне ме? Жас егделікке еңкейгенде туған жерден жырақ жүру, ме ніңше, оңай емес!.. Алматыдан жұмыс бермесе, мейлі, экспедициялардың біріне-ақ барамыз, өндірістен қорқатын біз бе? – дедім. – Жә, мұның бәрін маған неменеге айтқызып отырсың? Өзің не десең – сол болады. Сенің дегеніңе мен баяғыда көндіккен жанмын... 516 Медеу СӘРСЕКЕ Қаныш Имантайұлы күлді де: – Қайтер екен деп едім, енді күмәнім жоқ, ойыңды білдім. Бір жөні болар, бекерге қапаланба, – деді. – Ойланайық әлі де...» Былтырғы қарашаның қара бұлт құрсаған тымырсық күнінен бергі төрт айда өзін іздеп, «Не істемексіз? Не ойыңыз бар?» – деген бірауыз лебіз естіртпей, жым-жырт жатқан ел-жұрты (анығында, республика басшылары) қаны да, жаны да қазақы ғалымның жүрек түкпірінен бір уақ ұмытылмай, сағынып та, қамығып та ойлап, уақыт ұзаған сайын түн ұйқысы бұзылып, көңілін сан саққа құбылтады... жүктеу/скачать 3,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|