Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих және этнология институты
жүктеу/скачать 47,68 Mb. Pdf көрінісі
|
Қаз тарихы 3 том
| Қоңырат. 1915 жыл.
парлы дамуы болған жоқ. Кен орындары жеке кәсіпкерлерге сатылды, олар 20 жылдай пайдаланып, кен коры азайысымен, ол кен орындарын тастап кетті. 30-жылдарда Алтайда А.Демидовтың зауыттары мен кеніштері пайда болды, ол қайтыс болғаннан кейін олар кен құрамынан күмістің табылуы себепті «Кабинеттің» (патша әулетінің) меншігіне көшті. Бұл кәсіпорындарда басы- байлы шаруалардыңеңбегі пайдаланылды, артга қалған техника, міндетгі күш- көлік міндеткерлігі қолданылды, сондыктан да олар реформадан кейінгі ке- зенде кұлдырауға ұшырады, ал XIX ғасырдың аяғына қарай жекелеген әре- кеттерге (1887 жылы Зырянда байыту фабрикасын салу, неғүрлым жетілген өндіріс техникасы мен технологиясын қолдану ж әне т.б.) карамастан жұмы- сын мүлде токтатты.11 Орталык Қазакстанда көмір және түсті металдар кен орындарын пайдала- ну неғұрлым табысты болды, оларға XIX ғасырдың 30-жылдардың басынан орыс көпестік капиталы назар аударған болатын, бұған мұнда патша әулеті монополиясының болуы да ыкпал етті. 1834 жылы көпес С.И .Попов Қаркаралы уезінде Богословск күміс-қорға- сын және басқа да бай кен орындарын игере бастады. 1839 жылы ол корғасын мен күміс балқытуға арналған Благодатно-Степановский (Куфский) зауытын, ал 1849 жылы Александровск (Баянауыл) зауытын салды. Ж иырма жылдан сэл астам уакыт пайдаланғаннан кейін екі зауыт та өз жұмысын токтатты. С.И.Поповтыңмұрагерлері 1858—1859 жылдары Новониколаевск күміс-корғ- асын зауытын (Богословск кен орыны негізінде) салды, ол 1877 жылға дейін жұмыс істеді. XIX ғасырдың 40-жылдарында көпестер Н .Уш аков, А .Рязанов, Зотов жергілікті байлардан Караганды көмір кенішін, Успенск мыс кеніші бар Нілді алқабын, Ж езказған ж әне С пасск-В оскресенск кенді аудандарын арзанға сатып алып, мыс өндірумен айналысты. Н .Уш аков 1857 жылы С пасск мыс зауытының негізін калады. С .А .Попов (С .И .П оповты ң немересі) 1887—88 573 |