Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих және этнология институты
жүктеу/скачать 47,68 Mb. Pdf көрінісі
|
Қаз тарихы 3 том
| өйтпесе музыка ток-
татылады деп қорқытты. Генерал-губернатор «тұтқындағы жаудыңтала- бына көнген» Павлодар қоғамдық жиналысы старш инасы ны ң «орынсыз» көнгіш тігін сы н ад ы .146 «Мұндай көн гіш тікке карам а-қарсы , — деп атап өтілген нақсол хабарда, — Данцигтегі (Гданьск. —Ред.) неміс әскери өкімет орындары қала тұрғы ндары ны ң орыс соғыс тұтқы ндары м ен сөйлесуінс тыйым салып, тындамағандар бір жыл түрмеге қамалады деп қорқы ткан».147 А лайда өкім ет оры ндары н ы ң қорқ ы туы , тұтқы н дарды ж ер гіл ікті тұрғындардан оқшаулауға бағытталған қатаң өкімдер, тұрғындардың қыты- ғына тию табы сқа жетпеді. Соғыс тұтқындары мен ж ергілікті халы қ ара- сында бірте-бірте жылы сезім нышандары қалыптаса бастады. Карапайым адамдардың майдандардағы шын жағдайды білуге, ұрыс алаңы нан таяуда ғана оралғандармен өз ойларын бөлісуге деген тілегі зор болды. Ж ергілікті бурж уазияны ң славянш ы лды қ ниеттері ж ә н е қала тұрғы ндары ны ң д әу - летті топтары арасындағы «ұлтжандылық» сезім славян текті соғыс тұтқын- дарының: сербтердің, п оляктарды ң ж ән е басқаларды ң алыстағы Қ азақ - станда бірқатар жеңілдіктерді пайдалануына себін тигізді:148 олар Ресейдің өкімет орындарына адал болып, кепілге алынған жағдайда олардың орыс өйелдерімен некеге тұруына да рұксат етілді.149 «Тұтқындағы славяндар жергілікті өмірге берік енуін жалғастырып жа- тыр. Х алы ққа, әс ір е с е село халқы н а ол ар д ы ң ай н ал асы н д ағы л а р ға ілтипатты көзқарасы , сөз ж ок, өте ұнайды. Пан ж ә н е пани — тұтқы н ны ң аузы нан түспейтін сөздер, жалпы алғанда тұтқы ндар мен халы қты ң бай- ланыстары мейлінше кішіпейілді» — жергілікті тұрғындар мен славян текті тұткындар арасындағы өзара қатынастар осы лайш а сипатталды .150 Соғыс жағдайында мұндай құбылыстар кері эсер де туғызды. Қ ала тұрғы ндары - ны ңтұтқы ндарм ен жақы ндасуға бейімдігі Омбы әскери округі ком анда- ш ысының мазасы здануы на да себеп болды, ол «ерекш е өкімінде» соғыс тұтқындарының қала тұрғындарының пәтерлеріне баруынан, «газет ж ән е баспахана хабарлары н талқы лап, бұл орайда біздің арм иялары м ы зды ң қимылдары мен соғыс оқиғалары н қозғауынан» байқалаты н еркін мінез- құлкына қалалар коменданттарының назарын аударды.151 Командашы гар- низондарды ң басты қтары на оларды ң арасы ндағы «мұндай бейбасты қ- ты тыюға пәрмен берді. Елде қалы птасы п ж атқан сағы сыну, ж еңілу көң іл-күй і ж ағдайы нда револю циялы қ ахуал бірте-бірте к ең -бай тақ Қ азақстанды да қамты ды . Е ңбекке жарамды халы қты ң көп бөлігінің майданға, тыл ж ұм ы стары на алынуына байланысты мындаған отбасы лар асы рауш ы сы з қалды , соғы с тұтқы ндарын ш аруаш ы лы қ саласы на тарту ж алпы ға бірдей күйзелісті оңалта алмады; өлке эконом икасы ндағы қайы рш ы лы қ ж ағдай, бірінш і кезекте қажетті заттарға деген өткір мұқтаждық, қала тұрғындарын там ақ өнімдерімен жабдықтаудағы іркілістер әлеуметтік қайш ылықты мейлінше ш иеленістірді. Елде еселене түскен қы м батш ы лы қ, азы қ-тү л ік бере- кесіздігі соғыс ауыртпалығын едәуір қиындатты. 1915 ж ы лды ң өзін д е-ак империяны ң зерттелген 659 қаласы ны ң 500 қаласы , яғни 75%-ы жүктеу/скачать 47,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|