Шағын жинақты мектеп дегеніміз

төмендету қаупі туады;
- мұғалім әрбір сыныппен сабақтың белгілі бір бөлігінде
ғана жұмыс жасауға мүмкіндігі бар, ал қалған
уақытта тек оқушылардың өздік жұмысын
ұйымдастыруға, оны басқаруға ғана жұмсалады, сол
үшін мұғалім сабақ барысында ұйымдастырылатын
өздік жұмыстардың мазмұнын, көлемін, оларды
орындау әдіс-тәсілдерін түрлендіріп, оқушылардың
білім деңгейіне, жас ерекшеліктеріне, орындау
жылдамдықтарына қарай лайықтап, орындау
уақытын белгілеп, оны тиянақты пайдалануды
ойластыруы қажет. 

- балалардың саны аз, 
сондықтан мұғалім әрбір 
оқушыны, оның 
қызығушылығын 
арттыруына, отбасын тез, 
жақсы тануына көп 
мүмкіндік бар;
- дәптер тексеруге, жеке-
дара өздік жұмысқа 
арналған жаттығулар 
іріктеуге аз уақыт 
жұмсалады;
- оқушылардың тәртіп 
бұзушылығы аз болады;
- оқушылар бірінші 
сыныптан бастап, өз 
бетімен жұмысқа 
бейімделеді;
- бір оқу 
бөлмесінде күнделікті бірге 
болғандықтан, жоғары 
сынып (3-4) оқушылары кіші 
сынып оқушыларына көмек 
береді;
- әрбір баланың білім 
деңгейлерін анықтап, 
олардың білім, білік, 
дағдыларының деңгейлерін 
көтеруге мүмкіндік мол;
- аталмыш мектеп мұғалімі 
пәнаралық байланысты 
жүзеге асыруға, кеңінен 
қолдануға тырысады;
- оқушылар әртүрлі 
сыныпта оқығанымен, 
олардың назарын бір пәннің 
мазмұнындағы ұқсас 
тақырыптарға аударуға 
мүмкіндік жасалады;
- оқушылардың бірін-бірі 
тексеруін, өзін-өзі тексеруін 
және бағалауын жүзеге 
асырылады;
- үлкен сынып оқушысы 
төменгі сыныптың 
жұмысын тексеріп бағалау 
арқылы өз білімін іс жүзінде 
қолдануына мүмкіндік 
туады.

- қосалқы сыныптарда оқу өткізудің 
ыңғайсыздығы;
- аз толтырылған сыныптарда оқытудың дәстүрлі 
әдістемелерінің артық болуы;
- кәсіптік білім беруді 
ұйымдастыруға мүмкіндік 
жоқтығы;
- қосымша білім беру ұйымдарының 
және мәдени орталықтардың жоқтығы;
- арнайы ғылыми-әдістемелік кешендердің болмауы;
- мұғалімдердің, әсіресе, 
тәжірибесіз жас мамандардың
шағын жинақты мектеп
ерекшелігіне байланысты
оқыту үдерісіне дайын
болмауы;
- мұғалімдердің біріктірілген сыныптардағы сабаққа
дайындалу, өткізу барысында шамадан тыс жүктеме
орындағанына қарамастан, еңбекақыларына үстемеақы
қосылмауынан, ынталарының төмендеуі;

ШЖМ - тің жоғарыда
келтірілген
артықшылықтармен қоса, 
кемшіліктері, кері жақтары
да бар:
- мұғалімдер ұжымының аздығына қарай, әрбір 
мұғалімнің шығармашылық белсенділігінің 
артуына жол болмайды;
- сабаққа дайындалуда оқытушы шектен тыс 
жүктеме орындайды;
- мұғалім әрбір сыныппен сабақтың белгілі бір
бөлігінде ғана жұмыс жасауға мүмкіндігі бар, ал 
қалған уақытта тек оқушылардың өздік жұмысын
ұйымдастыруға, оны басқаруға ғана жұмсалады;
- мұғалімнің зейіні екі немесе одан да артық сынып
оқушыларына бөлініп отырады;
- өзіндік жұмысты орындау барысында оқушылар
мұғалім тарапынан жеткілікті мөлшерде көмек ала 
алмайды;
- белгілі бір жастағы балалар болмағандықтан, 
ұжымдық жұмыс ұйымдастыруға мүмкіндік жоқ;
- оқушылардың өздік жұмысы басқа сынып
оқушыларының шуылы, кедергі жасауы барысында
жүргізіледі, мұның өзі оқушының тапсырманы
түсіне отырып орындауына кері әсер етеді;
- ШЖБМ оқушылары көпке дейін өз ойын ашық
айтуға, қандай да бір мәселені ауызша талдауға, 
өзгенің талдауын, талқылауын, ойын тыңдаудан
кенде, кейін қалады;

Біріктірілген сыныптарда пәнішілік кіріктіре оқыту
мұғалімдер мен оқушылар үшін төмендегідей тиімділіктерді көрсетеді:
- оқушылар әртүрлі сыныпта оқығанымен, олардың назарын
бір пәннің мазмұнындағы ұқсас тақырыптарға аударуға
мүмкіндік жасалады;
- әр оқушы білім деңгейіне қарай өзіндік жұмыс түрлерін 
орындайды;
- өзіндік жұмыстарды оқушылардың жас ерекшелігіне қарай 
деңгейлеп беруге жағдай жасалады;
- оқушылардың бір-біріне көмектесіп, ұжымдық қарым-
қатынасқа түсуіне мүмкіндік беріледі;
- оқушылардың бірін-бірі тексеруін, өзін-өзі тексеруін және 
бағалауын жүзеге асырылады;
- үлкен сынып оқушысы төменгі сыныптың жұмысын тексеріп 
бағалау арқылы өз білімін іс жүзінде қолдануына мүмкіндік 
туады.

Шағын комплектілі мектептегі оқушыға тәрбие беретін үш бағыт:
сабақтағы тәрбие
жұмысы;
• сабақтан және 
сыныптан тыс 
тәрбие жұмыстары;
• елді мекеннің
қоғамдық
ортасының
тәрбиесі.

Тәрбиелік іс-
шаралар
мектеп
көлемінде
жылына 3-4 рет
өтеді. 
Оларды ұжым
бірігіп
әзірлейді. 
Мұғалім
балалармен
бірге жоспар
жасап, 
міндеттерді
бөледі.
Мереке кезінде
оның белгісі
мен ұранына
байқау
ұйымдастырыл
ады, 
сыйлықтар
әзірленеді. 
Мұғалім тек
көмектесіп, 
шараны
балалар
ұйымдастырып, 
өткізеді.