Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс- қимылдың конституциялық негіздері

СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚҚА ҚАРСЫ

ІС- ҚИМЫЛДЫҢ

КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

КОНСТИТУЦИЯ – ЕЛІМІЗДІҢ НЕГІЗГІ ЗАҢЫ

Конституциялық

құрылысты,

адам

мен

азаматтың құқықтары мен бостандықтарын

бекітетін, республиканың жоғары мемлекеттік

билік

органдарын

тағайындайтын

негізгі

құрылтайшы

саяси-құқықтық

акт

болып

табылады. Негізгі заңымыздың негізінде біздің

барлық

саяси

және

құқықтық

жүйеміз

құрылды.

Конституция

–

бұл

мемлекеттік егемендіктің негізі,

яғни мемлекеттік өз аумағында

үстем болуы және халықаралық

қатынастардағы

оның

тәуелсіздігін бекітеді, ол барлық

заңнамалық

белгіленген

нормативтік құқықтық актілер

сатысында да бірінші орынды

алады.

СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚҚА ҚАРСЫ МАҢЫЗДЫ

КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ ЕРЕЖЕЛЕР

-

Бірінші. Қазақстан Республикасының өзін құқықтық мемлекет деп

жариялауы болып табылады. Барлық істер мен даулар Қазақстан

Республикасының қолданыстағы құқығы негізінде және оған қатаң

сәйкестікте шешілуі тиіс.

-

Екінші. Конституция бөлімдерінің логикалық құрылуы мен жүйелілігіне

келсек, онда еліміздің мемлекеттік аппарат жүйесінде сыбайлас жемқорлықты

жеңудің негізгі әдісі ретінде тежемелік әрі тепе-теңдік жүйесіндегі әрбір

жоғары мемлекеттік билік органының миссиясын көрсетеді. 

-

Үшінші.

Қазақстан

Республикасының

қолданыстағы

құқығының

құрылымын, сыбайлас жемқорлықты жеңудің маңызды шарты ретінде

қарастырылатын, азаматтардың құқықтары, бостандықтары мен міндеттеріне

қатысты

НҚА

ресми

жариялау

міндетін

бекіту.

-

Төртінші.

Сыбайлас

жемқорлыққа

қарсы

бағытталуға

қатысты

конституцияның нормалары бар, онда ел Президентін Мемлекет басшысы

және оның жоғары лауазымды адамы ретінде сайлау рәсімдері, сол орында

оның болу мерзімдері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Президенті

лауазымын атқаруына байланысты шектеулер көрсетілген.

- Бесінші. Заңмен реттелетін маңызды қоғамдық қатынастар шеңбері,

заңдарды ұжымдық қабылдау, өзге де мәселелерді Парламент деңгейінде

шешу, Үкіметтің есебін Парламенттің бекітпеуге құқығы және басқа да

сыбайлас

жемқорлыққа

қарсы

іс-қимылдың

дербес

конституциялық

факторлары айқындалған.

- Алтыншы. Заңдарды нақты әрі мінсіз орындау, министрліктер, мемлекеттік

комитеттер, өзге де орталық және жергілікті атқарушы органдардың актілерін

толық немесе ішінара жою не тоқтата тұру құқығы, лауазымды атқаруына

байланысты шектеулер.

- Жетінші. Конституциялық Кеңеске Конституцияның нормаларын түсіндіру

құқығы, Парламент қабылдаған заңдарды ел Президенті қол қойғанға дейін

олардың Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкестігін қарау.

- Сегізінші. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы жоғары әлеует еліміздегі сот

төрелігінің конституциялық негіздері ретінде алынған, оның ішінде

судьяларды сайлау және тағайындау тәртібі, қылмыстық процестегі

судьялардың қол сұғылмаушылығы, судья лауазымын атқаруына байланысты

шектеулер бар.

- Тоғызыншы. Конституция жергілікті жерлерде мемлекеттік қызметтің

имиджін нығайту және сыбайлас жемқорлықты жеңудің өзекті факторлары

ретінде жергілікті мемлекеттік басқарудың құқықтық негіздерін дамытуға

үлкен мән береді.