146
5.7 сур. Электрлік өлшеуіш аспап:
1 — цилиндр; 2 — алюминий жақтау; 3 —
серіппе; 4 — сілтеме; 5 — шкала
5.8 сур. Электрлік
өлшеуіш аспаптағы
күштердің әрекет ету
сұлбасы
Электрлік
өлшеуіш
аспаптар — тоғы бар контурға
магнитті
өрістің
бағдарлы
әрекеті
қолданылатын
амперметрлержәне вольтмет-
рлер
келесі
жолмен
ұйымдасқан
(5.7
сур.).
Сілтемесі 4 бекітілген, тік
бұрышты
пішінді
жеңіл
алюминий жақтауда 2 шарғы
оралған.
Жақтау ОО'
екі жартыосінде
бекітілген. Тепе-теңдік күйінде
оны екі жұқа шиыршықты
серіппе 3 ұстап тұрады, олардың
серпімділік
күштерінің
моменті
сілтеменің
ауытқу
бұрышына
пропорционалды. Шарғы арнайы пішінді ұштықтары бар тұрақты магнит
полюстары арасында орналастырылады. Оның ішінде жұмсақ темірден
жасалғанцилиндр 1 орналасады. Осындайқұрылым
шарғы орамдары
орналасатын аймақта магнитті индукция сызықтарының радиалды бағытын
қамтамасыз етеді (5.8 сур.), яғни шарғының кез келген орналасуы кезінде
магнитті өріс күштерінің моменті максималды және тоқтың өзгермейтін күші
кезінде бірдей. F және
–F
векторлары шарғыға әрекет ететін және айналдыру
моментін жасайтын магнитті өріс күштеріне сәйкес келеді. Тоғы бар шарғы
серіппенің серпімділік күшінің моментімен магниттік өріс күштерінің
моментін теңестіргенше бұралады. Тоқ күші
екі есе арттырылған кезде,
сілтеме де екі есе үлкен бұрышқа бұралады, себебі магнитті өрістің M
максимлды күштер моменті тоқ күшіне тура пропорционалды:
M ~
I.
Сілтеменің қандай бұрылу бұрышына тоқ күшінің белгілі мәніне сәйкес
келетіндігін анықтап және электрлік-магнитті
аспапты градуирлеп,
оны тұрақты және
айнымалы тоқ тізбектерінде өлшеу үшін
пайдалануға
болады.
Құрылыс
қарапайымдылығы және
шамадан
тыс
жүктемеге қатысты салыстырмалы жақсы
төзімділік нәтижесінде амперметрлержәне
вольтметрлер барынша кең тараған қалқанды
аспаптар болып табылады. Осы аспаптар
кемшілігі төмен дәлдік, үлкен тұтынылатын
қуат (10 Вт дейін),
шектеулі жиілік
диапазоны және сыртқы магнитті өрістерге
қатысты сезімталдық болып табылады.
Қалқанды амперметрлер тура қосылумен
300
А
дейінгі
және
сыртқы
тоқ
трансформаторларымен 15 А дейінгі тоқтарға
1,0; 1,5; 2,5 санатты болып шығарылады.
Сондай
дәлдік
санатындағы
қалқанды
вольтметрлер тура қосылумен 600 В дейінгі
кернеуге
және
кернеу
147
5.9 сур. Амперметр және вольтметр
көмегімен жерге тұйықтау кедергісін
өлшеу сұлбасы
трансформаторларымен 750 кВ дейінгі кернеуге шығарылады.
Өлшеу
аспаптарын тікелей жалғаған кезде (5.9 сур.) кедергісі жерге қатысты өлшенуі
тиіс жерге тұйықтаушы және көмекші тоқ электроды (Т) арасында
Достарыңызбен бөлісу: