Сыни тұрғыда ойлаудың мынандай ерекшелігі қалыптасқан:
Нақтылық: үнемі дәлелдер келтіру.
Сенімсіздік: күмәнді түрде қарау, не себепті бұл мәселені қозғады? Жұмыстың авторы бұл мақсатпен нені түсіндірмекші? Бұған берілген дәлелдері қайда? Мұндай мәліметті қайдан алуға болады?
Қолдану: бұл жайт іс жүзінде қалай орын алуы мүмкін? Тәжірибе жүзінде мұндай тұжырым іске асады ма?
Сыни тұрғыда ойлаудың басты мақсаты – талдау жасау, жетелеу. Академиялық жазылым барысында тақырыпты талдау студенттің жоғары баға алуына септігін тигізетін бірден-бір жол.
Сипаттау мен талдаудың өзара қарама-қайшы келетін тұстары болады мына кестеден көруге болады:
Сипаттау
Талдау
Не болғанын баяндау
Негізгі мәселені анықтау
Дәлел мен дәйектерді беру
Басым бағытын дамыту
Мазмұнын беру
Басқа да мәліметтерді қарастыру
Теорияны көрсету
Басқа да мәліметтерді дәйектеу
Теорияны түсіндіру
Таңдау себебін көрсету
Мәліметтерді тізу
Себебі мен байланысын іздеу
Ақпарат беру
Жаңа ақпараттар табу
Кесте арқылы сипаттамалық жазылым мен сыни жазылымның ерекшеліктері бар екенін аңғаруға болады. Олардың негізгі ерекшеліктері мына жайттарды көрсетуге болады:
