Синий Органические Фигуры Мастер-Класс по Лидерству Вебинар Keynote Презентация

Тұрдақын Арайлым
Орта Азиядағы йод
тапшылығын болдырмау
шаралары мен нәтижелері
с 
ҚазҰПУ

Зеттеуі
ң
 
ө
зектілігі:
Йод – адамның дене мен ақыл ойының қалыпты дамуына қажетті
микроэлемент. Ол адам ағзасындамаңызды іс атқаратын қалқанша
безінде гармон түзілуі үшін қажет. 
Мақсаты;
Йод тапшылығының алдын алу Азия елдеріндегі йод
тапшылығын болдырмау
йод тапшылығының маңыздылығын айқындау

Міндеттері; 
1.Йодтың адам өміріндегі
маңызын көрсету
2. Йод жетіспеушілігінің зиянын
айқындау
3.Орта Азиядағы йод
тапшылығына қолданылытын іс
шаралар
4.Алдын алу шаралары.

Қалқанша бездің гормондары ағзаныңжүйелерініңқызметін, су-тұз
алмасуын, жылудың пайда болуын, заталмасу қарқынын, нәруыздар,
көмірсулар мен дәрумендердіңалмасуын қамтамасыз етеді.
Йод ол адам ағзасының маңызды бөлігі. Йодтың жеткілікті
мөлшері адамды физикалық және ақыл-ой белсенділігі үшін
энергиямен қамтамасыз етеді, ағзаның өсуіне, дамуына және
жасушалардың қалпына келуіне ықпал етеді.

Йод тапшылығы
Йодтапшылық – қоршаған орта про¬блемасы. Оның зардаптары
қоғамға зор апат әкелуде. Бүкіл планета топырағы жаңбыр жауу, су алу,
жер эрозиясы мен оны өңдеу шаралары арқасында йодты жоғалтуда.
Топырақта йод аз болғандықтан, өсімдік пен жануар тек¬тес
өнімдерде бұл микроэлемент тапшы. Йодтың бай көзі –теңіз
тағамдары.
Құрамына йод кіретін гармондардың жетіспеушілігі дене
және жыныстық да¬муды тежейді. Йодтапшылық қоғамның
дамуына тікелей әсер етеді деген ұғым бар, өйткені елдің
еңбек өнімділігі на¬шарлайды және айрықша күтімді қажет
ететін мүгедектер қатары көбейеді.

Азия елдеріндегі йод тапшылығы
Қырғыз Республикасы, әлемнің көптеген таулы аймақтары
сияқты, топырақта, суда және азық-түлікте йод тапшылығынан
эндемикалық болып табылады.
Табиғатта йодтың жетіспеуі республика тұрғындарының
арасында йод тапшылығының бірқатар ауруларының дамуын
тудырады, бұл эндемиялық зоб, гипотиреоз, ақыл-ой және дене
дамуының тежелуі, кретинизм сияқты аурулардың дамуына
әкеледі.

Қырғызстан үшін йод тапшылығы ауруларының медициналық және әлеуметтік мәнін
асыра бағалау қиын, өйткені бүкіл халық табиғи йод тапшылығы жағдайында өмір
сүреді. 50 жылдан астам уақыт бұрын жүргізілген зерттеулер республика тұрғындары
арасында эндемиялық зобтың айтарлықтай таралуын анықтады және аумақ
биогеохимиялық провинцияға жатқызылды.
Республиканың мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық
қызметінің ұйымдары барлық жерде республика аумағына
әкелінетін, өндірілетін және сатылатын тұздың сапасына
бақылауды күшейтті, йодталған тұздың сапасына
мониторингті енгізді, әзірленді және жүргізілуде. тұзды
йодтау зауыттарында өндірісті бақылау механизмін енгізу.

Йод жетіспеушілігінің Қазақстанда таралуы.Қазақстан
Республикасында Тәуелсіздік алғаннан кейін алғаш рет
1999 жылы йодтың несеппен экскрециясының
көрсеткіштерін пайдалана отырып, тергеу жүргізілді, сол
кезде ЙТА-ның таралу дәрежесі мен айқындылығын
көрсетті.
Технологиялық процестерді жетілдіру, импорт
бойынша тұзды қамтитын жалған өнімнен нарықты
қорғау; басқа да корпоративтік мүдделерді шешу болып
табылады.

Алдын алу шаралары 
Йод тапшылығын толықтыру үшін микронутриенттердің
тапшылығымен күрестің үш стратегиясы қолданылады:
1.Топтық
2.Жеке 
3.Жаппай алдын алу.
Саплементация-йод тапшылығының профилактикасындағы жек етәсілге
йоды бар дәрі-дәрмектерді қолдану немесе йоды бар биологиялық
белсенді заттарды қолдану және жеке адамдарға йод препараттарын
бұлшық етке ине салу арқылы енгізу жатады
Топтық профилактикаға - йод тапшылығының қаупі бар топтарда: балалар,
жасөспірімдер, жүкті немесе бала емізетін әйелдер, бала тууға қабілетті жастағы
әйелдер арасында йод препараттарын тағайындау жатады. 
Қазақстанда йод препараттары жүкті әйелдерге медициналық
мекемелер арқылы тегін таратылатын дәрі-дәрмектер қатарына жатады. 

 Фортификация-ұзақ мерзімді құрамында йодқа
құнарландырылған тағамдарға қолдану жатады.
Қазіргі таңда әлемде тұзды табысты йодтау
жүзеге асырылып келеді. Бұл мақсаттарға тұзды
қолдану ыңғайлы болып табылады.
Саплементация-йод тапшылығының
профилактикасындағы жек етәсілге йоды бар дәрі-
дәрмектерді қолдану немесе йоды бар
биологиялық белсенді заттарды қолдану және
жеке адамдарға йод препараттарын бұлшық етке
ине салу арқылы енгізу жатады

ен
т 1
ен
т 2
ен
т 3
ен
т 4
ен
т 5
0
5
10
15
20
25
Сауалнама нәтижесі
Йодтың негізгі мөлшері біздің ағзамызға азық-түлікпен келіп түседі, ең көп
концентрациясы теңіз балығында, теңіз өнімдерінде, теңіз балдырларында
және балық майларында
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfBcf6mBqU516GSDomfpX55FLlLUf
MGTlX-UZ0LV3y-dwjKqg/viewform?usp=sf_link
Ақырында, адамда йод
тапшылығының ең айқын
белгілерінің бірі – зобтың өсуі. Бірақ
бұл үдемелі аурудың белгісі.

Қортынды:
Йод жетіспеушілігі адам ағзасының дамуы мен қалыптасуына
қатысты көптеген жағымсыз салдарларға ие. Йод жетіспеушілігінен
туындаған бұзылулар «йод тапшылығы аурулары» терминімен
біріктірілген және өте өзекті медициналық және әлеуметтік проблема
болып табылады.
Әлемнің көптеген елдерінің тәжірибесі йод
тапшылығы проблемаларын шешудің ең тиімді
жолы тұзды йодтау саласындағы заңнаманы
қабылдау және тарту болып табылатынын
көрсетеді.

Қолданылған әдебиеттер
https://adilet.zan.kz/rus/docs/P010001283
https://bsh.kz/news/6883
https://bmcudp.kz/kz/patients/prevention/hls-center-news/yod-tapshylygy.html
https://www.gov.kz/memleket/entities/kostanai-naurzum-audany-
akimat/press/news/details/409885?lang=kk
https://articlekz.com/kk/article/35917 
https://www.cet-
endojournals.ru/jour/article/view/8283
https://bmcudp.kz/kz/patients/prevention/hls-center-news/yod-tapshylygy.html
https://stud.kz/referat/show/104891
Қазақстанның тұзды жан-жақты йодтау жөніндегі есебі/UNICEF.Астана Дефицит
йода - угроза здоровью и развитию детей России.Пути решения проблемы.
Национальный доклад. М., 2006