Сыртқа шығару физиологиясы

Бүйректің қызметтері
І. 
Экскреторлық.
Зат алмасу өнімдерінің сыртқа шығарылуы 
(несеп арқылы).
ІІ. 
Инкреторлық.
Биологиялық белсенді заттардың түзілуі
(ренин, медуллин, простагландин, брадикинин).
ІІІ. Э
кскреторлық емес:
-
АҚ реттелуі (ренин-ангиотензин жүйесі)
-
эритропоэзге қатысу
-
қанның ұюына қатысу
-
зат алмасуына қатысу (белоктар, майлар, көмірсулар)
-
Д
3
витамнінің белсенуі
Бұлардың барлығы организмде гомеостазды қамтамасыз етеді.

Ақырғы несептің құрамы
(1000-1500 мл)
Органикалық заттар
Бейорганикалық заттар
1. Мочевина.
2. Несеп қышқылы.
3. Креатинин.
4. Гиппур қышқылы.
5. Урохром, уробилин.
Na
+
, K
+
, Ca
2+
, Mg
2+
, NH
4
+
Cl
-
, SO
4
-
, PO
4
2-

Нефронның құрылысы мен қанмен қамтамасыз етілуі

Юкстагломерулалық аппарат
• - бүйректің 
эндокриндік 
жүйесінің бөлігі.
• Эндотелий астында 
шумаққа жақын, 
әкелуші және әкетуші 
артерия 
қантамырларының 
қабырғасында 
орналасады.

ЮГА негізгі қызметтері

Бүйректің
қанмен
қамтамасыз
етілуі
төмендегенде ренин бөлінеді (рениннен
күшті
вазоконстриктор
ангиотензин-ІІ
түзіледі);

Ренин
бүйрек
тіндерінің
тек
қана
шумақтық
бөлігінде
түзіледі,
ал
түтікшелерінде түзілмейді;

қан
айналымы
мен
несеп
түзілу
үрдістерін реттеуге қатысады, жалпы
гемодинамика
мен
су-тұз
алмасуын
реттеуге қатысады.

Несеп түзілуінің сүзілу-
қайта сіңу-сөлініс теориясы
1.
Шумақтық немесе 
гломерулалық сүзілу.
2.
Түтікшелердегі қайта сіңу.
3.
Түтікшелердегі сөлініс.

Шумақтық сүзілу
қан плазмасынан Шумлянский-
Боумен капсуласына қарай жүзеге асады.
Нәтижесінде белоксыз плазма ультрафильтраты –
біріншілік немесе провизорлық несеп түзіледі
(тәулігіне 150-180 л).
Сүзілуге тосқауыл 3 қабаттан тұрады:
1. Капиллярлар эндотелиі.
2. Базалдық мембрана.
3. Капсуланың ішкі қабатының эпителиі
(подоциттер).

Сүзілу кестесі
С.қ = К.қ – (О.қ + Б.қ)
С.қ – сүзілу қысымы (20 мм.с.б.)
Қ..қ – шумақ капиллярларындағы қан қысымы (70 мм. с.б.)
О.д – қан плазмасының онкотикалық қысымы (30 мм. с.б.)
Б.қ – капсула қуысындағы сұйықтық қысымы (20 мм. с.б.)

Түтікшелердегі қайта сіңу (реабсорбция)
– заттардың түтікше 
саңылауынан қанға қайта сіңуі.
Қайта сіңу механизмі
1.
Активті тасымалдану
а) біріншілік-активті (Na иондары)
б) екіншілік-активті (глюкоза, амин қышқылдары)
2.
Пассивті тасымалдану (H
2
O, Cl иондары, мочевина)
Түтікшелердің 
проксималдық бөлімде
міндетті түрде қайта сіңетін заттар:
- Глюкоза
- Амин қышқылдары
- витаминдер
- су
- 4/5 NaCl, тұздар

Қайта сіңетін заттардың 
табалдырығы 
Ең төменгі 
табалдырық –
түтікшелерде толық сіңбей, 
соңғы несепке қосылатын 
заттың қандағы мөлшері.
16

Табалдырығы бар және табалдырығы жоқ заттарды 
ажыратады. Табалдырық заттар - толық реабсорбцияға 
түсе алмайтын заттар. Олардың реабсорбциясы қандағы 
концентрациясына байланысты. 
Глюкоза – табалдырығы бар зат. Егер глюкозаның 
қандағы мөлшері 10 ммоль/л-ден артық болса ол толық 
қайта сіңбейді (реабсорбцияланбайды). Сондықтан 
несептің құрамында болуы мүмкін. 
Глюкозаның несепте пайда болуы глюкозурия деп аталады.
Креатинин, инулин – табалдырығы жоқ заттра (қайта 
сіңбейді).

Бүйрек түтікшелерінде судың 98-99%-ы қайта 
сіңеді:
- Проксималдық бөлімде судың – 40-45%-ы,
- Генле ілмегінде – 25-28%-ы,
- дисталдық бөлімде - 10 %-ы,
- жинағыш түтіктерде – 10-15 %-ы қайта сіңеді

Генле ілмегінің төмен түсетін бөлімінде су қайта 
сіңеді (осмос градиенті бойынша пассивті түрде).
Генле ілмегінің жоғары өрлейтін бөлімінде негізінен 
натрий иондары қайта сіңеді (активті тасымалдау, 
сукцинат дегидрогеназа).
Дисталдық иірім түтікшелер мен жинағыш 
түтіктерде судың факультативті (

жүктеу/скачать 1,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: