Тақырыбы: Жылжымалы құрамның коммерциялық тексерілуі және жылжымалы құрамға қажеттіліктер Міндеттемелерге жататындар: техникалық станциялардағы вагондардың өткізілуі және қабылдануы, коммерциялық қатынаставагондардыңжәнепоездардыңтексерілуі,вагондардың жолдан жолға берілуін хаттау, контейнерлерді және ұсақ жөнелтулерді іріктеу, жолдар арқылы берілуі кезіндегі габаритті емесжүктердіңкүйінтексеру,бірсоқпақвагонынанкелесісіне, сондай-ақкөліктіңбасқатүрінежүктеу,жойылуорындарындағы маршруттарды адрестеу, жүктердің күзетілуі және т.б.
Іздеужолдарыныңқосымшаоперацияларынақайтаадрестеу, коммерциялық түзетулерді шығару, жүктің тексерілуі және жеткізілуі, коммерциялық немесе техникалық түзетулердің бір вагоннан келесі вагонға тиеу жатады. Мұндай операциялардың қажеттілігітасымалдаушарттарынжәнеережелерінбұзғанкезде пайда болады.
Жүктің ұласатын жолы бойынша станциялардағы вагондардың қабылдануы және жіберуі. Станцияға поездің келуі бойынша поездіңбір жолдан екінші жолға ауысуында поезді локомотивтіңжүргізушісістанциябойыншакезекшігеқұжаттары бар пакетті өткізеді. Техниклық кеңсенің операторы немесе станция бойынша кезекші поезға берілген құжаттардың керек- жарақтыларына сенеді, тасымалданатын құжаттардың қабылдануын немесе жіберілуін, поездің нөмірін, құжаттарды қабылдау уақытын және күнін, жүргізушінің тегін кітапқа жазады. Барлық жолдық ведомосттарда техникалық кеңсенің жұмысшыларыарнайықарастырылғаннормалардажәнеолардың нөмірлерінің Қатаң жалғасқан тәртіпте жолдық ведомосттің келесі бетіне станцияның күнтізбелік мөрін қойып шығады. Күнтізбелікмөрбойыншажүктіңізделужолынорнатады.Одан тәуелділікте тонна-километр жолдарда жүктердің тасымалдану көлемін анықтайды, жүкті жеткізуге жазықты жолды орнатады, және т.б.
Тасымалданатын құжаттардың және жүктелген вагондардың берілуі, сондай-ақ бір жолдан екінші жолға ауысуорындарындағыпоездардыңауысуынесепкеалуболып
тораптардың толығымен, контейнерлердің жәнежүктелген вагондардың балансты санының анықталуы, жүктің өз уақытында жеткізілуі және сақталғаны үшін жолдар арасындағы жауапкершілікті шектеу үшін негіз болып қызмет етеді.
Коммерциялық тексеру орнының технология жұмысы.Жалғасу жолдарындағы вагондардың және поездардың коммерциялық тексерілуі - тасымалданатын жүктердің сақталуының және поездардыңқозғалыс қауіпсіздігінқамтамасыз ету бойынша жол жұмысының басты элементі. Жүктелген вагондар транзитті поездардың техникалық қызмет көрсетуін, локомотивтерді ауыстыруды, құрамдарды түрлендіру станцияларында коммерциялық тексеру жүргізіледі.
Коммерциялық түзетілмеу болып жүктің сақталуы немесе қозғалыс қауіпсіздігіне қатер төндіруі мүмкін жүктің немесе вагонның күйі есептелінеді: пломбының болмауы немесе зақымдалуы, пломбалардағы (егер олар бойынша станцияның аталуынорнатуғаболмаса)түсініксізоттискілер,жүктіңжоғалу немесе ұрлану белгілері, цистернаның қазандылығының немесе вагонның шанағына зақым келуден оған қол жеткізілу мүмкіншілігі, жартылай вагондардың люктерінің дұрыс емес жабылуы, жабылмаған платформа астаулары, жартылай вагондардың ашықлюктері, жүктеудің техникалық шарттарын бұзу және жүктердің нығаюы, ашық жылжымалы құрамдағы жүктеудің бұзылуы, жүктің нығаюының болмауы немесе зақымдануы.
Жүктердің сақталуы және поездардың қозғалыс қауіпсіздігіне қатер төндіретін коммерциялық тексерулер, шығарулар және айқындаулар үшін вагондардың және поездардыңкоммерциялықтексеруорындарыұйымдастырылады. Келген поездағы вагондардың коммерциялық тексерілуі техникалық тексерумен бірге болады және станцияға келген мезетте басталады. Вагондардың коммерциялық тексеру өндірісінің технологиялық графиктері жүктемелі станция жұмысының қалыпты технологиялық процесінде келтірілген. Коммерциялық түзетілулер құрамнан вагонның тізбесіз ереже сияқты жұмысшылармен шығарылады.
Тексеру кезінде табылған коммерциялық түзетілулер, жүктің сақталуынажәнеқозғалысынақауіптөндіретінқауіпсіздіктерүш
данада ортақ форманың растау құжатымен хатталады. Коммерциялық қатынастағы әрбір поездің тексерілушешімдері коммерциялық түзетілулерді (ГУ-98 формасы) тіркеу кітабында жазуменхатталады. Поездарды қабылдаушыларжүкке (пломбасы алынғанзақымдалған шанақпен) қол жеткізу мүмкіншіліктері немесе ұрлау белгілерімен контейнерлердің және вагондардың станцияларда байқалу кезінде жүкті тексерусіз бақылау пломбаларын жапсырады және онда көрсетілген пломбаны қою уақытыменжалпыформаныңрастауқұжатынқұрайды.Мұндай вагонпоездантізбектеледіжәнежүктіңкүйінжәнесанынтексеру үшін арнайыжүргізілгенжолға(немесеқоймаға) беріледі.
Жолдағыжүктіңтексерілуіжәнеқайтажүктелуі.Егервагон коммерциялық немесе техникалық түзетілулердентізбектелген болса, жүктелген күйде түзетуге болмайды, жүктің басқа вагонға қайта жүктелуін және құжаттарға сәйкес оның сапасын және санын тексеруге станция міндеті. Жүктің бұзылуын немесе жетіспеушілігін байқап, накладнойда және жолдық ведомостваларда белгі жасау туралы коммерциялық расталатын құжат жасалынады. Коммерциялық расталатын құжаттың көшірмесіннакладнойғатіркейді.Бұданбасқавагонныңтүзетілуі кезінде вагонның техникалық күйі туралы (ГУ-106 формасы) растау құжатын құрады. Накладнойда және жолдық ведомоста вагонның бастапқы нөмірінқайта сызады және оның орнына басқасын жазады. Түзетулер жүкті қабылдау жіберушінің қолымен және станцияның мөрімен расталады. Егер соңғысы құрастырылмаса, вагон парғыныңалғашқысы қайта тиеу станциясында қаладыжәне онда жүк тиелген вагонның нөмірі көрсетіледі. Қайта тиеу маңында әдетте шанақтың пайдалы көлемімен және оныменбірдей жүк көтергіштері,бір типті қайта тиелген вагондар беріледі.
Жалғастыру жолында жүктің күйін және салмағын вагондардағыпломбаныңтүзетілмеулерінемесеболмауыкезінде тексеріледі. Жалғастыру жолында жүктің тексеру қорытындылаоыжалпыформаныңрастауқұжатыменхатталады, бірінші дана тиелетін құжаттарға береді, екіншісі станцияда қалдырады, үшіншісін түзетулерге жауапты жолдың коммерциялықжәнежүктікжұмыстыңқызметінебағыттайды.
Қосымшажіберу- бұлбөлекқосымшажіберілетінжәнебір
тасымалданатын құжат бойынша тасымалданатын негізгі топтамамен вагонда жөнелтілмеген жүктің бөлігі. Қосымша жіберілетінбөліккенегізгіжөнелтудіңтағайындаустанциясының бастығына адрестелген жаңа тасымалданатын құжат құрастырылады.Қосымшажіберілетінтасымалдауқұжаттарында жүк - бұл негізгі жөнелтуден (оның нөмірі) қалған қалдық, сондай-ақ алушының атауы және мекен жайы, жөнелту және тағайындау станциясын көрсетеді. Негізгі жөнелтілудегі құжаттарға қосымша жіберу қажеттілігі кезіндегі құрастырылатынкоммерциялықрасталуқұжатыныңкөшірмесі жасырылады.
Құжаты жоқ жүктерді станцияда байқаған кезде коммерциялық расталатын құжат құрастырылады және керек- жарақтарды орнатулар үшін шараларқолданылады, одан кейін олар тағайындалу бойынша қосымша жіберіледі.
Құжатсыз қалған жүктің бөлігінің немесе бөлек орындарының тағайындалу станциясына қосымша жіберілу жолдық ведомостьбойынша жүргізіледі.Толығыменқұжатсыз қалған жүкті накладной және жолдық ведомості бойынша қосымшажіберіледі.Бұлжағдайдажөнелтілушіболыпқосымша жіберудіжүзегеасыратынстанцияныңбастығы,алалушыболып тағайындалған станциясының бастығы көрсетіледі.
Жүктердің қайта адрестелуі. Қайта адрестеу деп жүктің алғашқы тағайындалу станциясының өзгеруін айтамыз. Қайта адрестеужолжұмысынедәуірқиындатады:артықоперациялары, вагондардың қосымша жүріп өтулері пайда болады. Сондықтан қайта адрестеуді дәлелдеуді қажет ететін бірыңғай құбылыс ретінде қарастырады.Қайталау қайтаадрестеудіңжәне қайтымды бағыттардағы жүктің қайта адрестелу жарғысы жіберілмейді.
Қайта адрестеу алушының, жіберушінің өтініші бойынша хатталады. Өтініште көшірме міндетті түрде алғашқы жүк алушығаадрестеледі,жүктіңаталуы,ваонныңнөмірі,жөнелтілу стациясы және жөнелтілудің аталуы, алғашқы тағайындалудың және станцияның жолы және станциясы, жаңа жолдың тағайындалуы,жаңа алушы, қайта адрестеудің себептері, жүкті қабылдауда жаңа алушымен келісім көрсетіледі. Қайта адрестеу үшін жүктің қайта адрестеу туралы алғашқы алушыныңмекен жайыжазбалықнемесетелеграфтыескертудіңкөшірмесінемесе
жүкті қабылдаудатүбіртекті көрсету қажет. Қайта адрестеуді бөлімшенің бастығы - бөлек шектерде жолдың коммерциялық жәнежүктікжұмысыныңқызметініңбастығырұқсатетуімүмкін. Контейнерлерде және ұсақ жөнелтулермен тасымалданатын үй заттарыстанцияныңбастығыныңрұқсатетуіменқайтаадрестелуі мүмкін. Қайта адрестеуді хаттайтын ұйымның әрі қарай тасымалдану уәкілі қайта адрестеуді жүргізетін станция жаңа тасымалданатын құжатты құрады, бұл туралы алғашқы накладнойдың нөмірін көрсеткіші бар белгі жасайды. Шығарылатын жағдайларда алғашқы станцияның тағайындалу хабарландыруқағазыменміндетті түрде тасымалдауқұжаттары бойыншақайтаадрестеужіберіледі.Бұлжағдайдастанциятуралы жаңа мәліметтер сызылатын көнелерді оқуға болатындай етіп көрсетіледі. Бұдан басқа, накладнойдың «Темір жолының белгілері» графасында қайта адрестеу туралы көрсетіледі. Қайта адрестеудің мұндай тәсілі мұнай жүктерімен маршруттардың ыдырауорындарында, сондай-ақ кіріс немесе бөліп тұратын станцияларында пайдаланылады.
Жылжымалы құрамды нөмірлеу жүйесі жылжымалы құрамдаберілгенбірліктіқосыпалған,қайталанбайтынинверторь нөмірін сегіздік нөмірде біріктіруді және нөмір саналуының сенімділігіне кодтық қорғаныс және оған негізгісипаттама беруге мүмкіндікберді. Бірінші сан жылжымалы құрамның түрін, 2– жабықжүквагонын,4–платформаны,6–жартылайвагонды,7– цистерна,8–изотермиялықвагонды,3және9–басқавагондарды (мамандандырылған және т.б.) сипаттайды.
Барлық жүк вагондары үшін ортақ (тек 3 санынан басталатын вагондардан басқа) осьті қадалау болып табылады. Номердің екінші белгісі вагонның негізгі сипаттамасы және осьтілікті сипаттайды. 0 – 8 саны төрт осьті, 9 саны – сегіз осьті вагонды түсіндіреді.
Барлықалтыосьтівагондаржәнетасымалдаушылар3саннан басталатын вагондарға жатады (алты осьтіде екінші саны – 6, ал тасымалдауышта - 9).
Осьтіліктенбасқа,екіншісан;жабықвагондарүшін–шанақ көлемін (0 – 120 м3 жоғары, кеңейтілген есік ойықтарымен), платформа үшін – рама ұзындығын анықтайды.
(0–12,4мдейін2–13,4мжәнежоғары),төртосьтіжарты
вагон үшін– едендегілюкжәне бөренеесік санын.
(0–люкжәнебөренеесікпен,·-люкпенбөренеесіксіз,8–саңылаусызшанақпен),цистернаүшін–құрылымерекшеліктері.
Вагонныңномеріндегітөртінші,бесіншіжәнеалтыншыбелгі олардың қатар санын анықтайды және сипаттамаға ие емес 9 санының жетінші белгісінде ауыспалы аланның вагондағы санын көрсетеді. Сегізінші сан – бақылаушы. Оның көмегімен нөмірдің саналудұрыстығытексеріледі.Олбасқанөмірсандарыменбірге жазылады.
Бақылаушы сан келесі түрдежазылады. Вагон нөмірі 7485468
Көбейткіш 2 121212 Топ бойынша
туынды 14416586616 Топ бойынша
қосынды 1+4+4+1+6+5+8+6+1=42
Бақылаушы белгіден жақын толық ондыққа дейінгі топтық қосындыны толтыратын санды айтады. Егер топтық қосынды 10 аз болса, онда бақылаушы белгі нөлге тең. Қарастырылған мысалда бақылаушы белгі 8 саны болады.
Кіріс жолында және стансада және стансада жөнелтілетін және келетін жүктер үшін келесі вагон түрлері қолданылады: қораптыорамаүшін–жабық,контейнерүшін–платформа,ауыр салмақты үшін – платформа, тиелетін үшін – жартылай вагон, мамандандырылған вагондар қолданылады. Жүкті тасымалдауға дайындай отырып, жіберуші жапсырма графасында «Орынсанын»«басып»көрсетукерек.Қораптағыжүктітасымалғаорын есебінсіз,бірақжүкжіберушітілегібойынша,егербірвагондағы орын саны 1500 аспаса, онда оларды орын есебімен қабылдауға болады.