Сұлтан Бейбарыс. А.Қыстаубаева

20

13

Сұлтан Бейбарыс. А.Қыстаубаева

1

14

Шығарма

1

15

Тоқтар – тұңғыш ғарышкер

1

16

17

Ғасыр саңлағы. С.Ләмбекұлы

Туған жер. Қ.Мырза Әли

1

1

18

Айналдым Отаным! С.Асанов

1

19

Медеудегі мұзайдыны. Т.Молдағалиев

1

20

Өз үйім –  өлең төсегім. 

1

21

Кішкентай Әлкей. А.Жақсыбаев

1

ІІ тарау. Асыл сөз

22

Әдепті сөз. Ә.Табылды

1

23

Ата тәлімі. С.Ақаев

1

24

Мейірім. А.Хамзин

1

25

Оқығанның көзі ашық. С.Шаймерденов

1

26

Қайырымдылық. Б.Данабеков

1

27

Төлеш пен Игілік. М.Дүйсенов

1

28

Ақ кептер. Ә.Шынбатыров

1

29

Қайсар құмырсқа. Т.Дәуренбеков

1

30

Жел мен Күн. Ертегі

1

31

Қайсар. Т.Дәуренбеков

1

32

Аялы алақан. Ш.Күмісбаев

1

33

Әйнек адам. В.Сухомлинский

1

34

Әдептілік әліппесі. Ә.Асылбеков

1

35

Арыстан мен тышқан. Ертегі

1

36

Үш аю. Ертегі

1

ІІ тоқсан  – 28 сағат

1

Әдеп. Т.Қажыбаев

1

2

Ғылым таппай мақтанба. Абай

1

3

Білім. Ө.Тұрманжанов

1

4

Оқуға шақыру. А.Байтұрсынов

1

5

Балықшы мен балық. А.Байтұрсынов

1

ІІІ тарау. Адам болам десеңіз

6

Талаптың пайдасы. Ы.Алтынсарин

1

7

Ақылды көмекші. Н.Бөкейханов

1

8

Адамның досы. Ж.Әлмашев

1

21

9

Әл-Фараби туралы аңыздар

1

10

Тау, Қаңбақ және Бүркіт. Ертегі

1

11

Көңілді ғарыш әткеншегі. М.Солтанғазина

1

12

Бала бидің білгірлігі. Шешендік сөз

1

13

Керемет баға. Р.Әбдіқадырова

1

14

Сөз сиқырын ұғайық. Ө.Ақыпбекұлы

1

15

Құштарлық. Ж.Аймауытов

1

16

Тасымал. Д.Қасенов

1

17

Аппақ бала. Ә.Табылды

1

18

Он алтыншы желтоқсан. Т.Молдағалиев

1

19

Қайратым – қайсарым. Ж.Дәуренбеков

1

20

Көңілді қыс. Ш.Мұхамеджанов

1

21

Шығарма

1

ІV. Еңбек түбі – береке

22

Еңбектің бәрі мамандық. Н.Айтов

1

23

Мұғалім. Д.Қанатбаев

1

24

Көйлекті маған кім берді? Қ.Әжікеев

1

25

Ұйқы қайдан табылды? Е.Өтетілеуұлы

1

26

Еңбек жемісі. Б.Әділ

1

27

Күн күлше. М.Айымбетов

1

28

Мен ғарышкер боламын. Ж.Смақов

1

ІІІ тоқсан – 40 сағат

1

Мұнайшы. Қ.Жұмағалиев

1

2

Омарташы. О.Асқар

1

3

Еңбекпенен ел көгерер. Ертегі

1

4

Ертең мен бүгін. Ертегі

1

5

Кім болсам екен? Н.Сералиев

1

6

Даланың дәмі. Д.Қасенов

1

7

Жалқау немере. Ертегі

1

8

Етікші. Ертегі.

1

9

Бір минут. 

1

10

Минут деген немене? М.Әлімбаев

1

Үнемшілдік дегеніміз – сарандық емес. 

1

11

Сараңдық пен жинақылық. Ы.Алтынсарин

1

12

Қөкемнің ақылы. Қ. Мырза Әли

1

30

Сабақтың  барысы:  

Ұйымдастыру  кезеңі:  Оқушыларды  сабаққа  дайындау.

Жаңа  сабақ.  Оқушыларға  жұлдыз,  ат,  шаңырақ  болатын  жұмбақтар  

жасырылады.  Сол  жұмбақтар  шешімі  табылған  соң  суреттер  ілінеді. 

Мысалы:    Жымыңдатып  көздерін

 

 

Түнде  алыстан  жанады.

 

 

Таң  атқанда  өздері 

 

 

Жасырынып  қалады.

                                             (Жұлдыз)

Оқушыларға  жұлдыз,  ат,  шаңырақ  сөздерін  қатыстырып,  оқиға   құрату.  

Өз  ойларымен  шығарған  оқиғаларын  оқыту.

Оқулықпен  жұмыс.

Балаларға  «Қазақстан  елтаңбасы»  мәтінін  және  «Елтаңбасы  елімнің»  

өлеңін  оқып беру.

Келесі  кезекте  оқушылар  мәтін  мен  өлеңді  тізбектей  оқып  шығады.

ІІІ.  Сабақты  қорыту.

Рәміздер  –  елтаңба  мен  тудың  ұқсастығы  мен  айырмашылықтарын 

анықтау мақсатында  Венн  диаграммасы толтырылады.  

 

 Қазақстан  елтаңбасы.

                                    

Шаңырақ  бейнеленген.

Уық  шаншылған.

Пырақ  қанат  көмкерген.

Қазақстан  деген  жазуы  бар.

Реңдік  бейне  екі  түсті.

IV.    Үйге  тапсырма:  Өлеңді    жаттап    алу.    Суреттер    жинап,    альбом  

дайындау. 

V. Бағалау.  

       Қазақстан  туы.  

Күн, қыран бейнеленген.

Ою-өрнекпен өрнектелген.

Тік  бұрышты.

Ені  1  метр.

Ұзындығы  2  метр.

Көгілдір  түсті.

Рәміз

31

Сабақтың  тақырыбы:  Ата  Заң.

Мақсаты: Оқушылардың айналадағы  дүниеден  көргендерін  пайдалана     

отырып,  өлеңнің  мазмұнын  терең  түсінуге  көмектесу.

Сабақтың  міндеттері:  

1. Ата  Заң  туралы  ұғым  қалыптастыруға  жағдай  жасау.

2. Оқу  дағдыларының  жетілуіне  және  өз  ойларын  дәлелді,  жинақы  

айтуға  ықпал  ету.

3. Ата  Заңды  құрметтеуге,  оны  мүлтіксіз  орындауға  әсер  ету.

Сабақтың  барысы:  

1. Қызығушылықты  ояту.

2. Психологиялық  дайындық.

«Бөгде  планеталықтар» атты фантастикалық  әңгіме.  

Жұлдызды  алыс  планетада  бір  бала  дүниеге  келеді.  Ол  өзгелерге  

мүлде  ұқсамайтын  еді.  Бұл  планета  тұрғындары  ерекше  қабілетті  болатын.  

Олардың  нақ  төбесіндегі  айналмалы  3  көздері  бар мезетте  бірнеше  нәрсені  

көріп,  ал  буынсыз  аяқтары  әп-сәтте  мыңдаған  шақырымға  жете  алатын.  

Сондықтан  бөгде   планеталықтар  үшін  2  көзді  адам  ұрпағының  әлсіздігі  

мүлде  түсініксіз  еді.  Бірақ бала өз жолдастарындай  дүниені  сүреңсіз  (түссіз)  

емес,  түрлі түсті  етіп  көретін.  Мысалы,  көк  аспан,  мөлдір  бұлақ,  қып-

қызыл  шоқ  гүлдер.

Бала  өз  достарындай  ержетті. Енді  оның  өзге  балалардай  ойнағысы,  

мектепке  барғысы  келеді.

Сұрақтар:

1. Осы  балаға  бөгде  планеталықтардың  арасында  өмір  сүру  үшін  не  

қажет  деп  ойлайсыңдар?

2. Сендер  қандай  көмек  берер  едіңдер?

Жауап:

Барлық  адам  тең  құқылы.  Адамның  еркі  мен  бостандығы  заңмен  

қорғалады.

2. Мағынаны  ашу.

1. Сабақтың  тақырыбымен  таныстыру.  

2. Өлеңді  тұтастай  оқу.

3. Сөздік   жұмыс.  (Иілгіш,  алшаң  басып,  жасампаз,  нышан  сөздерінің  

мағынасын  түсіну).

4. Сұрақтарға  жауап  беру.  Тапсырмаларды  орындау.

5. Шумақтар  бойынша  мағынасын  түсіну.  Талдау.

6. Өлеңді  оқушыларға  оқыту.

50

өмір  сүрген.  Ол  қазақ  халқының  әдет-ғұрпына  көп  көңіл  бөлген.  Оның  

оқу-білімді  үндеген,  адамгершілікті,  табиғатты  жырлаған  «Кел,    балалар,  

оқылық»,  «Байлық  неде?»  «Қыпшақ  Сейтқұл», «Өзен»,  т.б.  шығармалары  

бар. 

 Мәтінді  оқып  түсіндіру.

Түртіп  алу  жүйесі.  

+  - мен  үшін  жаңалық.

? -  мен  үшін  түсініксіз

Ү  - мен  білемін  

? -  мен үшін жұмбақ.

Сөздік  жұмысы.

Патша – ел  билеуші.

Шіркеу – құдайға  сыйынатын  үй.

Даңқ – атақ, абырой.

Талап – ынта,  жігер.

Осының  ішінен  түсініксіз  ұғымдарға  талдау  жүргізу.

ІV. Сабақты қорыту.

Ой  толғаныс.  

«Талапты», «талапсыз» сөздеріне Венн диаграммасын толтыру.        

IV.  Үйге  тапсырма: Талаптың пайдасы мәтінін оқып келу

V. Оқушыларды  бағалау.

Сабақтың  тақырыбы:  Ақылды  көмекші.  Н.  Бөкейханов.

Сабақтың  мақсаты:  1.  Оқушыларға «Ақылды  көмекші»  атты  әңгіменің   

мазмұнымен  таныстыра  отырып,  мәтіндегі  негізгі  идеяны  ұғындыру.  

Оқушылардың  компьютер  туралы сауаттарын  одан  әрі  кеңейте  түсу.

2.  Мәтін  бойынша  танымдылық  тапсырмалар  беру арқылы  өз  ойларын  

тұжырымдап  жеке,  топта  жұмыс жасауға,  көп  ізденуге,  бір-бірін  тыңдап,  

өз  ойын  еркін, қысылмай  айтуға  дағдыландыру.

3.  Компьютерді  күнделікті  өмірде  пайдалана  білуге баулу.

Сабақтың  түрі: аралас  сабақ.

Сабақтың  әдісі:  сұрақ-жауап,  «Түртіп  алу»,  «Топтастыру»  страте-

гиялары.

Сабақтың  көрнекіліктері:  оқулықта  берілген  суреттер,  компьютердің  

суреті.

51

Сабақтың  барысы:  

І.  Ұйымдастыру  кезеңі.

ІІ.  Үй  тапсырмасын  сұрау.

ІІІ.  Жаңа  тақырыпты  түсіндіру.

1. Қызығушылықты  ояту.

«Ой  қозғау»  стратегиясы. 

–  Балалар,    сендер    тақтадағы    мына    суреттерге    назар    аударып  

қараңдаршы.  Бұл  не  деп  ойлайсыңдар?

– Компьютер.

– Компьютерді  сендер  қайдан  көрдіңдер?

– Осы  компьютермен  не  істейді?

– Мен  қазір  сендерге  бір  жұмбақ  жасырайын.  Шешуін  кім  табар  

екен?

Өзі  жазады,

Өзі  сурет  салады.

Сенімен  де  ойнай  алады.

Қане,  кім  шешуін  табады?  

                                            (Жауабы: компьютер).

2.  Мағынаны  ажырату,  тани  білу.

«Түртіп  алу»  стратегиясы  бойынша  оқушылармен  жұмыс.  Мәтінді  

оқу,  таныстыру,  тиісті  белгілерді  қою,  анықтау.

V – білемін  

+  – жаңа  білдім – білмеймін.  

? – таңғалдым.

1.  Апайым

2.  Экран

3.  Цифр

4.  Жолаушы

5.  Мамандық

6.  Сурет  

7.  ...

Сирена

Тапқышбек

Компьютер

Касса

Электронды

ЭЕМ

Баланың кеуде-

сіндегі  экран

мен  цифрлар  не  

үшін  керек?

Мәтінді  оқып  болған  соң  өздері  белгілеп  алған  сөздерді  кестенің  әр  

бағанына  жазып  топтастырады.  «Таңғалдым»  атты  баған  бойынша  әр  

оқушының  пікірін  тыңдап  барып,  қорытынды  жасау,  содан  соң  жазу.

IV. Сөздік  жұмысы.

Касса – билет  сататын  арнайы  орын.

ЭЕМ – электронды  есептеуіш  машина.

Сирена – дабыл,  белгі.

Компьютер – ақпараттық  процестерді  жүзеге  асыратын  құрал.

54

2.  Мағынаны  ажырату,  тани  білу.

INSERT  стратегиясы  немесе  «Түртіп  алу»  жүйесі  бойынша  оқушылармен  

жұмыстар  жүргізу. Мәтінді  мұғалім  оқып  таныстыруы  арқылы  тыңдау,  

тиісті  белгілерді  қойып  анықтау.

V – сәйкес  келу.

– мен  ойланғаннан

  бері.

+ – жаңа

 ақпарат

? – таңғалдым

– кітап  адамның  досы  

екендігі;

– көп  жақсы  нәрселерді  

үйренеміз;

– кітапты  жасап

шығару  өте  қиын.

Оқулықтарымыз  сияқты  

басқа  кітаптардың бізге

тигізер  пайдасын  

білдім.

Кітаптан

көп  ақыл

аламыз.

Сөздер  қалай  

ақыл  береді?

Мәтінді    оқып    болған    соң,    жазғандары    мен    белгіленген    сөздерін  

дәптердегі  кестеге  толтыру.  Содан  соң  жеке,  топта,  жұпта  талдап  оқу,  

толықтыру.

ІV. Сөздік  жұмысын  жүргізу.  

Сөре – кітап  қоятын  арнайы  орын.  

Уағына  шейін – уақытқа  шейін,  кезге  шейін.

Жан  серігіміз – досымыз.

Мәтінді  жекелеген  оқушыларға  түсіне  отырып  оқыту.  Үш  оқушыға  

рөлдермен  бөліп  оқыту.  Анық  және  қатесіз  оқуға  назар  аудару.  Әңгіменің  

мазмұнына  сай  сұрақтар  қою.

1. Қандай  баланы  ақылды  бала  дейміз?

2. Балғын  әкесінен  не  туралы  сұрады?

3. Кітаптан  не  үйренуге  болады?

4. Сен    өзің  қалай  ойлайсың?

5. Кітап  оқуды  ұнатасың ба?

6. Қандай  кітапты  ұнатасың?

ІV. Сабақты  қорытындылау.

3.  Ой  толғаныс.

«Менің  оқулықтарым»  атты  тақырыпта  ойларын  айту.  Бір-бірін  тыңдау,  

толықтыру,  жинақтау.

55

«Бес  жолды  өлең»  стратегиясы.  

1. Не?  Кітап.

2. Қандай?  Қалың,  жаңа,  әдемі.

3. Не  істеді?  Оқыды,  ашты,  үйренді.

4. Сөз  тіркесі.  Қалың  кітап,  кітапты  оқыды,  кітапты  ашты.

5. Ерлан  кітапты  ашып  оқыды.

V. Үйге  тапсырма:  «О,  мен  қандай  ақылды  болдым»  деген  тақырыпта  

әңгіме  жазып  келу.

VІ. Бағалау.

Сабақтың  тақырыбы:  әл-Фараби  туралы  аңыздар.  Ізгілік.

Өнерлі  жігіт.

Сабақтың  мақсаты:  а)  Мәтінді  түсініп  оқуға,  оны  өз  сөзімен әңгіме-

леп  беруге  үйрету.  

Ғылымның,  білімнің  пайдасы  туралы түсініктерін  арттыру.

ә)    Мәнерлеп    қатесіз    оқуға,    тез    жүгіртіп  оқуларын    жетілдіру,    оқу-

дағдысын жаттықтыру,  тіл  байлықтарын,  сөздік қорларын  молайту.

б)  Білім  алуға  құштарлықтарын  ояту, ынталарын  арттыра  отырып 

ізденушілікке,  ізгілікке  тәрбиелеу.

Сабақтың  көрнекіліктері:  әл-Фарабидің  суреті,  білім  туралы  на-            

қыл  сөздер.

Сабақтың  әдістері:  сөздік-түсіндірмелік,  көрнекілік.

Сабақтың  түрі:  аралас  сабақ.

Сабақтың  барысы:

І.  Ұйымдастыру  кезеңі.

ІІ.  Үй  тапсырмасын  сұрау.

– Ж. Әлмашов  «Адамның  досы»  мәтінінің  мазмұнын  әңгімелету.

– «Мен  қалай ақылды  болдым»  тақырыбындағы  әңгімелерін  тыңдау.

ІІІ.  Жаңа  материалдармен  жұмыс.   

1)  Кіріспе:  Мұғалімнің  Әбу-Насыр   әл-Фараби  туралы  әңгімесі. 

– Әл-Фараби  Отырарда  дүниеге  келген.  Отырарды  арабтар Фараб  деп  

атаған.  Әл-Фараби  деген  сөз  Отырарда  туылған  деген  мағынаны  білдіреді.  

Әл-Фараби  жасынан  өнер-білімге  құштар  болған,  бірнеше  тілді  жетік  

меңгерген.  

 2)  Мәтіндерді  оқу:  –  мәтінді  мұғалімнің  оқуы.

–  іштей  оқу.

62

2. Оқиғаны  елестетіп,  жүрекпен  жете  сезіну  қабілетін  және  өзіндік  

ойын  айтып,  жеткізу  мүмкіндігін  дамыту.

3. Қоршаған  ортаны  сақтауға,  «кітап – білімнің  қайнар  көзі»  дегенді  

түсіндіре отырып, оқулықты күтіп  ұстауға тәрбиелеу, білімпаз болуға баулу.

Көрнекілігі:  Ж.  Аймауытов  суреті,  әңгіме  желісіне  салынған суреттер,  

мақал-мәтелдер  жазылған  плакат,  графопроектор.

Сабақтың  түрі:  жаңа  тақырыпты  меңгеру  сабағы.

Сабақтың  барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Жаңа  сабақ.

а)  Қызығушылығын  ояту.

Тақтадан  Ж.  Аймауытовтың  суретін  көрсету.  Оқушылардан  суретке  

қарап,  содан  өздеріне  қандай  ой  келгенін  сұрау.  Оқушылардың  автор  

туралы  ойлары:  

Үлкен  кісі;

Ақылды;  

Ойланып  отыр;

Ақын  не  жазушы.   

–  Жүсіпбек  Аймауытов  (1889–1931)  –  аса  көрнекті  қазақ  жазушысы. 

Көптеген  тартымды  әңгімелері  мен  «Күнекейдің  жазығы»  атты  тамаша  

повесть,    қазақ    әдебиетіндегі    шын    мәніндегі    тұңғыш  романдар    болып  

табылатын  «Ақбілек»,  «Қартқожа»  сияқты  көркем шығармалары бар. 

ә)  Ой  толғау.

– Оқулық  (кітап)  туралы  не  білесіңдер? (Кесте толтырады).

      Нені  білемін?

      Не  білгім  келеді?

          Не үйрендім?

             Зат.

Ақ  қағаздан  жасалады.

Түрлері  өте  көп. 

Кітап – біздің  досымыз.

Күтіп  ұстау  керек.

Ескірген,  жыртылған  

оқулықтарды не  істейді?

Ескірген кітап, 

оқулықтарды қайтадан 

өңдеп, ақ  қағаз  жасап  

шығарады.

  

– Дұрыс.  Кітап  туралы  біраз  мағлұмат  біледі  екенсіңдер.  Ал  енді  не  

білгілерің  келеді?

Кітап,  оқулық  туралы  білімдері  толықтырылады.

63

–  Кітап  –  баспада  дайындалып,  баспаханадан  басылып  шығарылған 

мәдени рухани қазына. Ал осы кітапты жасау үшін орманнан қаншама ағаш 

кесіледі.  Яғни  қағаз  ағаштан  алынады.  Жыл  сайын  кесілген  ағаштардың 

орнына  жаңадан  ағаштар  отырғызылады.  Адамдар  ескірген  кітап,  журнал, 

газет, дәптерлерді фабрикаларға қайтадан өткізеді. Фабрикада оларды өңдеп, 

қайтадан  қағаз  жасайды.  Ол  қағаздардан  баспаханаларда  қайтадан  кітап 

басып шығарады. 

Оқушылар  түсінгендерін  баяндайды.  Олардың  айтқандарын  қысқаша  

түрде  кестедегі  үшінші    бағанға  жазу.

– Міне,  балалар,  біз  кітап  туралы  көп  білдік.  Ондай  болса  кітапты  

боямай,  жыртпай  ұстауымыз  керек.  Себебі  сол  кітап  арқылы  біз  сауатты  

болып,  хат  танимыз,  білім аламыз.

Енді  автордың  «Құштарлық»  әңгімесін  оқып,  таныстыру.

б)    Мәтінді    жартылай    оқып    беру,    түртіп    ал    стратегиясын  

қолдану.

Мәтінді  жартылай  оқытудағы  мақсат – Қартқожаның  кітапты  оқуда  

немен    аяқталғанын    оқушыларға    жалғастыру.    Мәтінді    оқу    барысында  

оқушылар  қолдарына  қарындаш  алып,  сөз тіркестерін,  мағынасы  түсініксіз  

сөздерді  белгілейді.

Сөздік  жұмысы.

Қаңтарып  тұсау – аттың  басын  көтере  байлау.

Көзін  қадау – қадала  қарау,  көздерге  анықтап  қарау.

Иегін  созды – иегін  алға  қарай  созу.

ІІІ. Жаңа  тақырыпты  бекіту.

1.  Қартқожа  туралы  не  білеміз?

Ізденімпаз

Ынталы

Оқуды  аңсайды.                          

Сыпайы

Еңбекқор

Еңбексүйгіш

Өз  ісіне  тиянақты

– Қартқожаны  не  нәрсе  қуантты?

– Қартқожа  өзіне  қандай  серт берді?

          

Қартқожа