Социология

Əлеуметтік 
құрылым жəне 
қоғамның 
стратификациясы

●
Қазіргі қоғамдағы теңдік 
пен теңсіздікті бағалау
●
Əлеуметтік 
стратификацияның 
негіздері жəне 
элементтері туралы 
айтыңыз
●
Стратификациялық 
жүйелердің типтері жəне 
стратификациялық 
өлшемдері
●
Əлеуметтік өлшемдер - 
түрлері
●
Əлеуметтік 
стратификация жəне 
дифференциация ұғымын 
түсіндіріңіз

1.Қазіргі қоғамдағы теңдік пен теңсіздікті бағалау
Əлеуметтік теңдік – бұл əр адамның жан-жақты дамуы жəне оның 
еңбекке қабілеттілігін дамыту үшін бірдей жағдай жасалуы, 
тұрғындардың табысы бойынша шекті түрде рұқсат етілген 
айырмашылықтардың сақталуы, жеке байлығы жəне қызметіне 
байланысты болмай барлық азаматтардың заң алдында бірдей жауапты 
болуы. Əлеуметтік теңдік принциптерін жүзеге асыру əр адам үшін, сол 
секілді жалпы қоғам үшін де экономикалық мүддемен байланысты. Əр 
адамның қалыпты дамуы үшін жағдай жасау арқылы мемлекет елдің 
барлық тұрғындарының экономикалық қайтарымын арттырады жəне 
осының есебінен əр адамның əлеуметтік үлесін ұлғайтады.

2. Элементтік стратификацияның негіздері жəне 
элементтері.
Əлеуметтік стратификация - қоғамның əлеуметтік жіктелуі. Біз қоғамның 
əлеуметтік құрылымын сөз еткенде қоғам өзінің құрылымы жағынан бірдей 
емес екендігін айтып өткен едік. Қоғам адамдарының арасында теңсіздік бар. 
Соған байланысты олардың əлеуметтік жүйедегі алатын орындары да бірдей 
емес. Жекелеген индивидтер мен адам топтарының арасында əлеуметтік 
жіктелу бар. Оларды жіктегенде бірқатар өлшемдер басшылыққа алынады, 
мəселен, табыстарының көлемі, білімдерінің деңгейі, мамандықтағы 
мəртебесі, билікке қатынастары. Қоғам мүшелерінің арасында əлеуметтік 
теңсіздіктің табиғатын, себептерін, оның заңды құбылыс ретіндегі мəнін 
түсінуде əлеуметтік стратификация теориясының маңызы зор.

3.Стратификациялық жүйелердің типтері жəне 
стратификациялық өлшемдері
стратификациялық жүйе 2-ге бөлінеді:
Ашық жүйе - Қоғам мүшелерінің 
статустары мен əлеуметтік 
жағдайларын өзгертулеріне мүмкіндік 
бар əлеуметтік құрылым ашық 
стратификациялық жүйе деп алады 
да, ал, мұндай мүмкіндік балмайтын 
қоғам жабық стратификациялық жүйе 
деп аталады
Жабық жүйе - Үндістан қоғамында 
орын алған касталық жүйені 
жатқызуға болады. «Каста» - латын 
тілінде castus (таза) деген мағынаны 
береді. Бұл жүйе 1900-шы жылға 
дейін сақталып келген. Үнді 
қоғамында қалытасқан дəстүр 
бойынша қоғам мүшелері касталарға 
жіктелген жəне соған байланысты 
əлеуметтік статус ата-аналарынан 
балаларына беріліп, ол өмірлік 
статусқа айналып отырған. Бұл 
қоғамда касталардың 4 тобы болған:

4 Əлеуметтік өлшемдер - түрлері
The əлеуметтік өлшем Адамның өмірі - бұл оның өмірі, ол басқа 
адамдармен, олар достар, отбасылар немесе серіктестер 
болсын. Бұл қатынастардың мақсаты - кəсіптік / еңбек өлшеміне 
енетін еңбек қатынастарын қоспағанда, бос уақыт.
Адамның əлеуметтік өлшемі туралы əңгіме кезінде адамдар 
басқа адамдармен байланыстыру немесе олармен сөйлесу 
мүмкіндігі болу мүмкіндігіне сілтеме жасалады. Дұрыс қарым-
қатынасқа қол жеткізу үшін коммуникация процесінің белгілі бір 
кезеңдерін орындау өте маңызды.

5. Əлеуметтік стратификация жəне 
дифференциация ұғымын түсіндіріңіз
Элеуметтік дифференциация дегеніміз - бул когамды кейбір
топтарга белу гана емес, сонымен
бірге бул олардын элеуметтік мартебесі, кукыктары, артыкшылыктары жене 
сойкесінше жауапкершіліктері, ыкпалы мен беделдері бойынша осы топтардын 
езіндік тенсіздігі.