Социологияның даму тарихы
жүктеу/скачать 1,71 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Қоғамды биологиялық организм ретінде қарау;
- 1. Қолдаушы.
- Қолданылған әдебиеттер
|
Социологияның даму тарихы Социологияның ерекшелігін түсіну үшін оның ХІХ ғасырдың алғашқы жартысында нақты тарихи жағдайда, Франция мен Англияда капитализм тұрақты орнаған кезде және қоғам туралы білім алмаған "үшінші" топтың (сословиенін) пісіп жетілген кезде пайда болғанын ескеру қажет. Социологияның жеке ғылым ретінде тууы психологияның, антропологияның, құқықтың жеке салаларының және т.б.-ның дамуымен байланысты болды. Социологияның қалыптасуына ағылшын және неміс нұсқаларындағы немістің классикалық философиясы, саяси экономикасы, сондай-ақ қоғамды қайта құруда жаратылыстануға ұқсас құрылған, объективті және нақты жаңа элеуметтік ғылым жетекші роль атқаратындықтан, Сен-Симон мен Фурьенің социалистік теориясы әсер етті. Сен-Симонның шәкірті және алғашқы кезде онын ізбасары болған Огюст Конт (1798-1857) - социологиянын негізін салушы Француз философы. Ол социологияға атау беріп, оның ғылым ретіндегі негізгі методологиялық принциптерін, жаратылыстанудағы ғылыми әлеуметтік білімді біріктіретін біртұтас ғылым ретіндегі методологиялық принциптерін, жаратылыстанудағы ғылыми әлеуметтік білімді біріктіретін біртұтас ғылым ретіндегі тұжырымдамасын жасады. \ Теологиялық кезең деп Конт діни идеялар үстемдік еткен ХVІІ-ХVІІІ ғасырларға дейінгі қоғам дамуындағы белгілі бір кезенді атады. Ол кезде идеялық сипаттағы үстемдік етуші негізгі күш-дін болды. Бұл кезеңде адамның ақыл-ойы құбылыс себептерінің не бастамасын, не ақырын табуға ұмтылды. Адам акыл-ойы абсолютті білімге ұмтылады. Бұл кезең өз уақыты үшін қажет болды, өйткені ол адамның әлеуметтік тұрғыда дамуы мен ақыл-ой күшінің өсуін алдын ала қамтамасыз етті. Конт қоғам тарихын үш кезеңге бөліп қарастырады: Екінші кезең - метафизикалық кезең. Қоғамда бейнеленген абстракциялар мен метафизикалық тұжырымдамалар үстемдік алды, Конт оған революциялык теориялар мен материалистік философияны жатқызды. Бұл тұжырымдамаларды сынай отырып, ол марксизм қағидаларына, әсіресе оның таптық күрес жайлы іліміне келіспейтіндігін білдірді. Бұл кезеңде "байқаудың орнына дәлелдеуге тым ұмтылушылықтан" ақылмен көру бөлігі өте зор. Оның ойынша, метафизикалық ойлау өз табиғаты бойынша сындарлы, қиратқыш болып саналады. Оның шаралары қазіргі кезенде де көп мөлшерде сақталған. Үшінші кезең - позитивті кезең. Конт қоғамға тек позитивті ғылым ғана дамитын кезен қажет деп есептеді. Бұл діни және философиялық мәндер жүйесіндегі алыпсатарлыққа тыйым салады. Бұл кезенде жаратылыстану ғылымдары үстемдік етіп, эмпиризм, позитивизм, физикализм принциптері негізіндегі қоғамды зерттейтін социология дамыды. СОЦИОЛОГИЯНЫҢ ДАМУЫНА ҮЛЕС ҚОСҚАН ҒАЛЫМДАР 1. Огюст Конт 2. Герберт Спенсер 3. Эмиль Дюркгейм 4. Макс Вебер 5. Карл Маркс О.Конттың ой-пікірлерін, идеясын одан әрі дамытқан ағылшын әлеуметтанушысы Герберт Спенсер (1820-1903 жж.) болды. Оның әлеуметтанулық теориясы негізгі екі мәселеден тұрады. Бұл ой – пікірлер Ч. Дарвиннің биологиялық түрлердің пайда болу теориясының негізі еді:
Г.Спенсер МАКС ВЕБЕР Вебер «әлеуметтік әрекет» терминін ғылыми қолданысқа енгізді. Ғалым әлеуметтік әрекеттерді зерттеу үшін таза эмпирикалық емес, «түсіндірмелі», «түсіндірмелі» әдіс жақсырақ деп есептей отырып, антипозитивистік әдістердің дәйекті жақтаушысы болды. Соның негізінде әлеуметтануды түсіну концепциясы аясында ғалым осы немесе басқа әлеуметтік әрекетті қарастырып қана қоймай, сонымен бірге болып жатқан оқиғаның мақсаты мен мәнін оған қатысы бар жеке тұлғалардың көзқарасы тұрғысынан тануға тырысты. Вебердің ғылыми қызығушылықтарының өзегі қоғамның дәстүрліден қазіргі заманға өту процестерін зерттеу болды: рационализация, секуляризация, «әлемді беймазалау». Ғалымның ең танымал жұмыстарының бірі оның капитализмнің протестанттық шығу тегі туралы диссертациясы болды. МАРКС КАРЛ Максимилиан Карл Эмиль Вебер, Макс Вебер деген атпен белгілі, неміс социологы, философы, тарихшысы және саяси экономисі. Вебердің идеялары әлеуметтік ғылымдардың, әсіресе әлеуметтану ғылымының дамуына айтарлықтай әсер етті. Thank you Қолданылған әдебиеттер: 1.Ш.Қ.Қарабаев Әлеуметтану негіздері 2.А.Н.ТесленкоЖ.Ж.СембинаА.Т.Аязбаева Әлеуметтану 3.Рахметов Қ.Ж.Болатова А.Н.Исмағанбетова З.Н. Социология 4.Chat gpt 5.Chat open ai 6.Tome.app 7. wikipedia.com жүктеу/скачать 1,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|