СөЖ тақырыбы: Элементар кинетикалық жəне катаң кинетикалық теориясы. Сұйық, қатты денедегі диффузия. Диффузияның басқа түрлері Орындаған: Әбимолдаева Жанарыс тф-303
жүктеу/скачать 33,08 Kb.
|
|
СӨЖ тақырыбы: Элементар кинетикалық жəне катаң кинетикалық теориясы. Сұйық, қатты денедегі диффузия. Диффузияның басқа түрлері Орындаған: Әбимолдаева Жанарыс ТФ-303 Молекулалық-кинетикалық теорияның негізгі ережелері мыналар: Абсолютті барлық заттар (олардың сұйық, қатты немесе газ тәрізді болуына қарамастан) кішірек бөлшектерден: молекулалардан және атомдардан тұратын күрделі құрылымға ие. Атомдарды кейде «элементар молекулалар» деп те атайды. Барлық осы элементар бөлшектер әрқашан үздіксіз және ретсіз қозғалыс күйінде болады. Мысалы, күн сәулесінің фонында шаң бөлшектерінің үздіксіз ретсіз бағытта қозғалатынын бәріміз көрдік. Бұл атомдар бір-біріне үнемі кинетикалық энергия беріп, өзара сілкініс жасайтындығына байланысты. Бұл құбылыс алғаш рет 1827 жылы зерттеліп, оны ашушының аты – «Браундық қозғалыс» деп атады. Барлық элементар бөлшектер бір-бірімен электрлік тау жынысы бар белгілі бір күштермен үздіксіз әрекеттесу процесінде болады. Айта кету керек, диффузия екінші позицияны сипаттайтын тағы бір мысал. Ол, мысалы, газдардың молекулалық-кинетикалық теориясына сілтеме жасай алады. Біз оны күнделікті өмірде және көптеген сынақтар мен сынақтарда кездестіреміз, сондықтан бұл туралы түсінік болуы маңызды. Келесі мысалдарды қарастырудан бастайық: Дәрігер абайсызда колбадан үстелге алкогольді төгіп алды. Немесе бір бөтелке иіссуды түсіріп алдың, ол еденге төгілді. Неліктен осы екі жағдайда алкогольдің иісі де, иіссудың иісі де біраз уақыттан кейін осы заттардың ішіндегісі төгілген аймақты ғана емес, бүкіл бөлмені толтырады? Жауап қарапайым: диффузия. Диффузия - бұл белгілі бір заттың (көбінесе газ) құрамына кіретін бөлшектердің басқаның молекулааралық қуыстарына ену процесі. Қатты денелердегі диффузия Қатты денелердегі диффузия - қатты заттың ішінде атомдарды немесе молекулаларды бір нүктеден екінші нүктеге жылжыту процесі. Қатты денелердегі диффузия атомдардың немесе молекулалардың жылулық қозғалысына байланысты болады. Қатты материалдың ішінде атомдар немесе молекулалар бір позициядан екіншісіне секіру арқылы қозғала алады. Бұл секірулер атомдардың немесе молекулалардың тепе-теңдік позицияларының айналасында тербеліс туғызатын жылулық қозғалысқа байланысты болады. Қатты денелердегі диффузия жылдамдығы температура, концентрация, материалдың өлшемі және құрылымы сияқты әртүрлі факторларға байланысты. Температура жоғарылаған сайын диффузия жылдамдығы артады, өйткені жылулық қозғалыс қарқынды болады. Концентрация диффузия жылдамдығына да әсер етеді - екі аймақ арасындағы концентрация айырмашылығы неғұрлым көп болса, диффузия соғұрлым тезірек болады. Қатты заттардағы диффузия материал қасиеттерінің өзгеруіне әкелуі мүмкін. Мысалы, диффузия материалдың қаттылығын, беріктігін немесе электрлік қасиеттерін өзгертуі мүмкін. Сұйықтардағы диффузия - бұл сұйықтық ішіндегі молекулалардың немесе бөлшектердің қозғалу процесі. Ол молекулалардың жылулық қозғалысына байланысты пайда болады, бұл олардың кездейсоқ соқтығысуы мен орын ауыстыруына әкеледі. Сұйықтардағы диффузия жылдамдығы әртүрлі факторларға байланысты, мысалы, молекулалардың мөлшері мен пішіні, температура, концентрация және сұйықтықтың тұтқырлығы. Әдетте, диффузия жылдамдығы температура жоғарылағанда және сұйықтықтың тұтқырлығы төмендеген сайын артады. Сұйықтықтағы диффузия концентрациясы жоғары аймақтан төмен концентрациялы аймаққа дейін жүреді. Бұл концентрация градиентін тудыратын концентрациялар айырмашылығына байланысты. Диффузия коэффициенті – заттың сұйықтықтағы диффузия жылдамдығын сипаттайтын параметр. Бұл зат пен сұйықтықтың қасиеттеріне, сондай-ақ температураға байланысты. Диффузия коэффициентін тәжірибелік жолмен анықтауға немесе теориялық есептеуге болады. Газдардағы диффузия – бір газдың молекулаларының басқа газбен немесе газдар қоспасымен толтырылған кеңістік арқылы қозғалу процесі. Ол молекулалардың жылулық қозғалысы мен олардың концентрацияларының айырмашылығына байланысты пайда болады. Газдардағы диффузия молекулалардың бір-бірімен соқтығысуы нәтижесінде пайда болады. Газ молекулалары кездейсоқ бағытта қозғалады және бір-бірімен соқтығысады. Молекулалар соқтығысқан кезде олар энергия мен импульсты алмастыра алады, бұл молекуланың бір аймақтан екінші аймаққа жылжуына әкеледі. жүктеу/скачать 33,08 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|