Сөж тақырыбы: Сулар ластануының ғаламдық сипаты. Суларды қорғау шаралары. Орындаған: Қайнаш а тексерген: Ақерке Айданқызы Астана, 2022 Мазмұны
жүктеу/скачать 18,2 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мазмұны: I. Кіріспе..................................................................................................................2
- III.Қорытынды......................................................................................................8
|
ҚАЗАҚ ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ БИЗНЕС УНИВЕРСИТЕТІ Факультет:Экономика Кафедра:Туризм және сервис СӨЖ Тақырыбы: Сулар ластануының ғаламдық сипаты.Суларды қорғау шаралары. Орындаған: Қайнаш А Тексерген:Ақерке Айданқызы Астана, 2022 Мазмұны: I. Кіріспе..................................................................................................................2 II.Негізгі бөлім.......................................................................................................5 1.Арал теңізінің ластануы.......................................................................................5 2.Әлемдік елдердегі ластанған сулар ...................................................................5 III.Қорытынды......................................................................................................8 IV.Қолданылған әдебиеттер..............................................................................10 Кіріспе Су — сутегі мен оттегінің қалыпты жағдайларда тұрақтылығын сақтайтын қарапайым химиялық қосылыс. Ауыз су, тіршілік көзі, ол Жер шарының 3 / 4 бөлігін алады, тірі ағзалардың 60-70%-ы, ал өсімдіктердің 90 % -ы судан тұрады. Судың ластануы немесе гидро – бұл қоршаған ортаға және тіршілікке зиянды физикалық-химиялық немесе биологиялық сипаттамаларының кез-келген өзгерісі. Ол сондай-ақ судың ластануы деп аталады және ластаушы заттардың болуымен анықталады. Су айдындарының ластануын былайша топтайды: •Биологиялық ластану: өсімдік, жануар, микроорганизмдер және аш бейімді заттар; •Химиялық ластану: уытты және су ортасының табиғи құрамын бүлдіретіндер; •Физикалық ластану: жылу-қызу, электр-магнитті өріс, радиоактивті заттар. Ластаушы заттар химиялық, физикалық немесе биологиялық болуы мүмкін, олардың ішінде химиялық заттар ең көп кездеседі. Бұлар суға ағызу, төгілу, қалдықтар және тікелей немесе жанама шөгінділер арқылы жетіп, оны мекендейтін немесе тұтынатын организмдерге зиян келтіреді. Суды ластаушы заттарға жуғыш заттар, майлар, мұнай және оның туындылары, тыңайтқыштар мен пестицидтер, ауыр металдар және пластмасса жатады. Ластанудың негізгі көздері – ірі қалалар, өнеркәсіп орындары, мұнай қызметі, тау-кен өндірісі, ауылшаруашылығы, теңіздер мен өзендердің көлігі. Судың сапасы, ластану деңгейі үнемі бақылауға алынып отырады. Судың құрамындағы химиялық қоспалар, тұздық құрамы, еріген бөлшектер, температура әр түрлі болуы мүмкін. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы ауыз судың 100-ден астам сапалық көрсеткішін ұсынған. Ал Қазақстанда ауыз су сапасы МемСТ 287482 бойынша 30 міндетті көрсеткішпен анықталады. Су бассейнінің ластануының негізгі себептері — тазартылмаған ағын суларды өзен-көлдерге жіберу. Бұған жол беретіндері: •тұрғын-үй коммуналдық шаруашылықтар; •өнеркәсіп орындары; •ауыл шаруашылығын химияландыру: •халық шаруашылығының басқа да салалары. Ағын суларға құйылатын лас сулар да бірнеше топқа бөлінеді. Оларды қоспалар (ерімейтін, коллоидты, еритіндер), лас сулар (минералдық, органикалық, бактериалдық, биологиялық) деп жіктейді. Лас сулардың ішінде тұрмыстық сарқынды суларда органикалық заттар 58%, минералдық заттар 42 тей болады. Өнеркәсіпте пайдаланылатын сулар мен синтетикалық жуатын заттармен сулардың ластануы өте қауіпті. Бұлар –химиялық ластану көздері. Соның ішінде сулы экожүйелердің пестицид, гербицид және басқа да химиялық улы препараттармен ластануы Қазақстанда кең етек алған. Мәселен, мақта мен күріш, жеміс- жидек, бау-бақша, теплица (жылы жай) зиянкестеріне қарсы бұрынғы Кеңес үкіметі кезеңінде өте көп химиялық заттар пайдаланылған Нәтижесінде, су ластанып, оның сапасы мен микрфлорасы және микрофаунасы, ірі хайуанаттар, құстар зардап шеккен. Өз кезегінде химиялық заттардың зиянды қосылыстары азық –түлікпен адам организмін кері әсерін тигізді. Қазіргі кезде ашық өзен, көл суларымен қатар жер асты сулары да сарқынды, шайынды сулармен және еріген зиянды заттармен ластанып отыр. Оның негізгі ластану көздері мыналар: •өнеркәсіп өнімдерін сақтайтын қоймалар; •химиялық заттар және •тыңайтқыштар; •тұрмыстық қалдықтар; •жер асты суларымен жалғанатын құбырлар; •ірі құрылыс учаскелері; •күзгі алаңдар, бұрғы-скважиналары болып табылады. Жер асты суларында әртүрлі жұқпалы аурулар тарататын микробтар, вирустар кездеседі. Қазақстан жағдайында өзен-көлдердің ластануы көбіне өнеркәсіп шоғырланған аймақтарда, полигондар мен мұнай-газ өндіретін жерлерде жаппай сипат алуда. Суды ластаушы заттар. Суды ластайтын негізгі заттар (химиялық компоненттер).Суды ластаушы мәселе қарастырылып отырған экожүйеге бөгде зат болуы мүмкін, сонымен бірге оның құрамдас бөлігі бола алады. Мысалы, фосфор мен азот табиғатта өте маңызды, бірақ олардың шамадан тыс көп болуы эвтрофикацияны тудыруы мүмкін. Қысқаша айтқанда, ластаушы – бұл судың қасиеттерін немесе құрамын өзгертетін және оның өмірге пайдалылығына әсер ететін кез-келген зат. Ауыр металдар. Ауыр металдардан туындаған адам денсаулығының негізгі проблемалары қорғасын, сынап, кадмий және мышьяктың ластануымен байланысты. Осы және басқа ауыр металдар суға тазартылмаған қалалық және өндірістік ағынды сулар арқылы түседі. Суды ластаушы ретінде қоршаған ортаға аса ауыр зиян келтіретін қосылыстардың бірі – мұнай. Шикі мұнайдың немесе оның туындыларының (бензин, жағармай) теңіздер мен өзендерге төгілуі су тіршілігіне үлкен зиян келтіреді және судың қабілеттілігін жоққа шығарады. Бұл суды ластайтын заттың күрделі мәселелерінің бірі – мұнайдың төгілуін қалпына келтірудің қымбаттығы мен қиындығы. Пестицидтер. Ауылшаруашылық зиянкестерімен күресуде қолданылатын химиялық заттардың алуан түрлілігі бар. Бұл химиялық заттар суару немесе жаңбыр арқылы су қоймаларына жиі тасымалданады. Пестицидтермен ластанудың салдары ауыр болуы мүмкін, өйткені олар өте улы қосылыстар. Олардың ішінде бізде мышьяктар, хлорорганиктер, фосфорорганаттар, металлорганикалық және карбаматтар бар. Әлемде ең көп қолданылатын гербицидтердің бірі – атразин, ол жер үсті және жер асты суларының көптеген денелерінде анықталған. АҚШ және Еуропалық қоғамдастықтың кейбір елдерінде сияқты елдерде атразинді қолдануға тыйым салынды. Алайда, басқаларында, мысалы Мексикада, ол ешқандай ережесіз қолданылады. жүктеу/скачать 18,2 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|