деңгейінде

жүктеу/скачать 18,66 Kb.

бет	2/2
Дата	06.02.2023
өлшемі	18,66 Kb.
	#65511

1 2

«Жинақтау» деңгейінде
«Бағалау» деңгейінде

«Талдау» деңгейінде оқушылар зерттеу нысанының құрылымын анықтау мақсатында оны құрамдас бөліктерге жіктеп, әр бөліктің қалай жүзеге асатындығын, нәтижеге қалай жететіндігін анықтайды. Түсіну сатысынан қарағанда талдауда алынған мәліметтерді өңдеумен, жаңа өнім шығарумен (продуктивті), оны терең игерумен ерекшеленеді. Бұл сатыда оқушылар бөліп шығарып көрсету, талдау, жіктеу, түсіндіру, жекелеген бөліктерге баға беру, саралау, санап шығару, тәжірибе жасау, тестілеу, өзара байланысын көрсету, қарама-қарсы қоя білу, сынау, диаграмма жасай отырып ажырату, салыстыру, үміт арту, даулау, жатқызу, тәжірибеден өткізу, қарама-қарсы қою, зерделеу сынды әрекеттермен айналысады.
«Жинақтау» деңгейінде оқушылар құрастыру, жоспарлау, жасау,өзгерту, алмастыру, жинақтау, ұйымдастыру, шығармашылықпен орындау, дайындау, тұжырымдау, оқыту, әзірлеу, дамыту, қайта анықтап ұсыну әрекеттерін жүзеге асыра отырып, жаңа мазмұн тудырады. Бұл кезеңде шығармашылық іскерлік орын алуы мүмкін. Жұмыс түрлерінен эссе жазу, шығарма, шешендік сөз құрау, сценарий жазу сынды тәсілдерді кеңінен пайдануға болады. Жинақтау барысында оқушылардың арасындағы дарынды және талантты балаларды анықтау үшін өте қолайлы сұрақтар мен тапсырмалар беруге болады. Осы кезеңде проблемалық сұрақтарды қоя отырып оқушы ойының тереңдігін, қаншалықты көрегендігін және өз ойы мен пікірін еркін тілмен қаншалықты жеткізе алуын, тіл байлығын мөлшерлеуге болады. Берілген сұрақтар бойынша оқушы өз шешімін көрсетеді. Алгоритмін ұсынып, оған дәлел келтіруі арқылы зерттеушілік әңгімені жүзеге асыруы мүмкін. Берілген жағдаятқа балама тауып, пікірталасқа түсуі де мүмкін. Әңгімені жүйелеп, зерттеп өз версиясын ұсынуы жаңа шығармашылық өнімді дүниеге әкеледі.
«Бағалау» деңгейінде оқушылар қарастырған мәселеге, танысқан ақпаратқа, талқылаған материалға қатысты баға беру дағдыларын қалыптастыруға тырысады, яғни, олар тұжырымдама, көркем шығарма, зерттеу мәліметтері және т.б. материалдармен жұмыс жасай отырып, олардың маңыздылығына, дұрыс/бұрысына, жақсы/жаманына өз пікірлерін білдіреді. Оқушы белгіленген өлшемдер арқылы жорамалдау, бағалау, таңдау, баға қою, анықтау, санау, өлшеу, айыптау деген оқу мақсаттарына қол жеткізеді. Өз тарапынан баға бере алу қабілеті оқушының осы деңгейге дейінгі барлық деңгейлердің оқу мақсаттарына қол жеткізгенін дәлелдейді.

Мұғалімдер бастапқыда қоятын сұрақтар ғана емес, оқушылардың жауаптарымен мұқият танысқаннан кейін туындайтын сұрақтардың да маңызы зор. Диалогтік әңгімеде де мұғалім сұрақтары мен оларға берілген жауаптар, сонымен қатар, оқушылардың да сұрақтары маңызды. Мұғалім оқушылардың жауабын олардың білімдерінің деңгейін тексеру үшін ғана емес, сондай-ақ оларға өз ойларын анық білдіруге, дамытуға және кеңейтуге мүмкіндік беру үшін де пайдаланады. Рэгг және Браун (2001) оқушылардың жауаптары мен түсініктемелеріне қарай әрекет етудің бірнеше түрлерін ұсынады. Мұғалімдер:

жауапты елемей, назарын басқа оқушыға, тақырыпқа немесе сұраққа аудара алады;
жауапты мойындап, оны әңгімені жалғастыруға негіз ете алады;
мағынаны күшейту үшін немесе оны басқалардың да естуі үшін жауапты сөзбе-сөз қайталай алады;
белгілі бір элементті атап көрсету үшін жауаптың бір бөлігін қайталай алады;
нақты кезеңдегі немесе алдағы әңгіме желісіне қосу мақсатында жауапты басқа сөздермен қайталап айта алады;
жауапты мақтай алады (осы немесе одан кейінгі әңгімеде қолдана отырып, тікелей немесе жанама түрде);
жауапты түзете алады;
оқушыларды бұдан әрі де ақпарат немесе түсініктеме іздеуге ынталандыра алады;
оқушыларға маңызды мәселелерге назар аударуға көмектесе алады.

Бар назарын оқушыларды алдын ала белгілі жауапты табуға жетелеуге аударған мұғалімдер, әдетте, олардың ақпаратты игеру үдерісін бақылаудан шығарып алады. Оқушыларға жауап беруге уақыт беру керек және мүмкін болса, бұдан кейінгі сұрақтар мен жауаптарды олардың сөздеріне орайластырып құрған дұрыс. Сұрақ қойылғаннан кейінгі кідіріспен қатар, көптеген зерттеулерде мұғалім оқушының жауабын алғаннан кейін де кідіріс жасау қажет екені атап көрсетілген. Харгривс және Гэлтон (2002) жалпы алғанда, мұғалім сұрақ қойғаннан кейін оны қайталап немесе сол сұрақты өзге оқушыға басқаша қоймас бұрын шамамен екі секундтай кідіретіндігін анықтаған.
Харгривс және Гэлтон мұғалімнің шұғыл және инстинктілік реакциясы жауапты бағалауға, қайталауға немесе басқа сөздермен қайталап айтуға ұмтылысы болуы тиіс дейді. Күту уақытын үштен жеті секундқа дейін созса, бұл төменде көрсетілгендер сияқты басқа да параметрлердің өзгеретіндігіне әкеледі:

Оқушылардың жауаптарының ұзақтығы.
Ерікті жауаптардың саны.
Оқушылар сұрақтарының жиілігі.
Қабілеттері төменірек оқушылар жауаптарының саны.
«Оқушы-оқушы» әдісі бойынша өзара іс-қимыл.
Пікірталас тудыратын жауаптардың жиілігі.

Ойлануға берілетін уақыттың ұлғаюы (әсіресе күрделі жауаптар үшін) оқушыларға өз жауаптарын түзетуге, нақтылауға және дұрыстауға мүмкіндік береді. Оның үстіне, мақсатқа қатысты жылдамдық туралы ұмытпау керек - жабық сұрақтар тобы орынды болуы мүмкін, бірақ кей жағдайларда сұрақтарға оқушылардың барынша ойластырылған және терең жауап бергендері керек. Қорыта айтқанда, оқушылардың білетіндігін және білмейтіндігін анықтау үшін жақсы қарым-қатынастық, тілдік дағдылар және түсіністікпен қарау талап етіледі. Мұғалімдер қолданысындағы оқушылар қысқа жауап беретін сұрақтармен салыстырғанда, диалогтік сұхбаттасу мұғалімдер де, оқушылар да білім алуға қомақты үлес қосатын өзара іс-қимылдың шын мәніндегі тиімді түрі болып табылады.

жүктеу/скачать 18,66 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2