Сөож 3 Тақырыбы: Желдің және иондаушы сәулелердің организмдерге әсері
Ауа қозғалыстарының өсімдіктер үшін маңызы
жүктеу/скачать 15,73 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4.Радиоактивті элементтердің топтары және олардың тірі организмдерге әсері
| 2.Ауа қозғалыстарының өсімдіктер үшін маңызы
3.Ультракүлгін және инфрақызыл сәулелердің тірі организмдерге әсері Қысқа толқынды (280-320нм) ультракүлгін сэулелер ағзага қатерлі ісік (рак) ауруын тудыру, ауруға қарсылық қабілетін жою, кейбір ауру қоздыратын микроағзаларды белсендіру тэрізді зиянды эсерін тигізеді. Күннен Жерге қарай бағытталған ультракүлгін сәулелердің басым бөлігі жер бетіне жетпейді — озон пердесінде сүзіліп қалады. Жер бетіне тек қана толқынының ұзындығы ЗООнм -ден артық ультракүлгін сэулелер келіп жетеді. Ультракүлгін сәуленің бүл болігінде (300нм-ден *артық толқын аумағындағы) энергия мол болатындықтан жанды ағзаларға химиялық жолмен әсерін тигізеді. Атап айтсақ, жасушада жүрілетін синтездерді қарқындатып демеу береді. Олардың демеуімен ағзада Д витамин түзіледі. Ал Д витамин кальцийдің, фосфор дың алмасу үрдісін реттейтіндіктен жануарлардың жас төлінің сүйегі жақсы дамып жетілуіне мүмкіндік туады. Түлкі, борсық сияқты көптеген жануарлар күшіктерін таңертең інінен шығарып күн көзіне шуақтататыны осыған байланысты деп көреді. Жер бетіне жететін күн энергиясының 40-50 пайызын көрінетін жарық спектрі қүрайды. Жарықты пайдаланып жануарлар қоршаған ортадағы өзінін бағыт-бағдарын біледі, сыртқы ортаның жағдайын байқап біліп танысады. Тек көрінетін жарық спектрі арқылы гана емес, кейбір жануарлар ультракүлгін, инфрақызыл сәуле арқылы көре алады. Адамдар инфрақызыл сәулені көре алмайды, бірақ жылан немесе жылан тұқымдас жыландарда (мысалы, жыландар) инфрақызыл сәулелерде бейнелеу үшін қолданылатын сенсорлық «шұңқырлар» бар. Бұл қасиет жыландарға толық қараңғыда жылы қанды жануарларды анықтауға мүмкіндік береді. Екі сенсорлық шұңқыры бар жыландар кейбір инфрақызыл тереңдік сезіміне ие деп саналады. 4.Радиоактивті элементтердің топтары және олардың тірі организмдерге әсері Радиоактивтік сәулелену организмде заттардың жылжуын, орын алмастыруын, санын, көлемін анықтауға мүмкіндік жасайды. Радиация өсімдіктер өнімін арттыруда ауыл шаруашылығында кең қолданылады. Тұқымдарды, картопты, жас жеміс ағаштарын отырғызардың алдында сәулелену әсерін өткізеді. Радиация арқылы жаңа сорттарды шығаруға мүмкіндік жасалынады, әр түрлі зиянкестерді құртуға, тыңайтқыштарды егіс даласына және т.б. салудың нағыз қолайлы мерзімін анықтауға пайдаланады. Ең маңызды қызыл (720-600 нм) және қызғылт сары сәулелер (620-595 нм). Олар фотосинтез үшін негізгі энергия жеткізушілер болып табылады және өсімдіктің даму жылдамдығының өзгеруіне байланысты процестерге әсер етеді (қызыл және қызғылт сары спектрдің артық құрамы өсімдіктің гүлге көшуін тежейді). жүктеу/скачать 15,73 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|