Микроорганизмдерді басқа әдістермен салыстырғанда төмен және өте төмен температурада мұздатылған күйде сақтау ең әмбебаптығымен сипатталады. Алайда, бұл әдіс арнайы жабдықты және сұйық азотпен жұмыс жасауда үлкен күтімді қажет етеді, сондықтан ол тек лиофилизацияға төтеп бере алмайтын микроорганизмдерді сақтау үшін қолданылады.
Жасушалар әртүрлі температурада (-10 - нан -196° - қа дейін) және әртүрлі мұздату жылдамдығында қатады. Төмен температураның зиянды әсерінен қорғау үшін жасушалар криопротекторлық ерітінділерде алдын-ала тоқтатылады. Басқаларға қарағанда глицериннің 10-20% ерітіндісі, диметилсульфоксидтің 7-10% ерітіндісі немесе сахарозаның 20% ерітіндісі жиі қолданылады. Тығыздығы жоғары жасушалардың суспензиясы (1 мл-де 109-1010 жасуша) ампулаларға немесе бұрандалы қақпағы бар бөтелкелерге құйылады.
Ампулалар дәнекерленген және тоңазытқышқа -70° температурада орналастырылған, содан кейін сұйық азотқа ауыстырылады, онда I.
-196°температурада сақталады. Мұздатылған жасушаларды еріту мүмкіндігінше жылдам болуы керек. Сондықтан ампулалар температурасы 35-45°болатын су ваннасына 2 минутқа батырылады. Ампула жасушалары бай қоректік ортаға себіледі.
вакуумдық жағдайда алдын ала мұздатылған клеткаларды құрғату, онда клетка ішіндегі су төмен температура кезінде, сұйықтық фазаны айналып өтіп, қатты күйден газдық күйге ауысады. Лиофилизация - биологиялық обьектілерді мысалы, микроорганизмдерді, вирустарды, қан сарысуларын, ферменттерді сақтау әдісі. Лиофилизация мұздап тұрған материалды вакуум ішінде кептіру арқылы іске асады.
вакуумдық жағдайда алдын ала мұздатылған клеткаларды құрғату, онда клетка ішіндегі су төмен температура кезінде, сұйықтық фазаны айналып өтіп, қатты күйден газдық күйге ауысады. Лиофилизация - биологиялық обьектілерді мысалы, микроорганизмдерді, вирустарды, қан сарысуларын, ферменттерді сақтау әдісі. Лиофилизация мұздап тұрған материалды вакуум ішінде кептіру арқылы іске асады.
Лиофильдік құрғату - бактерия, актиномициттерді, микоплазмаларды, ашытқы клеткаларын, балдырларды, қан плазмаларын сақтауда пайдаланылады. Клеткаларды лиофильді кептіру арқылы сақтау микроорганизмдерді сақтау әдістерінде кең тараған. Бұл әдіс 10-20 жылда тіршілік қабілеттілігін морфологиялық, физиологиялық қасиеттерін, сондай-ақ клеткалардың биохимиялық активтілігін ешқандай өзгеріссіз сақтауға мүмкіндік береді. Лиофилизация прцесінен кейін споралардың вегетативті клеткаларға қарағанда, тіршілік қабілеттілігі жоғары.
Лиофилизация
Жасушалардың терең мұздатылуы және сонан соң сұйық азотта (-19°) немесе оның буында (-150°) кептірілуі. Басқа сақтау әдістерінде сақтала алмайтын - цианобактериялар, пурпурлы және жасыл бактериялар, мицелиальді саңырауқұлақтар, актиномицеттер, қарапайымдылар, балдырдар, өсімдік және жануар жасушаларының культуралары, гибридомдар, гендік-инженерлік мутанттарды осы жолмен ұзақ уақыт бойы сақтауға болады. Криоконсервация толықтай жасуша популяциясының гендік фондының бұзылуына кедергі болады.
Төмен температура әсерінен зақымдануынан қорғау үшін клетканы алдын-ала криопротектор ерітіндісінде сұйытады. Әдетте басқаларында глицериннің 10- 20 % ерітіндісін қолданады. Жоғары тығыздықтағы суспензия клеткасын ампулаға немесе қақпақпен бұралатын флакондарға құяды.Ампулаларды дәнекерлейді және -70 С тоңазытқышқа салады, сосын сұйық азотқа ауыстырып -196 С сақтайды. Қатырыл сақтайды. Қатырылған клетканың жібуі тез болуы тиіс .Сондықтан ампулаларды 2 мин 35-40 С температурада су астында ұстайды Ампулалардағы клеткаларды қоректік ортаға егеді.Көптеген микроорганизмдер -20-40 С температурада жақсы тіршілігін сақтайды, ал -70 С қатты көмірқышқылда және -196 С сұйық азот және -210 С сұйық азоттың газды фазасында сақтау тиімдірек.
