Строительные нормы и правила строительная терминология

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
67 
также 
технические 
услуги, 
непосредственно 
связанные  со  строительством  определенного 
объекта 
или 
поставкой 
комплексного 
оборудования. 
Сонымен  бірге  инжиниринг  өзіне  белгілі  бір 
нысан 
құрылысына 
немесе 
кешенді 
жабдықтауды 
жеткізіп 
беруге 
тікелей 
байланысты 
техникалық 
қызметтерді 
де 
қосады.  
Инновация 
 (инновационный процесс) – процесс, 
направленный 
на 
создание 
производство, 
развитие  и  качественное  совершенствование 
новых  изделий,  технологий,  организационных 
форм. 
Инновация 
включает 
исследование, 
освоение,  внедрение,  выпуск,  использование, 
утилизацию. 
 
Инновация 
(инновациялық  процесс) – жаңа 
бұйымдарды,  технологияларды,  ұйымдастыру 
түрлерін  құруға,  өндіруге,  дамытуға  және  сапа 
жағынан  жетілдіруге  бағытталған  процесс. 
Инновация  өзіне  зерттеуді,  игеруді,  енгізуді, 
шығаруды,  пайдалануды  және  қайта  пайдаға 
асыруды қосады.   
Инструкция
 – нормативный  республиканский 
(РСН)  или  ведомственный  (ВСН)  документ  в 
системе 
строительных 
норм 
и 
правил, 
устанавливающий 
нормы 
и 
правила: 
проектирования 
предприятий 
отдельных 
отраслей  промышленности,  а  также  зданий  и 
сооружений различного назначения, конструкции 
инженерного 
оборудования; 
производства 
отдельных  видов  строительно-монтажных  работ; 
применения материалов, конструкций и изделий ; 
организации 
проектно-изыскательских 
работ, 
механизации  работ,  нормированию  труда  и 
разработки  проектно-сметной  документации  в 
строительстве и др. 
 
Нұсқау
 – құрылыс  нормалары  мен  ережелері 
жүйесіндегі 
нормалар 
мен 
ережелерді 
республикалық  (РҚН),  немесе  ведомстволық 
(ВҚН) 
құжат: 
өнеркәсіптің 
жекелеген 
салаларында  кәсіпорындарды,  сондай-ақ  әр 
түрлі  арнаулы  ғимараттар  мен  имараттарды, 
инженерлік  жабдықтардың  құралымдарын, 
құрылыс-жинақтау 
жұмыстары 
өндірісінің 
жекелеген түрлерінің жобасын тағайындайтын, 
материалдар,  құралымдар  мен  бұйымдарды 
пайдалануды, 
жұмыстарды 
механикаландыруды,  еңбекті  нормалау  және 
құрылыстық  жобалық-сметалық  құжаттарды 
дайындауды 
және 
басқаларды 
реттейтін 
ережелер мен нормалар. 
Инструмент
 – собирательное  название  орудий 
труда 
или 
исполнительный 
механизм 
технологической машины. 
 
Аспап – 
еңбек құралдарының жиынтық атауы 
немесе  технологиялық  машинаның  атқарушы 
механизмі. 
Интерьер
 – внутреннее пространство здания или 
отдельного помещения. 
 
Интерьер – 
ғимараттың немесе жеке бөлменің 
ішкі кеңістігі. 
Инфильтрация
 – просачивание 
сквозь 
капиллярные  и субкапиллярные  поры, трещины 
и  др.  пустоты  в  горных  породах  атмосферных 
осадков  и  вод,  и  движение  этой  гравитационной 
влаги в толще земной коры до уровня грунтовых 
вод. 
 
Инфильтрация – 
тау 
жыныстарындағы 
капиллярлы  және  субкапиллярлы  саңылаулар, 
жарықтар  және  т.б.  бос  жерлер  арқылы 
атмосфералық  жауын-шашынның,  судың  өтуі 
және  осы  гравитациялық  ылғалдың  жер 
қабығында  топырақ  сулары  деңгейіне  дейін 
жылжуы. 
Информационно-управляющая  система  ЧС
  (ИУС 
ЧС) – система,  предназначенная  для  сбора, 
комплексной 
обработки 
оперативной 
информации 
о 
чрезвычайных 
ситуациях 
и 
информационного  обмена    между  различными 
подсистемами  и  звеньями  ЧС,  а  также  для 
обеспечения  передачи  органами  повседневного 
управления  необходимых  указаний  силам  и 
средствам ликвидации чрезвычайных ситуаций. 
 
ТЖ  ақпараттық-басқару  жүйесі
  (ТЖ  АБЖ) – 
төтенше 
жағдайлар 
туралы 
жедел 
ақпараттарды  жинауға,  оларды  кешенді 
өңдеуге  және  ТЖ-дың  түрлі  бағыныңқы 
жүйелері  мен  түйіндері  арасында  ақпарат 
алмасуға, 
сондай-ақ 
күнделікті 
басқару 
органдарының  қажетті  нұсқауларын  төтенше 
жағдайларды  жою  күштері  мен  құралдарына 
жеткізуге арналған жүйе.
 
Ипотека 
– залог недвижимого имущества (земли, 
сооружений и др.) для получения кредита. 
 
Ипотека
 – несие  алу  үшін  жылжымайтын 
мүлікті  (жерді,  ғимаратты  және  т.б.)  кепілге 
беру. 
Ипотечный 
кредит – 
кредит, 
полученный 
заемщиком под залог недвижимого имущества. 
 
Ипотекалық 
несие
 – қарыз 
алушының 
жылжымайтын  мүлікті  кепілге  беру  арқылы 
алған несиесі. 
Искривление  грани  керамической  плитки – 
отклонение  измеренной  грани  плитки  от  прямой, 
проходящей через ее концевые точки. 
 
Керамикалық 
(қыш) 
тақташа 
қырының 
қисаюы – 
тақташаның  өлшенген  қырының 
оның  шеткі  нүктелері  арқылы  өтетін  түзуден 
ауытқуы. 
Искусственные  сооружения
 – собирательное 
название  транспортных  сооружений,  возводимых 
на 
пересечениях 
дорог 
с 
различными 
препятствиями – реками 
(водотоками), 
ущельями,  другими  дорогами,  обвалоопасными 
или лавиноопасными участками и т.п. 
 
Жасанды  имараттар – 
жолдардың  түрлі 
кедергілер - өзендер  (су  ағымдары),  сайлар, 
басқа жолдар, көшкін қауіпті немесе сел қауіпті 
жерлермен  және  т.б.  қиылысында  салынатын 
қөліктік имараттардың жиынтық атауы. 
 
Испаритель
 – теплообменник  для  испарения   
Буландырушы – 
сұйықты 
буландыруға 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
68 
жидкости. 
арналған жылу алмастырушы. 
Исполнение  мобильного  (инвентарного)  здания 
или  сооружения – 
классификационная  категория  
мобильного 
(инвентарного) 
здания 
или 
сооружения    по  признаку  соответствия    его 
технического 
 
 
решения 
 
климатическим 
воздействиям и нагрузкам. 
 
Жеделәрекетті  (жабдықты)  ғимарат  немесе 
имараттың 
орындалуы 
–
техникалық 
шешімінің 
климат 
әсері 
мен 
күштеріне 
сәйкестігі  бойынша  жеделәрекетті  (жабдықты) 
ғимарат 
немесе 
имараттарды 
топтастыру 
категориясы. 
Исполнительная 
документация
 – комплект 
рабочих  чертежей  на  строительство  объекта  с 
надписями о соответствии выполненных в натуре 
работ  этим  чертежам  или  внесенным  в  них 
изменениям,  сделанным  лицами,  ответственными 
за производство работ, сертификаты, технические 
паспорта  и  др.  документы,  удостоверяющие 
качество 
материалов, 
акты 
об 
ос-
видетельствовании  скрытых  работ,  журналы 
работ,  акты  промежуточной  и  окончательной 
приемки, проведенных испытаний систем и др. 
 
Орындаушы 
құжаттар
 – орындалған 
жұмыстардың 
сызбаларға 
немесе 
оларға 
енгізілген  өзгерістерге  сәйкестігін  растайтын 
жұмысты  жүргізуге  жауапты  адамдардың 
жазбалары 
бар 
жұмыс 
сызбаларының 
жиынтығы, 
сертификаттар, 
техникалық 
паспорттар  және  материалдардың  сапасын 
растайтын  т.б.  құжаттар,  жабық  жұмыстарды 
қуәландыру 
туралы 
актілер, 
жұмыс 
журналдары, 
аралық 
және 
қорытынды 
қабылдау, жүйелерді сынау актілері және т.б. 
Использование  территории – 
осуществление  на 
ней определенных видов деятельности (функций). 
 
Аумақты  пайдалану – 
аумақтарда  белгілі  бір 
қызмет түрлерін (функцияларды) жүзеге асыру. 
Испытание  оборудования  индивидуальное
 – 
проверка 
в 
действии 
отдельных 
единиц 
смонтированного  оборудования  на  соответствие 
техническим требованиям. 
 
Жабдықтарды  жекелеп  сынау
 – орнатылған 
жабдықтардың  жеке  бірліктері  жұмысының  
техникалық талаптарға сәйкестігін тексеру. 
Испытание 
оборудования 
комплексное
 – 
проверка  в  действии  всего  смонтированного 
оборудования  и  подвергнутого  индивидуальным 
испытаниям 
оборудования 
на 
соответствие 
техническим требованиям. 
 
Жабдықтарды  кешенді  сынау
 – орнатылған 
және  жеке  сынақтан  өткен  барлық  жабдықтар 
жұмысының 
техникалық 
талаптарға 
сәйкестігін тексеру. 
Испытания 
материалов
 – определение 
технологических  и  эксплуатационных  свойств 
материалов на специальных машинах и приборах 
или приспособлениях. 
 
Материалдарды 
сынау – 
арнайы 
машиналардағы  және  аспаптар  немесе  құрал-
жабдықтардағы 
материалдардың 
технологиялық  және  пайдалану  қасиеттерін 
анықтау. 
Исследования 
инженерно-геологические
 – 
комплексное  изучение  и  оценка  геологических  и 
гидрогеологических  факторов  (природных  и 
вызванных  деятельностью  человека)  с  целью 
принятия соответствующих проектных решений и 
определения  наиболее  благоприятных  мест  раз-
мещения  зданий  и  сооружений  и  условий 
производства  строительных  работ,  а  также 
мероприятий, 
обеспечивающих 
надежность 
зданий  и  сооружений  от  возможных  геоло-
гических процессов. 
 
Инженерлік-геологиялық  зерттеулер
 – тиісті 
жобалық  шешімдер  қабылдау,  ғимараттар  мен 
имараттарды 
орналастыруға 
қолайлы 
орындарды 
және 
құрылыс 
жұмыстарын 
жүргізу шарттарын, сондай-ақ ғимараттар мен 
имараттардың  мүмкін  болатын  геологиялық 
процестерге 
беріктігін 
қамтамасыз 
ету 
шараларын  анықтау  мақсатында  геологиялық 
және 
гидрогеологиялық 
(табиғи 
және 
адамдардың 
әрекетінен 
пайда 
болған) 
факторларды кешенді зерттеу  және бағалау. 
Истираемость
 – способность 
материала 
уменьшаться  в  массе  и  объеме  под  воздействием 
истирающих 
усилий. 
Испытанием 
на 
истираемость 
подвергаются 
материалы 
для 
устройства  полов,  лестниц,  покрытий  дорог, 
аэродромов и др. 
 
Уатылымдық
 – үйкеліс  күштері  әсерінен 
материалдың  массасы  мен  көлемінің  азаю 
қасиеті.  Еден,  баспалдақ,  жол,  аэродром 
жабындары 
және 
т.б. 
қолданылатын 
материалдар уатылымдыққа сыналады. 
Источник 
зажигания
 – тепловая 
энергия, 
приводящая к возгоранию. 
 
Тұтату  көзі
 – жануға  әкеліп  соғатын  жылу 
энергиясы. 
Источник  техногенной  чрезвычайной  ситуации
 
(источник 
техногенной 
ЧС) – опасное 
техногенное происшествие, в результате которого 
на  объекте,  определенной  территории  или 
акватории  произошла  техногенная  чрезвычайная 
ситуация.  Примечание:  к  опасным  техногенным 
происшествиям 
относят 
аварии 
на 
промышленных  объектах  или  на  транспорте, 
пожары,  взрывы  или  высвобождение  различных 
видов энергии. 
 
Техногендік  төтенше  жағдай  көзі 
(техногендік 
ТЖ  көзі) – нәтижесінде  нысанда,  белгілі  бір 
аумақта  немесе  су  айдынында  техногендік 
төтенше  жағдай  болған  қауіпті  техногендік 
оқиға. Ескерту: қауіпті техногендік оқиғаларға 
өндірістік  нысандарда  немесе  көлікте  болған 
апаттар,  өрт,  жарылыстар  немесе  әр  түрлі 
энергияның сыртқа шығуы жатқызылады. 
Источник  чрезвычайной  ситуации
  (источник  ЧС) 
–  опасное  природное  явление,  авария  или 
 
Төтенше  жағдай  көзі 
(ТЖ  көзі) – нәтижесінде 
төтенше  жағдай  пайда  болған  немесе  пайда 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
69 
опасное  техногенное  происшествие,  широко 
распространенная  инфекционная  болезнь  людей, 
сельскохозяйственных  животных  и  растений,  а 
также 
применение 
современных 
средств 
поражения,  в  результате  чего  произошла  или 
может возникнуть чрезвычайная ситуация. 
болуы  мүмкін  қауіпті  табиғи  құбылыс,  апат 
немесе  техногендік  оқиға,  адамдардың,  ауыл 
шаруашылығы  малдарының,  өсімдіктерінің 
кең тараған инфекциялық аурулары, сондай-ақ 
қазіргі заманғы зақымдау құралдары. 
Кабелеукладчик
 – 1) прицепная  или  самоходная 
машина  для  укладки  электрических  кабелей  в 
земле  и  под   водой; 2) кабелеукладчик горный – 
устройство,  перемещающееся  в  лаве  и  служащее 
для  укладки  в  специальный  желоб  электрических 
кабелей  или  др.  коммуникаций,  подведенных  к 
добычному комбайну. 
 
Кабель  төсеуші – 
1)  электр  кабельдерін  жер 
астына  және  су  астына  салуға  арналған 
тіркелмелі немесе өзі жүретін машина; 2) тауда 
кабель төсеуші – лаваның ішінде жүретін және 
шығару 
комбайнына 
жалғанған 
электр 
кабельдерін 
немесе 
басқа 
қатынастарды 
арнайы науаға төсейтін құрылғы. 
Кабель  электрический
 – один  или  несколько 
изолированных  проводников  (токопроводящих 
жил), 
заключенных 
в 
защитную 
(обычно 
герметичную) оболочку. 
 
Электр 
кабелі – 
қорғаныш 
(әдетте 
герметикалық) 
қабатының 
ішіне 
орналастырылған 
бір 
немесе 
бірнеше 
оқшауланған 
өткізгіштер 
(ток 
өткізгіш 
желілер). 
Кабельная  канализация
 – система  постоянных 
подземных  сооружений  для  размещения  кабелей 
энергетических и телефонных сетей в городах и на 
промышленных предприятиях. 
 
Кабельдік канализация – 
электр және телефон 
тораптарының 
кабельдерін 
қалалар 
мен 
өндірістік 
кәсіпорындарда 
орналастыруға 
арналған  тұрақты  жерасты  имараттарының 
жүйесі. 
Кабельная  ЛЭП
 – линия  электропередачи, 
состоящая  из  одного  или  нескольких  силовых 
кабелей, кабельных муфт и крепежных деталей. 
 
Кабельді  ЭТЖ – 
бір  не  бірнеше  күштік 
кабельдерден,  кабель  жалғастырғыштарынан 
және  бекіту  бөлшектерінен  тұратын  электр 
тасымалдау желісі. 
Кабельный кран, кабель-кран
 – грузоподъемный 
кран,  устанавливаемый  на  стационарных  или 
передвижных  опорах  (башнях),  между  которыми 
по  несущему  канату  перемещается  грузовая 
тележка. 
 
Кабельдік  кран,  кабель-кран  –
  арасында 
көтеруші арқан бойынша   жүкарба жылжитын 
тұрақты 
немесе 
қозғалмалы 
тіректерге 
(мұнараларға)  орналастырылатын 
жүк 
көтеруші кран. 
 
 
 
Кабельный  кран
 – кран  со  стационарными  или 
передвижными  опорами,  несущим  канатом,  по 
которому 
перемещается 
грузовая 
тележка, 
служащая  для  подъема  груза  и  его  перемещения 
на расстояния 100-1500 м через реки, овраги и т.д., 
грузоподъемностью от 5 до 50 т. 
 
Кабелдік  кран
 – жүкті  көтеріп,  өзендер, 
жыралар  және  т.б.  арқылы 100-1500 м. 
қашықтыққа  апаруға  арналған  жүкарбасы 
тұрақты 
немесе 
қозғалмалы 
тіректердің 
арасына  тартылған  көтеруші  арқан  бойынша 
қозғалатын кран, жүк көтерімділігі 5-50 т. 
Каблучок 
–  архитектурная  деталь,  состоящая  из 
выпуклой и вогнутой дуг. 
 
Өкше
 – дөңес және ойыс доғалардан тұратын 
сәулеттік бөлшек. 
Кавитация 
–  нарушение  сплошности  (одно-
родности)  потока  жидкости  вследствие  об-
разования  в  нем  «пустот»  мелких  пузырьков  или 
целых  полостей,  заполненных  паром,  газом  или 
их  смесью,  выделившимися  из  жидкости  в 
результате  гидродинамических  или  акустических 
процессов. 
 
Кавитация
 – гидродинамикалық 
немесе 
акустикалық  процестер  нәтижесінде  сұйықтан 
бөлініп  шыққан  буға  толы  «бостықтардың» - 
ұсақ  көпіршіктердің  немесе  үлкен  қуыстардың 
пайда болуы нәтижесінде сұйықтық ағынының 
тұтастығының (біртектілігінің) бұзылуы. 
Каланча 
– 
возвышающаяся 
над 
зданием 
пожарной  части  башня  для  наблюдения  за 
возникновением пожара. 
 
Өрт 
мұнарасы
 – өрт 
сөндіру 
бөлімі 
ғимаратының  төбесінде  өрттің  пайда  болуын 
бақылауға арналған мұнара. 
Калевка
 – фигурный профиль бруска или доски. 
 
Калевка – 
келтек  немесе  тақтайдың    мәнерлі 
кескіні.  
 
Калевка  (отборная)
 – рубанок  для  фигурной 
обработки лицевых кромок деталей. 
 
Калевка  (таңдаулы) –
  бөлшектердің  бетінің 
қырларын мәнерлеп өңдеуге арналған сүргі. 
Калорифер
 – теплообменник  из  пластинчатых 
или  гладких труб для  нагрева воздуха  в  системах 
воздушного отопления, вентиляции и в сушилках. 
 
Калорифер
 – ауаны 
жылыту, 
желдету 
жүйелерінде 
және 
кептіргіштерде 
қолданылатын  пластинкалы  немесе  жұмыр 
құбырлардан тұратын жылу алмастырушы. 
Калория 
–  внесистемная  единица  количества 
теплоты,  обозначается  кал; 1 кал. – 4,1868 Дж. 
Термохимическая калория равна 4,1840 Дж. 
 
Калория – 
жылу  мөлшерінің  жүйелік  емес 
бірлігі,  кал.  деп  белгіленеді; 1 кал - 4,1868 Дж. 
Термохимиялық калория 4,1840 Дж. тең. 
Калька
 – прозрачная  или  полупрозрачная 
бумага  или  специально  обработанная  ткань, 
 
Калька 
–  сызбаларды  қарындашпен  немесе 
сиямен  көшіру  үшін  пайдаланылатын  мөлдір 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
70 
используемые 
для 
копирования 
чертежей 
карандашом или тушью. 
немесе  жартылай  мөлдір  кағаз  немесе  арнайы 
өңделген мата. 
Калькуляция
 – исчисление 
себестоимости 
произведенной 
единицы 
продукции 
или 
выполненных строительных работ. 
 
Калькуляция
 – өңдірілген  өнім  бірлігінің 
немесе  орындалған  құрылыс  жұмыстарының 
өзіндік құнын есептеп шығару. 
Калькуляция  себестоимости 
–  исчисление  в 
денежном  выражении  затрат  на  производство  и 
реализацию продукции, работ и услуг. 
 
Өзіндік  құнын  бағалау 
-  өнімді  өндіру  мен 
өткізуге,  жұмыс  пен  қызметке  жұмсалған 
шығынның 
ақшалай 
мөлшерін 
есептеп 
шығару. 
Кальцит 
–  известковый  шпат,  минерал  класса 
карбонатов  СаСО
3
,  строительный  и  поделочный 
материал. 
 
Кальцит 
–  әк  шпаты,  СаСОз  карбонаттар 
класының  минералы,  құрылыс  және  әрлеу 
материалы. 
Каменная 
плотина
 – плотина, 
основные 
конструкции  которой  выполнены  из  каменных 
материалов без применения вяжущих. 
 
Тас 
бөгет 
–
 
негізгі 
құралымдары 
тас 
материалдарынан 
тұтқырларсыз 
жасалған 
бөгет. 
Каменно-земляная  плотина
 – плотина,  большая 

жүктеу/скачать 3,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: